Էմիլիո Պորտես Խիլ

	Էմիլիո Պորտես Խիլ
Կուսակցություն՝	Ինստիտուցիոնալ հեղափոխական կուսակցություն
Ծննդյան օր՝	հոկտեմբերի 3, 1890
Ծննդավայր՝	Ciudad Victoria, Տամաուլիպաս, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ
Վախճանի օր՝	դեկտեմբերի 10, 1978 (88 տարեկան)
Վախճանի վայրը՝	Մեխիկո, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ
Ամուսին ՝	Carmen García González?

Էմիլիո Կանդիդո Պորտես Խիլ (իսպ.՝ Emilio Cándido Portes Gil; հոկտեմբերի 3, 1890(1890-10-03)^[1], Ciudad Victoria, Տամաուլիպաս, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ - դեկտեմբերի 10, 1978(1978-12-10)^[1], Մեխիկո, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ), մեքսիկացի քաղաքական գործիչ, կառավարական ինստիտուցիոնալ հեղափոխական կուսակցության առաջնորդներից մեկը, իսկ ավելի ուշ՝ նախագահը, Մեքսիկայի ժամանակավոր նախագահ 1928-1930 թվականներին:

Կենսագրություն

Էմիլիո Պորտես Խիլը ծնվել է 1890 թվականի հոկտեմբերի 3-ին Տամաուլիպաս նահանգի Սյուդադ Վիկտորիա քաղաքում՝ Դոմինգո Պորտեսի և Ադելա Խիլի ընտանիքում։ Իր հայրենի քաղաքում նախնական և միջնակարգ կրթություն ստանալուց հետո նա տեղափոխվեց մայրաքաղաք, որտեղ ընդունվեց Escuela Libre de Derecho իրավաբանական քոլեջ, որն ավարտեց 1915 թվականին^[2]։

Իրավաբանի դիպլոմ ստանալուց հետո Էմիլիո Պորտեսը զբաղեցրել է տարբեր պետական պաշտոններ՝ 1916 թվականին դառնալով Սոնորա նահանգի Գերագույն դատարանի դատավոր, իսկ մի փոքր ավելի ուշ՝ Ազգային Կոնգրեսի պատգամավոր^[2]։ 1918-1919 թվականներին դարձել է Տամաուլիպաս նահանգի կառավարության գլխավոր քարտուղար, իսկ այսպես կոչված «Ագուա Պրիետայի հեղափոխության» սկսվելուց հետո նշանակվել է այդ տարածքի ժամանակավոր նահանգապետ (1920)։ 1924 թվականի մայիսի 17-ին Պորտես Խիլը հիմնել է սահմանային սոցիալիստական կուսակցությունը, որից 1925 թվականին ընտրվել է Տամաուլիպասի արդեն մշտական նահանգապետ^[3]։

1928 թվականի հուլիսի 17-ին կաթոլիկ ուսանողի կողմից սպանվեց Մեքսիկայի նորընտիր նախագահ Ալվարո Օբրեգոնը: Այս կրիտիկական իրավիճակում Էմիլիո Պորտեսը նախ դառնում է ներքին գործերի նախարար Կալեսի կառավարությունում (Maximato), իսկ դեկտեմբերի 1-ին՝ հանրապետության ժամանակավոր նախագահ:

Նախագահություն

Չնայած նախագահի պաշտոնում իր կարճատև պաշտոնավարմանը, Էմիլիո Պորտեսը բախվել է բազմաթիվ մարտահրավերների: Դրանցից մեկը պետության և Հռոմեական կաթոլիկ եկեղեցու միջև շարունակվող հակամարտությունն էր, երկրում դեռ շարունակվում էր քրիստերոսի ապստամբությունը, որը տասնյակ հազարավոր մարդկանց կյանք խլեց։ Միայն ԱՄՆ դեսպան Մորոուի միջնորդությամբ է հաջողվել համաձայնագիր կնքել Վատիկանի հետ, որով դե ֆակտո եկեղեցուն վերադարձվել է ունեցվածքը, թույլատրվել է կրոնական ուսուցումը (բայց շատ սահմանափակումներով), քրիստերոսը համաներում Է հայտարարվել^[2]։

Մեկ այլ խնդիր էր հակամարտությունը Մեքսիկայի ազգային համալսարանի ուսանողների հետ, ովքեր շարունակում էին ինքնավարություն տրամադրելու իրենց պահանջները: Վերջապես, 1929 թվականի մայիսի 9-ին 53 ուսանողներ որոշում կայացրին գործադուլ սկսելու մասին, որը հանգեցրեց ինքնավարության օրենքին, որը նախատեսում էր նախագահի և կրթության նախարարության նվազագույն միջամտությունը համալսարանի գործերին^[4]։

Անկայուն մնաց նաև քաղաքական իրավիճակը։ Խիլի խնդիրն էր անցկացնել նոր նախագահական ընտրություններ, ինչը դժգոհություն էր առաջացնում շատ մեքսիկացիների շրջանում, որոնք արդարացիորեն վախենում էին «Գերագույն տիրակալի» մեկ այլ խամաճիկի գալուստից, ինչպես իրեն անվանում էր Պլուտարկո Կալեսը, որի նախաձեռնությամբ ստեղծվեց նոր կուսակցություն՝ Ազգային հեղափոխական կուսակցություն (CHP): Այնուամենայնիվ, Խիլի և նրա համախոհների միջև հակասություններ չկային: Նրա կողմից հանրապետության բարձրագույն պաշտոնի թեկնածու է առաջադրվել Պասկուալ Օրտիս Ռուբիոն, որի հաղթանակն էլ, ընդդիմության կարծիքով, պետք է ապահովեր ժամանակավոր նախագահը։ 1929 թվականի մարտի 3-ին գեներալ Խոսե Գոնսալո Էսկոբարան ապստամբություն բարձրացրեց, որը տևեց երեք ամիս և խլեց մոտ 2000 մարդու կյանք^[5]։ Վերջապես, նոյեմբերի 17-ի ընտրություններում NRP-ն հաղթեց, և Օրտիզ Ռուբիոն դարձավ 49-րդ նախագահը:

Նախագահությունից հետո

1930 թվականի ապրիլից հոկտեմբեր և 1935 թվականի հունիսից մինչև 1936 թվականի օգոստոս եղել է ազգային հեղափոխական կուսակցության նախագահ, 1931 թվականի սեպտեմբերից մինչև 1934 թվականի նոյեմբեր՝ երկրի գլխավոր դատախազ, 1934 թվականի դեկտեմբերից մինչև 1935 թվականի հունիսը՝ արտաքին գործերի նախարար Լասարո Կարդենասի օրոք, այնուհետև դեսպան Ֆրանսիայում, Դոմինիկյան Հանրապետությունում, Էկվադորում և Հնդկաստանում^[3]։

Նա գրել է մի շարք աշխատանքներ Մեքսիկայի քաղաքական պատմության վերաբերյալ ՝ La labor sediciosa del clero mexicano, Autobiografía de la Revolución Mexicana, Quince años de política mexicana։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 SNAC — 2010.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 «Portes Gil Emilio» (իսպաներեն). memoriapoliticademexico.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-04-07-ին. Վերցված է 2013-03-11-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ ^3,0 ^3,1 Cari Casteel. «Portes Gil, Emilio» (անգլերեն). historicaltextarchive.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-04-07-ին. Վերցված է 2013-03-12-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «La Universidad Nacional de México: origen y autonomía 1910-1929» (իսպաներեն). terra.com.mx. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-04-07-ին. Վերցված է 2013-03-12-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Gonzalo Escobar se levanta en contra del gobierno de Emilio Portes Gil, exige respeto a las organizaciones campesinas y obreras del país» (իսպաներեն). memoriapoliticademexico.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-04-07-ին. Վերցված է 2013-03-12-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

Արտաքին հղումներ

Cari Casteel. «Portes Gil, Emilio» (անգլերեն). historicaltextarchive.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-04-07-ին. Վերցված է 2013-03-12-ին.
«Portes Gil Emilio» (իսպաներեն). memoriapoliticademexico.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-04-07-ին. Վերցված է 2013-03-11-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էմիլիո Պորտես Խիլ» հոդվածին։

[_ce93c652ccb77440-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 SNAC — 2010.

[memoriapoliticademexico.org-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 «Portes Gil Emilio» (իսպաներեն). memoriapoliticademexico.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-04-07-ին. Վերցված է 2013-03-11-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[historicaltextarchive.com-3] 3,0 ^3,1 Cari Casteel. «Portes Gil, Emilio» (անգլերեն). historicaltextarchive.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-04-07-ին. Վերցված է 2013-03-12-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[4] «La Universidad Nacional de México: origen y autonomía 1910-1929» (իսպաներեն). terra.com.mx. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-04-07-ին. Վերցված է 2013-03-12-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[5] «Gonzalo Escobar se levanta en contra del gobierno de Emilio Portes Gil, exige respeto a las organizaciones campesinas y obreras del país» (իսպաներեն). memoriapoliticademexico.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-04-07-ին. Վերցված է 2013-03-12-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]