Էներգետիկ արդյունաբերություն
| Ենթակատեգորիա | տնտեսություն, արդյունաբերություն | |
|---|---|---|
| Մասն է | business sector, արդյունաբերություն | |
| Հետազոտվում է | Էներգետիկա, energy economics | |
| Product or material produced | Էլեկտրաէներգիա | |
| Կազմված է | նավթարդյունաբերություն, coal industry, gas industry, peat industry, Էլեկտրաէներգետիկա, Վերականգնվող էներգիայի արդյունաբերություն, Վառելանյութային արդյունաբերություն | |
Էներգետիկ արդյունաբերություն, էներգիայի արտադրության և վաճառքի մեջ ներգրավված ոլորտների ամբողջությունը՝ ներառյալ վառելիքի արդյունահանումը, արտադրությունը, վերամշակումը և բաշխումը:
Ժամանակակից հասարակությունը սպառում է մեծ քանակությամբ վառելիք, և էներգետիկ արդյունաբերությունը գրեթե բոլոր երկրներում հասարակության ենթակառուցվածքի և պահպանման կարևոր մասն է:
Մասնավորապես, էներգետիկ արդյունաբերությունը ներառում է.
- Օրգանական հանածո վառելիքի արդյունաբերությունը, որը ներառում է նավթարդյունաբերությունը (նավթային ընկերություններ, նավթավերամշակող գործարաններ, վառելիքի փոխադրում և վերջնական օգտագործողների վաճառք բենզալցակայաններում), ածխի արդյունաբերությունը (արդյունահանում և վերամշակում) և բնական գազի արդյունաբերությունը (բնական գազի արդյունահանում և ածխային գազի արտադրություն, ինչպես նաև բաշխում և վաճառք),
- էլեկտրաէներգիայի արդյունաբերությունը, ներառյալ էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը, էլեկտրաէներգիայի բաշխումը և վաճառքը,
- միջուկային էներգիայի արդյունաբերություն,
- վերականգնվող էներգիայի արդյունաբերությունը, որը ներառում է այլընտրանքային և կայուն էներգիայի ընկերություններ, ներառյալ հիդրոէլեկտրակայանների, քամու և արևային էներգիայի արտադրության և այլընտրանքային վառելիքի արտադրության, բաշխման և վաճառքի ընկերությունները,
- ավանդական էներգետիկ արդյունաբերություն, որը հիմնված է վառելափայտի հավաքման և բաշխման վրա, որի օգտագործումը, ճաշ պատրաստելու և տաքացնելու համար, հատկապես տարածված է աղքատ երկրներում:
20-րդ դարի ընթացքում մեծացած կախվածությունը նշանակում է, որ էներգետիկ արդյունաբերությունը հաճախ նպաստել է աղտոտման և շրջակա միջավայրի վրա տնտեսության վրա ազդեցությանը: Մինչև վերջերս հանածո վառելիքները էներգիայի արտադրության հիմնական աղբյուրն էին աշխարհի մեծ մասում և զգալի նպաստում էին գլոբալ տաքացմանն ու աղտոտմանը: Շատ տնտեսություններ ներդրումներ են կատարում վերականգնվող և կայուն էներգիայի մեջ՝ գլոբալ տաքացումը սահմանափակելու և օդի աղտոտվածությունը նվազեցնելու համար[1]:
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Էներգիայի օգտագործումը եղել է մարդկային հասարակության զարգացման կարևոր գործոն՝ օգնելով այն հարմարվել շրջակա միջավայրին: Էներգիայի օգտագործման կառավարումը անխուսափելի է ցանկացած հասարակությունում: Առևտրային հեղափոխությունից հետո էներգիայի օգտագործման աճը նաև բերել է մի շարք լուրջ խնդիրներ, ինչպես օրինակ գլոբալ տաքացումը, որոնք ներկայացնում են պոտենցիալ լուրջ վտանգներ:
Որոշ արդյունաբերություններում էներգիա բառը օգտագործվում է որպես էներգետիկ ռեսուրսների համարժեք: Դա պայմանավորված է նրանով, որ այս ռեսուրսներում պարունակվող էներգիայի զգալի մասը հեշտությամբ կարող է հանվել՝ օգտակար նպատակով օգտագործվելու համար[2]:
Տնտեսագիտություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արդյունաբերական և էներգետիկ ռեսուրսների կառավարումը կարևոր է համաշխարհային տնտեսության համար: Բոլոր տնտեսական գործողությունները պահանջում են էներգետիկ ռեսուրսներ՝ արտադրության, փոխադրման և այլ ծառայություններ մատուցելու համար:
Էներգիայի պահանջարկի լայն տարածումը կարող է խթանել մրցակից էներգետիկ ընկերությունների գործունեությունը և մանրածախ էներգետիկ շուկաների ձևավորումը[3]:
Էներգետիկ ոլորտը կազմում է զուտ վարկերի 4.6%-ը, այն դեպքում, երբ առաջ այդ թիվը 3.1%-ն էր, մինչդեռ էներգետիկ պարտատոմսերը կազմում են $1.3 տրիլիոնանոց վատ պարտատոմսերի շուկայի 15.7%-ը, ինչը աճել է 4.3%-ից նույն ժամանակահատվածում[4]:
Կառավարում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քանի որ էներգիայի ծախսերը դարձել են տնտեսությունների գործունեության կարևոր գործոն, ռեսուրսների կառավարման հարցը դարձել է վճռական: Էներգիայի կառավարումը ենթադրում է օգտագործել առկա էներգիայի ռեսուրսները առավել արդյունավետ՝ ամենացածր հավելյալ ծախսերով: Պարզ կառավարման տեխնիկաները հաճախ կարող են խնայել էներգիայի ծախսերը՝ առանց նոր տեխնոլոգիաներ ներմուծելու[5]:
Անվտանգություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Էներգիայի մատակարարման անտարբեր բաշխումը երկրների միջև հանգեցրել է էական խոցելիությունների։ Էներգետիկ անվտանգության սպառնալիքները ներառում են մի քանի էներգետիկ արտադրող երկրների քաղաքական անկայունությունը, էներգիայի մատակարարման մանիպուլյացիաները, էներգետիկ աղբյուրների նկատմամբ մրցակցությունը, մատակարարման ենթակառուցվածքների վրա հարձակումները, ինչպես նաև բնական աղետները, ահաբեկչության աճը և գերիշխող երկրների կախվածությունը արտերկրյա նավթի մատակարարումից։ Թողարկված ռեսուրսների սահմանափակությունը, անհավասար բաշխումը և վառելիքի, նավթի և գազի նման հանածո վառելիքների գնաճը ստեղծում են անհրաժեշտություն՝ անցնելու ավելի կայուն էներգիայի աղբյուրների։ Այնպիսի կախվածությամբ, ինչպիսին ներկայումս ԱՄՆ-ն է նավթից, տնտեսությունները սկսել են նվազեցնել այդ ռեսուրսների օգտագործումը[6]։
Ճգնաժամ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տնտեսական և քաղաքական անկայունությունները կարող է հանգեցնել էներգետիկ ճգնաժամի: Նշանավոր նավթային ճգնաժամերը եղել են 1973-ի և 1979-ի նավթային ճգնաժամը:
Միաձուլումներ և ձեռքբերումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1985-ից 2018 թվականների ընթացքում էներգետիկայի ոլորտում շուրջ 69,932 գործարք է իրականացվել: Այս գումարը կազմում է 9,578 միլիարդ ԱՄՆ դոլար ընդհանուր արժեք: Ամենաակտիվ տարին եղել է 2010 թվականը՝ շուրջ 3761 գործարք։ Արժեքային առումով 2007 թվականն ամենաուժեղ տարին էր (684 մլրդ ԱՄՆ դոլար), որին հաջորդեց կտրուկ անկումը մինչև 2009 թվականը (-55,8%)[7]։
| Հայտարարված ամսաթիվ | Ձեռքբերողի անունը | Կազմակերպության արդյունաբերության ոլորտը | Կազմակերպության երկիրը | Թիրախի անունը | Թիրախի արդյունաբերության ոլորտը | Թիրախի երկիր | Գործարքի արժեքը ($մլ) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 12/01/1998 | Exxon Corp | Նավթ և գազ | Միացյալ Նահանգներ | Mobil Corp | Նավթ և գազ | Միացյալ Նահանգներ | 78,945.79 |
| 10/28/2004 | Royal Dutch Petroleum Co | Նավթ և գազ | Նիդեռլանդներ | Shell Transport & Trading Co | Նավթ և գազ | Միացյալ Թագավորություն | 74,558.58 |
| 04/08/2015 | Royal Dutch Shell PLC | Նավթաքիմիական | Նիդեռլանդներ | BG Group PLC | Նավթ և գազ | Միացյալ Թագավորություն | 69,445.02 |
| 02/25/2006 | Gaz de France SA | Նավթ և գազ | Ֆրանսիա | Suez SA | Ուժային | Ֆրանսիա | 60,856.45 |
| 07/05/1999 | Total Fina SA | Նավթ և գազ | Ֆրանսիա | Elf Aquitaine | Նավթ և գազ | Ֆրանսիա | 50,070.05 |
| 08/11/1998 | British Petroleum Co PLC | Նավթ և գազ | Միացյալ Թագավորություն | Amoco Corp | Նավթ և գազ | Միացյալ Նահանգներ | 48,174.09 |
| 09/01/2010 | Petrobras | Նավթ և գազ | Բրազիլիա | Brazil-Նավթ և գազ Blocks | Նավթ և գազ | Բրազիլիա | 42,877.03 |
| 10/16/2000 | Chevron Corp | Նավթաքիմիական | Միացյալ Նահանգներ | Texaco Inc | Նավթաքիմիական | Միացյալ Նահանգներ | 42,872.30 |
| 06/20/2000 | Vivendi SA | Ջրի և թափոնների կառավարում | Ֆրանսիա | Seagram Co Ltd | Շարժապատկերներ / Աուդիո | Կանադա | 40,428.19 |
| 12/14/2009 | Exxon Mobil Corp | Նավթաքիմիական | Միացյալ Նահանգներ | XTO Energy Inc | Նավթ և գազ | Միացյալ Նահանգներ | 40,298.14 |
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Hassan, Qusay; Viktor, Patrik; J. Al-Musawi, Tariq; Mahmood Ali, Bashar; Algburi, Sameer; Alzoubi, Haitham M.; Khudhair Al-Jiboory, Ali; Zuhair Sameen, Aws; Salman, Hayder M.; Jaszczur, Marek (2024-03-01). «The renewable energy role in the global energy Transformations». Renewable Energy Focus. 48: 100545. doi:10.1016/j.ref.2024.100545. ISSN 1755-0084.
- ↑ «If the energy sector is to tackle climate change, it must also think about water – Analysis». IEA (բրիտանական անգլերեն). 23 March 2020. Արխիվացված օրիգինալից 7 November 2021-ին. Վերցված է 2021-11-07-ին.
- ↑ Allen, J (1998). «Emacs ushers in customer-, marketing-driven industry». Electrical World. 212 (3): 41–43. ISSN 0013-4457. Արխիվացված օրիգինալից 3 July 2017-ին. Վերցված է 2010-10-13-ին. «The Energy Marketing and Customer Service (EMACS) conference/exhibition focuses exclusively on the selling of energy in competitive retail markets.»
- ↑ Alloway, Tracy (26 November 2014). «Oil price fall starts to weigh on banks». ft.com. Արխիվացված օրիգինալից 29 November 2014-ին. Վերցված է 27 November 2014-ին.
- ↑ Energy Management:: MEPoL Արխիվացված 25 Մարտ 2008 Wayback Machine
- ↑ «Power plays: Energy and Australia's security». Aspi.org.au. Արխիվացված է օրիգինալից 11 August 2010-ին. Վերցված է 2010-06-01-ին.
- ↑ «M&A by Industries - Institute for Mergers, Acquisitions and Alliances (IMAA)». Institute for Mergers, Acquisitions and Alliances (IMAA) (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 3 November 2020-ին. Վերցված է 2018-02-27-ին.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Armstrong, Robert C., Catherine Wolfram, Robert Gross, Nathan S. Lewis, and M.V. Ramana et al. The Frontiers of Energy, Nature Energy, Vol 1, 11 January 2016.
- Bradley, Robert (2004). Energy: The Master Resource. Kendall Hunt. էջ 252. ISBN 978-0757511691.
- Fouquet, Roger, and Peter J.G. Pearson. "Seven Centuries of Energy Services: The Price and Use of Light in the United Kingdom (1300-2000)". Energy Journal 27.1 (2006).
- Gales, Ben, et al. "North versus South: Energy transition and energy intensity in Europe over 200 years". European Review of Economic History 11.2 (2007): 219-253.
- Nye, David E. Consuming power: A social history of American energies (MIT Press, 1999)
- Pratt, Joseph A. Exxon: Transforming Energy, 1973-2005 (2013) 600pp
- Smil, Vaclav (1994). Energy in World History. Westview Press. ISBN 978-0-8133-1902-5.
- Stern, David I. "The role of energy in economic growth". Annals of the New York Academy of Sciences 1219.1 (2011): 26-51.
- Warr, Benjamin, et al. "Energy use and economic development: A comparative analysis of useful work supply in Austria, Japan, the United Kingdom and the US during 100 years of economic growth". Ecological Economics 69.10 (2010): 1904-1917.
- Yergin, Daniel (2011). The Quest: Energy, Security, and the Remaking of the Modern World. Penguin. էջ 816. ISBN 978-1594202834.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էներգետիկ արդյունաբերություն» հոդվածին։ |
| ||||||
