Թաի (ազգային պարկ)

Թաի
Տեսակ	ազգային պարկ և ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կենսոլորտային արգելոց
Երկիր	Կոտ դ'Իվուար
Վարչատարածք	Montagnes District? և Bas-Sassandra District?
ԲԾՄ	218 մետր
Մակերես	3300 կմ² և 330 000 հեկտար
Ձևավորում	1972

Թաի^[2]^[3] (ֆր.՝ Parc national de Taï), ազգային պարկ Կոտ դ'Իվուարում։ Գտնվում է երկրի արևմուտքում՝ Լիբերիայի սահմանին։ Նախագծված է պաշտպանել Արևմտյան Աֆրիկայի խոնավ հասարակածային անտառի վերջին տարածքներից մեկը։ 1982 թվականից ըդգրկվել է Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցուցակում։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1926 թվականին^[4] երբ Կոտ դ'Իվուարը ֆրանսիական գաղութ էր, այստեղ ձևավորվել է 5,603 կմ² բնական արգելոց։ Տարածքը բազմիցս փոխել է իր կարգավիճակը, մինչև 1972 թվականին Կոտ դ'Իվուարի նախագահի հրամանով այստեղ ստեղծվել է ազգային պարկ։ Արդյունքում այգու տարածքը կազմել է 3500 կմ։ Նույն թվականին 723 կմ² տարածքով Նզո բնապահպանական արգելոցն առանձնացավ այգուց։ 1973 թվականին ազգային պարկից հանվել է ևս 200 կմ² և տեղափոխվել է արգելոց։ 1996 թվականին այգու շուրջ ձևավորվել է 960 կմ² բուֆերային գոտի, որի ընթացքում աստիճանաբար դադարեցվել է բոլոր տնտեսական գործունեությունը։ 2006 թվականին արգելոցը նորից ընդգրկվել է Թաի ազգային պարկի մեջ։

1978 թվականին ՅՈՒՆԵՍԿՕՅԻ «Մարդը և կենսոլորտը» ծրագրի շրջանակներում պարկ հայտարարվել է կենսոլորտային տարածք։

2002-2007 թվականների քաղաքացիական պատերազմից այգին զգալիորեն վնասվել էր, երբ փախստականները սկսեցին հաստատվել այգում, և որսագողության ծավալը զգալիորեն աճեց։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այգին գտնվում է 80-ից 396 մ բարձրության վրա, ամենաբարձր կետը Նիենոկու լեռն է։ Այն գտնվում է սարահարթում, որը հատվում է մի քանի խորքային հովիտներով։ Այգուց ամբողջ արտահոսքը տեղի է ունենում Կավալլի գետի ավազանում, ջրի մակարդակը էապես կախված է սեզոնից։ Այգու հարավ-արևմուտքում կան ճահիճներ։

Բուսական աշխարհ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այգին Վերին Գվինեայի խոնավ անտառների վերջին մեծ մնացորդն էր, որը ժամանակին զբաղեցրել է ժամանակակից Գանայի, Տոգոյի, Կոտ դ'Իվուարի, Սիերա Լեոնեի, Լիբերիայի, Գվինեայի և Գվինեա Բիսաուի տարածքները։ Կոտ դ'Իվուարի տրոպիկական անտառների շուրջ 90% -ը վերջին 50 տարիների ընթացքում ոչնչացվել է։ Այգում աճում են բարձրակարգ բույսերի 1300 տեսակ, որոնցից մոտ 50-ը էնդեմիկ են։

Կենդանական աշխարհ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այգում գտնվող կաթնասուններից հայտնաբերվել են կապիկների տասնմեկ տեսակներ, այդ թվում սովորական շիմպանզե, կապիկների այլ տեսակներ, գետաձիեր, բոնգո այծքաղներ, աֆրիկյան կարմիր գոմեշ, մի քանի տեսակի եղջյուրավորներ (Դեղնամեջ դուկերներ, Cephalophus jentinki, զոլավոր դուկերներ, Cephalophus maxwelii, Cephalophus ogilbyi, Սև դուկերներ, Cephalophus dorsalis)։ Փղերի թիվը կազմում է մոտ 750։