Jump to content

Ընդունում (հոգեբանություն)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ընդունում (հոգեբանություն)
Ենթակատեգորիաemotional process Խմբագրել Wikidata
Մասն էԹախիծ, հոգեբանության տերմինաբանություն Խմբագրել Wikidata
Թեմայով վերաբերում էէվրիստիկա Խմբագրել Wikidata
Կազմված էգիտելիք, inner peace Խմբագրել Wikidata
ՀակառակըԺխտում, nonacceptance Խմբագրել Wikidata
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ պարտությունն ընդունող մարտիկներ

Ընդունում (հոգեբանություն) (անգլ.՝ acceptance), անձի ճանաչումն ու համաձայնությունն իրավիճակի վերջնական լինելուն՝ առանց այն փոխելու կամ բողոքելու փորձի:

Սա տեղի է ունենում ինչպես անհատական, այնպես էլ հասարակական մակարդակում, քանի որ մարդիկ փոփոխություններ են ապրում ամբողջ կյանքի ընթացքում:

Ընդունման տեսակները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդունում տերմինը տարբեր կիրառություններ ունեցող գոյական է[1]։

Ինքնաընդունում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ինքնաընդունումը նկարագրվում է որպես տվյալ պահի եսով բավարարվելու ձգտման վիճակ կամ շարունակական գործընթաց: Դա պայմանավորվածություն է ինքն իրեն գնահատելու, հաստատելու և աջակցելու համար, ինչպիսին այն կա, չնայած թերություններին և անցյալի բացասական վարքագծին:

Ոմանք դժվարանում են ընդունել իրենց մեղքի զգացման, տրավմայի կամ մոտիվացիայի բացակայության պատճառով[2]: Ինքնաընդունումը ազդում է մարդու մտավոր, զգացմունքային, հարաբերությունների և ընդհանուր կյանքի վրա:

Հոգեբանական ընդունում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդունումը ընդունման և հանձնառության թերապիայի (անգլ.՝ acceptance and commitment therapy) և կոգնիտիվ-վարքային թերապիայի (անգլ.՝ cognitive behavioral therapy) հիմնական տարրն է: Այս համատեքստում ընդունումը գործընթաց է, որը gաղափարը կայանում է նրանում, որ ընդունել այն, ինչ չի կարելի փոխել, օրինակ՝ հոգեբանական փորձառությունները, բայց քաջություն ձեռք բերել՝ փոխելու այն, ինչ կարելի է[3]:

Սոցիալական ընդունում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սոցիալական ընդունումը, ըստ APA Dictionary of Psychology-ի, նշանակում է ընդգրկվել խմբում, պաշտոնական կամ ոչ պաշտոնական, և չդատապարտվել ուրիշների կողմից: Այսինքն սա ցույց է տալիս, թե որքան են մարդիկ ցանկանում ժամանակ անցկացնել ինչ-որ մեկի հետ ինչպես տարբեր իրավիճակներում[4]: Այլ կերպ ասած, սոցիալական ընդունումը նշանակում է հարմարվել շրջապատող մարդկանց հետ, ինչպիսիք են դասընկերները, գործընկերները կամ ընկերները[5]։

Սոցիալական ընդունումը կարող է սահմանվել որպես բազմազանության և ուրիշների տարբերությունների նկատմամբ հանդուրժողականությամբ, քանի որ մարդկանց մեծամասնությունը փորձում է վարվել այնպես, ինչպես մյուսներն են՝ հարմարվելու համար[6]: Տվյալները ցույց են տալիս, որ նրանք, որոնք ունեն բարձր ինքնաընդունման միավորներ, հակված են ընդունել ուրիշներին և իրենց զգալ ուրիշների կողմից ընդունված[7]: Այս մտահոգությունը մեծանում է երեխաների և դեռահասների մոտ, որոնք ավելի շատ են հակված ընկերների կողմից ընդունվելու ցանկություն:

Երբ խոսքը վերաբերում է հոգեկան հիվանդություններին, ապա վերականգնման գործում մեծ դեր է խաղում սոցիալական ընդունումը: Շատ մարդիկ չեն հասկանում հոգեկան հիվանդությունը, ուստի նրանք վստահ չեն, թե ինչպես ընդունել այն մարդկանց, որոնք ունեն հիվանդություն՝ այդ մարդկանց մոտ առաջացնելով մեկուսացման զգացում[8]: Մարդկանց կողմից ընդունված լինելը և աջակցություն ունենալը կարող է օգնել հոգեկան առողջության բարելավմանը[9]:

Հասարակական ընդունում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հանրային ընդունումն այն ընդհանուր համաձայնությունն է, որ ինչ-որ բան բավարար է կամ ճիշտ, կամ որ ինչ-որ մեկը պետք է ներառվի խմբում[10]:

Հանրային ընդումնան օրինակ կարող է լինել ԼԳԲՏՔ+ համայնքը: Դա շատ կարևոր ասպեկտ է շարժման համար, քանի որ այն ներառում է տարբեր գենդերային ինքնություն ունեցող և սեռական կողմնորոշում ունեցող բազմաթիվ անհատների ըմբռնում և ընդգրկում հասարակության մեջ:

Մշակութային ընդունում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մշակութային ընդունումը նշանակում է հարգել մարդկանց այնպիսին, ինչպիսին նրանք են՝ առանց դատելու նրանց մշակույթը, ավանդույթները, հագուստը կամ արտաքին տեսքը: Դա անհատին իր մշակութային համոզմունքների և սկզբունքների համար ընդունելու ունակություն է: Խոսքը վերաբերում է հասկանալու և գնահատելու այն, ինչն ինչ-որ մեկին յուրահատուկ է դարձնում, և նրան բարությամբ ու հարգանքով վերաբերվել[11]:

Ծնողական ընդունում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնողների ընդունումը որպես ջերմություն, խնամք, աջակցություն կամ պարզապես սեր է, որը ծնողն ունի այդ երեխայի հանդեպ և այն փորձը, որը երեխաները կարող են ձեռք բերել դրանից:

Պայմանական ընդունում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստանդարտները նշում են ընդունելի և վտանգավոր բացերը մանկական մահճակալներում

Ընդունման այն տեսակը, որը պահանջում է պայմանների նախնական փոփոխություն մինչև վերջնական ընդունումը, կոչվում է պայմանական ընդունում կամ որակավորված ընդունում[12]։ Օրինակ՝ երկու կողմերի մասնակցությամբ պայմանագրում կարող են կատարվել ճշգրտումներ կամ փոփոխություններ՝ ապահովելու երկու կողմերի գոհունակությունը: Երբ անձը ստանում է առաջարկ և պատրաստ է համաձայնվել դրան, պայմանով, որ դրա պայմաններում որոշակի փոփոխություններ են կատարվում կամ որոշակի պայմաններ կամ իրադարձություններ են տեղի ունենում, դա կոչվում է պայմանական ընդունում: Ընկերության և գործատուի միջև կնքված բիզնես պայմանագրում երկու կողմերն էլ հնարավորություն ունեն փոփոխելու պայմանները, մինչև ձեռք բերվի փոխադարձ համաձայնություն կամ պայմանագրի մանրամասների ընդունում:

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. «Acceptance». merriam-webster.com. 21 December 2023.
  2. Goff, Ashley (2010-09-22). «The Mindful Path to Self-Compassion: Freeing Yourself from Destructive Thoughts and Emotions Christopher K. Germer New York: The Guilford Press, 2009. pp. 306. £10.95 (pb). [[:Կաղապար:Text]]: 978-1-59385-975-6». Behavioural and Cognitive Psychotherapy. 39 (1): 126–127. doi:10.1017/s1352465810000615. ISSN 1352-4658. S2CID 147229080. {{cite journal}}: URL–wikilink conflict (օգնություն)
  3. Moran, DJ. «Acceptance: A Core Process in the ACT Hexagon Model». Psychotherapy Academy. Վերցված է 15 December 2023-ին.
  4. «APA Dictionary of Psychology». dictionary.apa.org (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-21-ին.
  5. Cooke, Rachel. «ProQuest Ebook Central». CC Advisor. doi:10.5260/cca.199425 (inactive 2024-11-21). Վերցված է 2024-11-21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ DOI inactive as of Նոյեմբեր 2024 (link)
  6. Fey, William F. (March 1955). «Acceptance by others and its relation to acceptance of self and others: a revaluation». The Journal of Abnormal and Social Psychology (անգլերեն). 50 (2): 274–276. doi:10.1037/h0046876. ISSN 0096-851X. PMID 14366895.
  7. Wüstenhagen, Rolf; Wolsink, Maarten; Bürer, Mary Jean (May 2007). «Social acceptance of renewable energy innovation: An introduction to the concept» (PDF). Energy Policy. 35 (5): 2683–2691. Bibcode:2007EnPol..35.2683W. doi:10.1016/j.enpol.2006.12.001. ISSN 0301-4215. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2023-03-29-ին. Վերցված է 2025-01-07-ին.
  8. Witvliet, Miranda; Brendgen, Mara; van Lier, Pol A. C.; Koot, Hans M.; Vitaro, Frank (1 November 2010). «Early Adolescent Depressive Symptoms: Prediction from Clique Isolation, Loneliness, and Perceived Social Acceptance». Journal of Abnormal Child Psychology (անգլերեն). 38 (8): 1045–1056. doi:10.1007/s10802-010-9426-x. ISSN 1573-2835. PMC 2964501. PMID 20499155.
  9. Cleary, Michelle; Lees, David; Sayers, Jan (2018-03-04). «Friendship and Mental Health». Issues in Mental Health Nursing. 39 (3): 279–281. doi:10.1080/01612840.2018.1431444. ISSN 0161-2840. PMID 29465280. S2CID 3428832.
  10. «acceptance». Cambridge Dictionary.
  11. Fei, Qingmei (2022-06-06). Bhardwaj, Arpit (ed.). «Analysis of Traditional Cultural Acceptance Based on Deep Learning». Computational Intelligence and Neuroscience (անգլերեն). 2022: 1–8. doi:10.1155/2022/2373842. ISSN 1687-5273. PMC 9192241. PMID 35707191.
  12. Richards, Jerald (1995). «Gandhi's Qualified Acceptance of Violence». Acorn. 8 (2): 5–16. doi:10.5840/acorn1995822. ISSN 1092-6534.

Մատենագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են