Էովին (փոթորիկ)
Էովին | |
---|---|
Տեսակ | արտաարևադարձային ցիկլոններ |
Մասն է | 2024–25 European windstorm season? |
Ձևավորված | հունվարի 21, 2025 |
Անվանված է | Éowyn? |
![]() |
Էովին փոթորիկ, Գերմանիայում հայտնի է Ջիլս փոթորիկ անվանումով) չափազանց հզոր արտաարևադարձային ցիկլոն, որն ամենաուժեղ հարվածը հասցրել է Իռլանդիայում և Միացյալ Թագավորությունում 2025 թվականի հունվարի 24-ին։ Միացյալ Թագավորության Եղանակի գրասենյակը (անգլ.՝ Met Office), օգտագործելով արևմտյան խմբերի անվանացանկը,2024-2025 թվականների եվրոպական քամու փոթորիկների սեզոնի հինգերորդ անվանումը, 2025 թվականի հունվարի 21-ին փոթորիկն անվանել են Էովին (անգլ.՝ Éowyn)[1]։
Իռլանդիայում և Շոտլանդիայում համատարած «կարմիր» եղանակային նախազգուշացումներ են տրվել: Ուելսում և Անգլիայում արագորեն ուժեղացող փոթորիկից առաջ «սաթե» և «դեղին» նախազգուշացումներ են տրվել: Հաշվետվությունները ենթադրել են, որ փոթորիկը ամենահզորն ու սաստիկն է, որ հարվածել էր Իռլանդիային 1961 թվականի «Դեբի» փոթորկից հետո [2], որտեղ քամու ռեկորդները գերազանցել են երկրում գործած նախկին փոթորկի 80-ամյա ռեկորդը[3][4]։
Անվանում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2025 թվականի հունվարի 21-ին բրիտանական Եղանակի գրասենյակը և հարակից կազմակերպությունները Եվրոպայի 2024-2025 սեզոնի հինգերորդ փոթորկի համարօգտագործել են «Éowyn» անունը: Էովինը Ջոն Ռոնալդ Ռուել Թոլքինի «Մատանիների տիրակալը» վեպի գեղարվեստական կերպարներից է, և անունը վերցվել է հանրության առաջարկների ցուցակից[5][6][7]։
Նախապատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Փոթորիկը առաջացել է 2025 թվականի հունվարի 20-22-ին Ծոցի ափի ձնաբքի հետևանքով առաջացած ուժեղ ռեակտիվ հոսքի և էներգիայի պատճառով, որը զգալի ձյուն է բերեց Միացյալ Նահանգների Ծոցի ափին[8][9]։
Նախազգուշացումներ և նախապատրաստություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2025 թվականի հունվարի 22-ին իռլանդական Met Éireann օդերևութաբանական ծառայությունը նարնջագույն քամու նախազգուշացում է տարածել Իռլանդիայի 26 շրջանների համար[10]։ Մեն կղզում կարմիր նախազգուշացում է տրվել Մեն կղզու համար, դրանից առաջ այդ նախազգուշացումը հայտարարվել էր Էլեոնոր փոթորկի ժամանակ 2018 թվականին[11]։ 2025 թվականի հունվարի 23-ին խիստ վթարային ահազանգ է ուղարկվել Հյուսիսային Իռլանդիայում՝ ժամը 17:25 UTC-ին և Շոտլանդիայի որոշ մասերում։ Ահազանգը հեռարձակվել է շուրջ 4,5 միլիոն սարքերի վրա՝ դարձնելով այն Միացյալ Թագավորության արտակարգ իրավիճակների ահազանգման համակարգի ամենամեծ մասշտաբային օգտագործումը 2023 թվականի ապրիլին դրա ներդրումից ի վեր[12][13]։ Հունվարի 23-ին Արևմտյան Նորվեգիայի համար տրվել է դեղին նախազգուշացում[14]։
Հետևանքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Իռլանդիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Իռլանդիայի Հանրապետությունում փոթորկի պաշտոնական ամենաբարձր քամու պոռթկումը գրանցվել է 183 կմ/ժ[15], ինչը գերազանցել է երկրի 1945 թվականի՝ 80-ամյա ռեկորդը[16]։ Քամու միջին արագություն՝ 135 կմ/ժ է գրանցվել Գոլվեյ կոմսությունում։ Ալիքի առավելագույն 10,4 մ բարձրություն է չափվել է Ֆիննիս Բույի ափին, Դուլինի մոտ[17]։
Իռլանդիայի արևմտյան օդանավակայանում ժամը 08:00-ից մինչև 14:00-ն չեղարկվել են բոլոր չվերթները: Դուբլինի և Շենոնի օդանավակայաններում մի քանի թռիչքներ են չեղարկվել կամ հետաձգվել: Առավոտյան Aer Arann-ը և Aran Island Ferries-ը հայտարարել են բոլոր ծառայությունների փակման մասին[17]:
Իռլանդիայի կղզու 815,000 տներ, ֆերմերային տնտեսություններ և ձեռնարկություններ տուժել են էլեկտրաէներգիայի խափանումներից, մասնավորապես Մայոյում և Գոլուեյում, իսկ 115,000 տուն, հիմնականում Մանսթերում, մնացել է առանց ջրի[18][19][20]: Հունվարի 25-ի դրությամբ 217,000 տնային տնտեսություններ զրկվել են ջուրից, քանի որ Uisce Éireann- ի ջրի մաքրման կայանները տուժել էին էլեկտրաէներգիայի անջատումներից[21]:
Երկրի երկու շրջաններում և Մյունսթերում տապալված ծառերի մի քանի դեպքեր են գրանցվել: Առնվազն վեցից յոթ ծառեր են տապալվել Նյութաուն Ֆորբսի մոտ՝ N4 ճանապարհին, որը փակել է գյուղը երկու ծայրերից: Լոնգֆորդի ճանապարհների մեծ մասի վրա ծառեր են ընկել[17]: Ոչնչացել է Մայո կոմսությունում գտնվող Connacht GAA օդային գմբեթը, որի կառուցումն արժեցել էր 3,1 միլիոն եվրո[22]։
Դոնեգալ կոմսությունում 20-ամյա երիտասարդ է մահացել է, երբ նրա մեքենայի վրա ծառ է ընկել[23][24]։
Շոտլանդիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գլազգոյի և Էդինբուրգի օդանավակայանները սահմանափակել են չեղարկվել են չվերթները GMT-ի 10:00-ից մինչև 17:00 GMT-ը[25][26]։ Հարավային Լանարկշիրում գտնվող Drumalbin եղանակային կայանը գրանցել է Շոտլանդիայում ամենաբարձր քամու պոռթկումըէ 163 կմ/ժ, Էովին փոթորիկից մինչ այժմ[27]։ Երկու մարդ է տուժել փոթորկի հետևանքով[28].։ Մահացու ելք է գրանցվել Իրվին քաղաքում՝ տղամարդ է մահացել է, երբ նրան հարվածել են ընկնող քարե սալիկները[29]։
Հունվարի 25-ին՝ փոթորկի ժամանակ «Սելթիկ Պարկ» -ին պատճառված վնասների պատճառով, հետաձգվել է «Սելթիկ»- «Դանդի» SPFL խաղը հետաձգվեց[30]։
Մեն կղզի
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կղզու օդանավակայանը գրանցել է քամու ամենաբարձր պոռթկումները վերջին 20 տարվա ընթացքում։ Կղզում դադարեցվել են բոլոր տեսակի ուղևորափոխադրումները[31]։
Անգլիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հունվարի 23-ին Դևոնի և Քորնուոլի ոստիկանությունում մեկ մարդ է վիրավորվել է Հոլյուել Բեյում, Նյուքեյի մոտ[32]։ Հազարավոր տներ են հոսանքազրկվել Դուրհամ կոմսությունում և մի շարք ճանապարհներ փակվել են[33]։
Հյուսիսային Իռլանդիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հունվարի 24-ին, ժամը 11:30-ի դրությամբ, Հյուսիսային Իռլանդիայում հոսանքազրկվել է ավելի քան 240,000 տուն և ձեռնարկություն[34]։
Ուելս
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տուժել են Բանգորի Ysbyty Gwynedd հիվանդանոցը, Բեթեսդա, Թրեգարթ, Լլանբեդր, Բլաենաու Ֆֆեստինիոգ բնակավայրերը և Մենայի կամուրջը Անգլսիի վրա[35]: Ուելսում էլեկտրաէներգիայի համատարած անջատումներ են եղել[36]:
Նորվեգիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Փոթորկը Նորվեգիային հարվածել է հունվարի 24-ին և 25-ին, ինչի հետևանքով էլեկտրաէներգիայի անջատումներ են եղել[37]:
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Storm Éowyn named as strong winds, heavy rain and snow forecast». Met Office. 21 January 2025. Վերցված է 23 January 2025-ին.
- ↑ Nolan, Darragh (24 January 2025). «Storm Éowyn: Five key moments from a day of record-breaking wind speeds and widespread destruction». Irish Independent. Վերցված է 24 January 2025-ին.
- ↑ Lee, George (24 January 2025). «'Weather bomb' smashed Irish wind records unbroken for 80 years». RTÉ News. Վերցված է 24 January 2025-ին.
- ↑ «Storm Éowyn: One of most severe storms to hit Ireland will bring 'dangerous' and 'destructive' weather». The Irish Times (անգլերեն). Վերցված է 2025-01-23-ին.
- ↑ «UK Storm Centre: Storm Names for 2024 – 2025». Met Office. Վերցված է 2025-01-23-ին.
- ↑ Best, Barra (2025-01-22). «'Threat to life' as red warnings issued in Republic of Ireland». BBC News.
- ↑ Clarke, Sophie (2025-01-23). «The meaning behind the name Éowyn and its Lord of the Rings connection as rare red warning storm set to batter Ireland». The Irish News (անգլերեն). Վերցված է 2025-01-25-ին.
- ↑ Pylas, Pan (23 January 2025). «Hurricane-force winds anticipated in Ireland and UK as Storm Éowyn spirals in from Atlantic». The AP. Վերցված է 23 January 2025-ին.
- ↑ Wulfeck, Andrew (23 January 2025). «Remnants of Gulf Coast snowstorm impacting Europe as powerful bomb cyclone». Fox Weather. Վերցված է 23 January 2025-ին.
- ↑ «Warnings & Advisories». Met Éireann. 22 January 2025. Վերցված է 23 January 2025-ին.
- ↑ Campbell, James (24 January 2025). «Storm Eowyn: Met Office explains reasons behind first red weather warning in seven years». Isle of Man Today. Վերցված է 24 January 2025-ին.
- ↑ Brown, Mark; Brooks, Libby; O'Carroll, Lisa (2025-01-23). «Storm Éowyn: 4.5m people receive siren phone alert in Scotland and Northern Ireland». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Վերցված է 2025-01-24-ին.
- ↑ «Emergency alert». GOV.UK (անգլերեն). 2025-01-23. Վերցված է 2025-01-24-ին.
- ↑ Kleiven, Dina Gjertine Svendal (23 January 2025). «Storm «Éowyn» treffer Vestlandet». NRK (գրքային նորվեգերեն). Վերցված է 23 January 2025-ին.
- ↑ «Mace Head in Carna has broken the all-time gust of wind record». Galway Bay FM. 24 January 2025. Վերցված է 24 January 2025-ին.
- ↑ «Electricity, water and broadband outages across country». 24 January 2025 – via RTÉ.
- ↑ 17,0 17,1 17,2 «Storm Éowyn: More than 560,000 without power - ESB». RTÉ. 24 January 2025. Վերցված է 24 January 2025-ին.
- ↑ «Storm Éowyn latest: Luas resumes operations; Donegal only county remaining under weather warning». Business Post.
- ↑ «Storm Éowyn: Man dies after tree falls on car as homes in worst-affected areas face 'more than a week' without power». Irish Independent. 24 January 2025.
- ↑ Black, Rebecca; Sherlock, Cillian; McCurry, Cate (24 January 2025). «Nearly one million homes and businesses without power across Ireland». Sunday World. Վերցված է 25 January 2025-ին.
- ↑ «Number of people without water after Storm Éowyn climbs to 217,000, with 300,000 more at risk». The Journal. 25 January 2025. Վերցված է 25 January 2025-ին.
- ↑ «Connacht GAA Air Dome destroyed during Storm Éowyn». 24 January 2025 – via www.rte.ie.
- ↑ «Man, 20, killed during Storm Éowyn named as Donegal road remains closed». RTÉ News. 25 January 2025. Վերցված է 25 January 2025-ին.
- ↑ «Man dies in Donegal after tree falls on his car during Storm Éowyn». The Irish Times (անգլերեն). Վերցված է 2025-01-24-ին.
- ↑ «Arrivals and Departures Flight Info | Glasgow Airport». Glasgow Airport.
- ↑ «Storm Éowyn - information for passengers as weather warning issued | Edinburgh Airport». Edinburgh Airport.
- ↑ «Storm Éowyn wind speeds top 100mph as 100,000 homes in Scotland lose power». BBC News. 24 January 2025.
- ↑ «Drivers injured and power cuts as Storm Éowyn hits Scotland». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2025-01-24. Վերցված է 2025-01-24-ին.
- ↑ Borland, Ben (2025-01-24). «Man who died was not 'hit by falling roof tiles' blown loose by Storm Eowyn». Scottish Daily Express (անգլերեն). Վերցված է 2025-01-25-ին.
- ↑ «Celtic v Dundee game is called off». Celtic F.C. 25 January 2025. Վերցված է 26 January 2025-ին.
- ↑ Brahde, Rebecca (24 January 2025). «People urged to stay home during red warning». BBC News. Վերցված է 24 January 2025-ին.
- ↑ «Storm Éowyn: Schools to close and people warned 'do not travel' as rare red alert issued». ITV News. 23 January 2025.
- ↑ Goldsborough, Patrick (2025-01-24). «Storm Eowyn: High winds cause chaos in the North East». The Northern Echo. Վերցված է 2025-01-24-ին.
- ↑ «Storm Éowyn live: Man dies as Storm Éowyn batters UK and Ireland leaving one million without power». BBC News.
- ↑ «Wales schools closed as Storm Éowyn brings widespread power cuts». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2025-01-24. Վերցված է 2025-01-24-ին.
- ↑ «Widespread disruption as Storm Éowyn hits Wales». BBC News. 2025-01-24. Վերցված է 2025-01-24-ին.
- ↑ Enoksen, Karoline Marie; Øvrebø, Emma Fondenes; Solheim, Eric Kjerstad (2025-01-24). «Stormen på Sørvestlandet: Innstiller flyavganger». VG (նորվեգերեն). Վերցված է 2025-01-25-ին.