Jump to content

Թադեուշ Բորովսկի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Թադեուշ Բորովսկի
լեհ.՝ Tadeusz Borowski
Դիմանկար
Ծնվել էնոյեմբերի 12, 1922(1922-11-12)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԺիտոմիր, Ուկրաինական ԽՍՀ[4][5][6][…]
Մահացել էհուլիսի 3, 1951(1951-07-03)[7][8][2][…] (28 տարեկան)
Մահվան վայրՎարշավա, Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն[9][10][11]
ԳերեզմանՊովոնզկի ռազմական գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն Ուկրաինական ԽՍՀ,  ԽՍՀՄ և  Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն
ԿրթությունՎարշավայի համալսարան
ԵրկերThis Way for the Gas, Ladies and Gentlemen? և Kamienny świat?
Մասնագիտությունլրագրող, բանաստեղծ, գրող, քննադատ և հրապարակախոս
ԱմուսինMaria Borowska-Bayer?
ԿուսակցությունԼեհաստանի միացյալ աշխատավորների կուսակցություն
Պարգևներ և
մրցանակներ
Լեհաստանի վերածննդի շքանշանի կոմանդոր
ԵրեխաներMałgorzata Borowska?
 Tadeusz Borowski (writer) Վիքիպահեստում

Թադեուշ Բորովսկի (լեհ.՝ Tadeusz Borowski,նոյեմբերի 12, 1922(1922-11-12)[1][2][3][…], Ժիտոմիր, Ուկրաինական ԽՍՀ[4][5][6][…] - հուլիսի 3, 1951(1951-07-03)[7][8][2][…], Վարշավա, Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն[9][10][11]), լեհ բանաստեղծ և արձակագիր: Գերմանական Օսվենցիմ և Դախաու համակենտրոնացման ճամբարների կալանավոր, որոնց մասին արձակի մեծ շերտ է թողել:

Առավել նշանակալից են նրա պատմվածքների երկու ժողովածուները մահվան ճամբարների բանտարկյալների կյանքի և առօրյայի մասին («Մեզ մոտ Աուշվիցում» և «Հրաժեշտ Մարիային»[12][13]), որոնցում պատկերվում է «Զոհին հանցակից դարձնելու ողբերգությունը»[14]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բորովսկու գերեզմանը

Ծնվել և մինչև 11 տարեկան ապրել է խորհրդային Ուկրաինայում: 1926 թվականին Բորովսկու հայրը՝ ազգայնացված գրախանութի նախկին սեփականատերը, ուղարկվել է Կարելիայի Գուլագ, մեկ տարի անց նրա մայրը ձերբակալվել է և աքսորվել Սիբիր: 1932 թվականին Կարմիր Խաչի օգնությամբ Թադեուշն ու նրա եղբայրը հայրենադարձվել են Լեհաստան, հաստատվել են Վարշավայում։ 1932 թվականին ազատ է արձակվել հայրը, 1934 թվականին՝ մայրը:

1940 թվականին (օկուպացիայի ժամանակ) ավարտել է ընդհատակյա ճեմարանը, սկսել է սովորել ընդհատակյա համալսարանում։ Սովորել է Վարշավայի համալսարանի լեհական գրականության ֆակուլտետում՝ դառնալով լավագույն ուսանողներից մեկը: Գրել է բանաստեղծություններ, տպագրվել «Ճանապարհ» ամսագրում։ 1942 թվականին հրատարակել է «Ինչ-որ տեղ երկիր..» (Gdziekolwiek ziemia)։

1943 թվականին նացիստները ձերբակալել են նրան, Պավյակը երկու ամիս անցկացրել է Վարշավայի բանտում, այնուհետև անցել է Աուշվից և Դախաու ճամբարներով: 1945 թվականի մայիսին ազատ արձակվելուց հետո եղել է Մյունխենի մերձակայքում գտնվող տեղահանվածների ճամբարում, 1946 թվականի մարտին վերադարձել է Լեհաստան։ Միևնույն ժամանակ իմացել է, որ իր հարսնացուն՝ Մարիա Ռունդոն, որի հետ ապրել է մինչև ճամբարը, և որը ծառայել է որպես «Հրաժեշտ Մարիային» պատմվածքի հերոսուհու նախատիպը, նույնպես անցել է ճամբարներով և ողջ մնացել:

Ակտիվորեն ներգրավվել է գրական կյանքում, միացել է կոմունիստական կուսակցությանը (ՊՈՐՊ): Այս տարիներին հիմնականում արձակ է գրել։ 1950 թվականին պարգևատրվել է պետական մրցանակով[15]։ Ընկերոջ ձերբակալությունից հետո հիասթափվելով կոմունիստական ռեժիմից՝ 28 տարեկանում ինքնասպան է եղել՝ թունավորվելով շմոլ գազից։ Թաղված է Վարշավայի զինվորական Պովոնզկի գերեզմանատանը։

Ժառանգություն և ճանաչում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բանաստեղծություններն ու նովելիստիկան ընդգրկվել են լեհական գրականության դասականների մեջ, թարգմանվել են աշխարհի շատ լեզուներով: Իմրե Կերտեսը իր Նոբելյան խոսքում բարձր է գնահատել նրա արձակը։ Շատ գրականագետներ Բորովսկու արձակը հավասարեցնում են Պրիմո Լևիի և Վառլամ Շալամովի արձակին։ Բետա անվան տակ այն նկարագրված է Չեսլավ Միլոշ-ի «Ստրկացված միտքը» գրքում (1953): Բորովսկու վեպերի հիման վրա բեմադրվել է Անջեյ Վայդայի «Լանդշաֆտը ճակատամարտից հետո» ֆիլմը (1970): Նրա մասին նկարահանվել է «Կտակ» (1970) վավերագրական ֆիլմը: Բորովսկու կենսագրության դրդապատճառները ներառվել են Բերնհարդ Շլինկի «Ընթերցողը» (1995) վեպում։

Բորովսկու բանաստեղծությունները ռուսերեն են թարգմանել Նատալյա Գորբանևսկայան, Վլադիմիր Բրիտանիշսկին, Անատոլի Գելեսկուլը, Օլեգ Խասլավսկին։ Ժամանակակից Ռուսաստանում Բորովսկու ստեղծագործությունը քարոզում է Դմիտրի Բիկովը:

Յուրաքանչյուր ոք, որը կարդացել է Թադեուշ Բորովսկու «Մեզ մոտ Աուշվիցում գիրքը», հավերժ այրվել է նրանով, և ինքը՝ Բորովսկին, չի կարողացել ապրել այս հիշողությամբ. ինքնասպան է եղել 28 տարեկանում՝ ազատվելուց վեց տարի անց: Նրան թվում էր, որ նա, որը աշխատում էր թաղման թիմում, ապրել է ուրիշի հաշվին...
- [16]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Internet Movie Database — 1990.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Боровский Тадеуш // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.signandsight.com/features/1206.html
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 http://hunza1.tripod.com/borowski/intro.html
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 http://www.fold3.com/page/286019621_natzweilerstruthof/
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 zespół autorów Internetowa encyklopedia PWN (польск.)
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 http://quod.lib.umich.edu/m/mqr/act2080.0037.112/--representing-the-holocaust-the-case-for-history?rgn=main;view=fulltext
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 http://litimag.oxfordjournals.org/content/3/3/340.full.pdf
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
  12. ↑ «This Way for the Gas, Ladies and Gentlemen – Tadeusz Borowski». Culture.pl (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018-10-06-ին. Վերցված է 2018-10-06-ին.
  13. ↑ «Tadeusz Borowski». Culture.pl (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018-10-06-ին. Վերցված է 2018-10-06-ին.
  14. ↑ БОРО́ВСКИЙ / A. Б. Базилевский // Большой Кавказ — Великий канал. — М. : Большая российская энциклопедия, 2006. — С. 56. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 4). — ISBN 5-85270-333-8.
  15. ↑ «12-го ноября родился польский поэт и писатель Тадеуш Боровский». Новости литературы (ռուսերեն). 2011-11-12. Արխիվացված օրիգինալից 2023-07-19-ին. Վերցված է 2023-07-19-ին.
  16. ↑ Дмитрий Быков «Ограбить Освенцим» // газета "Труд". — 2009. — № 242. Архивировано из первоисточника 23 դեկտեմբերի 2014.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Adamowicz H. Tadeusz Borowski and His Prose. Ottawa: National Library of Canada, 1982.
  • Kulesza D. Dwie prawdy: Zofia Kossak i Tadeusz Borowski wobec obrazu wojny w polskiej prozie lat 1944—1948. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana, 2006.

Հրապարակումներ ռուսերեն լեզվով

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թադեուշ Բորովսկի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Թադեուշ_Բորովսկի&oldid=10239278» էջից