Jump to content

Էովին (փոթորիկ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Էովին
Տեսակարտաարևադարձային ցիկլոններ
Մասն է2024–25 European windstorm season?
Ձևավորվածհունվարի 21, 2025
Անվանված էÉowyn?
 Storm Éowyn (2025) Վիքիպահեստում

Էովին փոթորիկ, Գերմանիայում հայտնի է Ջիլս փոթորիկ անվանումով) չափազանց հզոր արտաարևադարձային ցիկլոն, որն ամենաուժեղ հարվածը հասցրել է Իռլանդիայում և Միացյալ Թագավորությունում 2025 թվականի հունվարի 24-ին։ Միացյալ Թագավորության Եղանակի գրասենյակը (անգլ.՝ Met Office), օգտագործելով արևմտյան խմբերի անվանացանկը,2024-2025 թվականների եվրոպական քամու փոթորիկների սեզոնի հինգերորդ անվանումը, 2025 թվականի հունվարի 21-ին փոթորիկն անվանել են Էովին (անգլ.՝ Éowyn)[1]։

Իռլանդիայում և Շոտլանդիայում համատարած «կարմիր» եղանակային նախազգուշացումներ են տրվել: Ուելսում և Անգլիայում արագորեն ուժեղացող փոթորիկից առաջ «սաթե» և «դեղին» նախազգուշացումներ են տրվել: Հաշվետվությունները ենթադրել են, որ փոթորիկը ամենահզորն ու սաստիկն է, որ հարվածել էր Իռլանդիային 1961 թվականի «Դեբի» փոթորկից հետո [2], որտեղ քամու ռեկորդները գերազանցել են երկրում գործած նախկին փոթորկի 80-ամյա ռեկորդը[3][4]։

2025 թվականի հունվարի 21-ին բրիտանական Եղանակի գրասենյակը և հարակից կազմակերպությունները Եվրոպայի 2024-2025 սեզոնի հինգերորդ փոթորկի համարօգտագործել են «Éowyn» անունը: Էովինը Ջոն Ռոնալդ Ռուել Թոլքինի «Մատանիների տիրակալը» վեպի գեղարվեստական կերպարներից է, և անունը վերցվել է հանրության առաջարկների ցուցակից[5][6][7]։

Նախապատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փոթորիկը առաջացել է 2025 թվականի հունվարի 20-22-ին Ծոցի ափի ձնաբքի հետևանքով առաջացած ուժեղ ռեակտիվ հոսքի և էներգիայի պատճառով, որը զգալի ձյուն է բերեց Միացյալ Նահանգների Ծոցի ափին[8][9]։

Նախազգուշացումներ և նախապատրաստություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2025 թվականի հունվարի 22-ին իռլանդական Met Éireann օդերևութաբանական ծառայությունը նարնջագույն քամու նախազգուշացում է տարածել Իռլանդիայի 26 շրջանների համար[10]։ Մեն կղզում կարմիր նախազգուշացում է տրվել Մեն կղզու համար, դրանից առաջ այդ նախազգուշացումը հայտարարվել էր Էլեոնոր փոթորկի ժամանակ 2018 թվականին[11]։ 2025 թվականի հունվարի 23-ին խիստ վթարային ահազանգ է ուղարկվել Հյուսիսային Իռլանդիայում՝ ժամը 17:25 UTC-ին և Շոտլանդիայի որոշ մասերում։ Ահազանգը հեռարձակվել է շուրջ 4,5 միլիոն սարքերի վրա՝ դարձնելով այն Միացյալ Թագավորության արտակարգ իրավիճակների ահազանգման համակարգի ամենամեծ մասշտաբային օգտագործումը 2023 թվականի ապրիլին դրա ներդրումից ի վեր[12][13]։ Հունվարի 23-ին Արևմտյան Նորվեգիայի համար տրվել է դեղին նախազգուշացում[14]։

Իռլանդիայի Հանրապետությունում փոթորկի պաշտոնական ամենաբարձր քամու պոռթկումը գրանցվել է 183 կմ/ժ[15], ինչը գերազանցել է երկրի 1945 թվականի՝ 80-ամյա ռեկորդը[16]։ Քամու միջին արագություն՝ 135 կմ/ժ է գրանցվել Գոլվեյ կոմսությունում։ Ալիքի առավելագույն 10,4 մ բարձրություն է չափվել է Ֆիննիս Բույի ափին, Դուլինի մոտ[17]։

Իռլանդիայի արևմտյան օդանավակայանում ժամը 08:00-ից մինչև 14:00-ն չեղարկվել են բոլոր չվերթները: Դուբլինի և Շենոնի օդանավակայաններում մի քանի թռիչքներ են չեղարկվել կամ հետաձգվել: Առավոտյան Aer Arann-ը և Aran Island Ferries-ը հայտարարել են բոլոր ծառայությունների փակման մասին[17]:

Իռլանդիայի կղզու 815,000 տներ, ֆերմերային տնտեսություններ և ձեռնարկություններ տուժել են էլեկտրաէներգիայի խափանումներից, մասնավորապես Մայոյում և Գոլուեյում, իսկ 115,000 տուն, հիմնականում Մանսթերում, մնացել է առանց ջրի[18][19][20]: Հունվարի 25-ի դրությամբ 217,000 տնային տնտեսություններ զրկվել են ջուրից, քանի որ Uisce Éireann- ի ջրի մաքրման կայանները տուժել էին էլեկտրաէներգիայի անջատումներից[21]:

Երկրի երկու շրջաններում և Մյունսթերում տապալված ծառերի մի քանի դեպքեր են գրանցվել: Առնվազն վեցից յոթ ծառեր են տապալվել Նյութաուն Ֆորբսի մոտ՝ N4 ճանապարհին, որը փակել է գյուղը երկու ծայրերից: Լոնգֆորդի ճանապարհների մեծ մասի վրա ծառեր են ընկել[17]: Ոչնչացել է Մայո կոմսությունում գտնվող Connacht GAA օդային գմբեթը, որի կառուցումն արժեցել էր 3,1 միլիոն եվրո[22]։

Դոնեգալ կոմսությունում 20-ամյա երիտասարդ է մահացել է, երբ նրա մեքենայի վրա ծառ է ընկել[23][24]։

Գլազգոյի և Էդինբուրգի օդանավակայանները սահմանափակել են չեղարկվել են չվերթները GMT-ի 10:00-ից մինչև 17:00 GMT-ը[25][26]։ Հարավային Լանարկշիրում գտնվող Drumalbin եղանակային կայանը գրանցել է Շոտլանդիայում ամենաբարձր քամու պոռթկումըէ 163 կմ/ժ, Էովին փոթորիկից մինչ այժմ[27]։ Երկու մարդ է տուժել փոթորկի հետևանքով[28].։ Մահացու ելք է գրանցվել Իրվին քաղաքում՝ տղամարդ է մահացել է, երբ նրան հարվածել են ընկնող քարե սալիկները[29]։

Հունվարի 25-ին՝ փոթորկի ժամանակ «Սելթիկ Պարկ» -ին պատճառված վնասների պատճառով, հետաձգվել է «Սելթիկ»- «Դանդի» SPFL խաղը հետաձգվեց[30]։

Կղզու օդանավակայանը գրանցել է քամու ամենաբարձր պոռթկումները վերջին 20 տարվա ընթացքում։ Կղզում դադարեցվել են բոլոր տեսակի ուղևորափոխադրումները[31]։

Հունվարի 23-ին Դևոնի և Քորնուոլի ոստիկանությունում մեկ մարդ է վիրավորվել է Հոլյուել Բեյում, Նյուքեյի մոտ[32]։ Հազարավոր տներ են հոսանքազրկվել Դուրհամ կոմսությունում և մի շարք ճանապարհներ փակվել են[33]։

Հյուսիսային Իռլանդիա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հունվարի 24-ին, ժամը 11:30-ի դրությամբ, Հյուսիսային Իռլանդիայում հոսանքազրկվել է ավելի քան 240,000 տուն և ձեռնարկություն[34]։

Տուժել են Բանգորի Ysbyty Gwynedd հիվանդանոցը, Բեթեսդա, Թրեգարթ, Լլանբեդր, Բլաենաու Ֆֆեստինիոգ բնակավայրերը և Մենայի կամուրջը Անգլսիի վրա[35]: Ուելսում էլեկտրաէներգիայի համատարած անջատումներ են եղել[36]:

Փոթորկը Նորվեգիային հարվածել է հունվարի 24-ին և 25-ին, ինչի հետևանքով էլեկտրաէներգիայի անջատումներ են եղել[37]:

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. «Storm Éowyn named as strong winds, heavy rain and snow forecast». Met Office. 21 January 2025. Վերցված է 23 January 2025-ին.
  2. Nolan, Darragh (24 January 2025). «Storm Éowyn: Five key moments from a day of record-breaking wind speeds and widespread destruction». Irish Independent. Վերցված է 24 January 2025-ին.
  3. Lee, George (24 January 2025). «'Weather bomb' smashed Irish wind records unbroken for 80 years». RTÉ News. Վերցված է 24 January 2025-ին.
  4. «Storm Éowyn: One of most severe storms to hit Ireland will bring 'dangerous' and 'destructive' weather». The Irish Times (անգլերեն). Վերցված է 2025-01-23-ին.
  5. «UK Storm Centre: Storm Names for 2024 – 2025». Met Office. Վերցված է 2025-01-23-ին.
  6. Best, Barra (2025-01-22). «'Threat to life' as red warnings issued in Republic of Ireland». BBC News.
  7. Clarke, Sophie (2025-01-23). «The meaning behind the name Éowyn and its Lord of the Rings connection as rare red warning storm set to batter Ireland». The Irish News (անգլերեն). Վերցված է 2025-01-25-ին.
  8. Pylas, Pan (23 January 2025). «Hurricane-force winds anticipated in Ireland and UK as Storm Éowyn spirals in from Atlantic». The AP. Վերցված է 23 January 2025-ին.
  9. Wulfeck, Andrew (23 January 2025). «Remnants of Gulf Coast snowstorm impacting Europe as powerful bomb cyclone». Fox Weather. Վերցված է 23 January 2025-ին.
  10. «Warnings & Advisories». Met Éireann. 22 January 2025. Վերցված է 23 January 2025-ին.
  11. Campbell, James (24 January 2025). «Storm Eowyn: Met Office explains reasons behind first red weather warning in seven years». Isle of Man Today. Վերցված է 24 January 2025-ին.
  12. Brown, Mark; Brooks, Libby; O'Carroll, Lisa (2025-01-23). «Storm Éowyn: 4.5m people receive siren phone alert in Scotland and Northern Ireland». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Վերցված է 2025-01-24-ին.
  13. «Emergency alert». GOV.UK (անգլերեն). 2025-01-23. Վերցված է 2025-01-24-ին.
  14. Kleiven, Dina Gjertine Svendal (23 January 2025). «Storm «Éowyn» treffer Vestlandet». NRK (գրքային նորվեգերեն). Վերցված է 23 January 2025-ին.
  15. «Mace Head in Carna has broken the all-time gust of wind record». Galway Bay FM. 24 January 2025. Վերցված է 24 January 2025-ին.
  16. «Electricity, water and broadband outages across country». 24 January 2025 – via RTÉ.
  17. 17,0 17,1 17,2 «Storm Éowyn: More than 560,000 without power - ESB». RTÉ. 24 January 2025. Վերցված է 24 January 2025-ին.
  18. «Storm Éowyn latest: Luas resumes operations; Donegal only county remaining under weather warning». Business Post.
  19. «Storm Éowyn: Man dies after tree falls on car as homes in worst-affected areas face 'more than a week' without power». Irish Independent. 24 January 2025.
  20. Black, Rebecca; Sherlock, Cillian; McCurry, Cate (24 January 2025). «Nearly one million homes and businesses without power across Ireland». Sunday World. Վերցված է 25 January 2025-ին.
  21. «Number of people without water after Storm Éowyn climbs to 217,000, with 300,000 more at risk». The Journal. 25 January 2025. Վերցված է 25 January 2025-ին.
  22. «Connacht GAA Air Dome destroyed during Storm Éowyn». 24 January 2025 – via www.rte.ie.
  23. «Man, 20, killed during Storm Éowyn named as Donegal road remains closed». RTÉ News. 25 January 2025. Վերցված է 25 January 2025-ին.
  24. «Man dies in Donegal after tree falls on his car during Storm Éowyn». The Irish Times (անգլերեն). Վերցված է 2025-01-24-ին.
  25. «Arrivals and Departures Flight Info | Glasgow Airport». Glasgow Airport.
  26. «Storm Éowyn - information for passengers as weather warning issued | Edinburgh Airport». Edinburgh Airport.
  27. «Storm Éowyn wind speeds top 100mph as 100,000 homes in Scotland lose power». BBC News. 24 January 2025.
  28. «Drivers injured and power cuts as Storm Éowyn hits Scotland». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2025-01-24. Վերցված է 2025-01-24-ին.
  29. Borland, Ben (2025-01-24). «Man who died was not 'hit by falling roof tiles' blown loose by Storm Eowyn». Scottish Daily Express (անգլերեն). Վերցված է 2025-01-25-ին.
  30. «Celtic v Dundee game is called off». Celtic F.C. 25 January 2025. Վերցված է 26 January 2025-ին.
  31. Brahde, Rebecca (24 January 2025). «People urged to stay home during red warning». BBC News. Վերցված է 24 January 2025-ին.
  32. «Storm Éowyn: Schools to close and people warned 'do not travel' as rare red alert issued». ITV News. 23 January 2025.
  33. Goldsborough, Patrick (2025-01-24). «Storm Eowyn: High winds cause chaos in the North East». The Northern Echo. Վերցված է 2025-01-24-ին.
  34. «Storm Éowyn live: Man dies as Storm Éowyn batters UK and Ireland leaving one million without power». BBC News.
  35. «Wales schools closed as Storm Éowyn brings widespread power cuts». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2025-01-24. Վերցված է 2025-01-24-ին.
  36. «Widespread disruption as Storm Éowyn hits Wales». BBC News. 2025-01-24. Վերցված է 2025-01-24-ին.
  37. Enoksen, Karoline Marie; Øvrebø, Emma Fondenes; Solheim, Eric Kjerstad (2025-01-24). «Stormen på Sørvestlandet: Innstiller flyavganger». VG (նորվեգերեն). Վերցված է 2025-01-25-ին.