Էլին Վագներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Էլին Վագներ
Elin Mathilda Elisabeth Wägner.png
Ծնվել էմայիսի 16, 1882(1882-05-16)[1][2][3]
ԾննդավայրLunds Cathedral Assembly, Շվեդիա[2][3][4]
Վախճանվել էհունվարի 7, 1949(1949-01-07)[1][2][5] (66 տարեկան)
Վախճանի վայրBerg parish, Շվեդիա[2][5]
ԳերեզմանԼունդի Հյուսիսային գերեզմանատուն[6]
Մասնագիտությունլրագրող, գրող, սուֆրաժիստ և հասարակական գործիչ
Լեզուշվեդերեն
ՔաղաքացիությունFlag of Sweden.svg Շվեդիա
Ժանրերվեպ, վիպակ և Սցենար
ԱնդամակցությունՇվեդական ակադեմիա[7], Իննի ընկերություն[8] և Svenska hem?
ՊարգևներԻննի գլխավոր մրցանակ
ԱմուսինՋոն Լանդկվիստ[2]
Elin Wägner Վիքիպահեստում

Էլին Մաթիլդա Էլիզաբեթ Վագներ (շվեդերեն՝ Elin Wägner, մայիսի 16, 1882(1882-05-16)[1][2][3], Lunds Cathedral Assembly, Շվեդիա[2][3][4] - հունվարի 7, 1949(1949-01-07)[1][2][5], Berg parish, Շվեդիա[2][5]), շվեդ գրող, լրագրող, մանկավարժ, բնապահպան, հասարակական գործիչ, երեխաների պաշտպանթյան և փրկության շարժման կազմակերպիչ, ֆեմինիստական և պացիֆիստական շարժումների ակտիվիստ, Ֆոգելստադ խմբի հիմնադիր։ Շվեդական ակադեմիայի անդամ 1944 թվականից։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆոգելստադ խումբը, 1920-ական թթ.
ձախից աջ՝ Էլիզաբեթ Տամ, Ադա Նիլսոն, Հոնորին Հերմելին, Էլին Վագներ, Քերստին Հեսսելգրեն (նստած)

Էլին Վագները ծնվել է Լունդ քաղաքի դպրոցի տնօրենի ընտանիքում։ Երեք տարեկան հասակում նա կորցրել է մորը։ Ֆոգելստադի կանանց դպրոցում աշխատել է որպես ուսուցիչ։ 1910 թվականին ամուսնացել է գրականագետ Ջոն Լանդկվիստի հետ։ Մահացել է ստամոքսի քաղցկեղից։ Նրան թաղել են Լունդի Հյուսիսային գերեզմանատանը։ Շվեդ արվեստաբան, պատմաբան Գրեգոր Պաուլսոնն ամուսնացած էր նրա քրոջ հետ։

Հասարակական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլին Վագները Շվեդիայի կանանց ընտրական իրավունքի շարժման ամենահայտնի ակտիվիստներից մեկն է և Շվեդիայի Կանանց իրավահավասար հասարակության ստեղծման նախաձեռնողը։ Ֆրեդրիկա Բրեմերի հետ միասին Էլին Վագները Շվեդիայում եղել է ֆեմինիստական շարժման նախաձեռնողներից և ազդեցիկ ակտիվիստը։ 1919 թվականի նոյեմբերին Էլին Վագները, Հելեն Պալմշերնան և Գերդա Մարկուսը Շվեդիայում ստեղծեցին երեխաների պաշտպանության և փրկության առաջին կազմակերպությունը՝ «Ռադա-Բառնեն» անվանումով («Երեխաների պաշտպանության միջազգային միության» շվեդական մասնաճյուղ)։

Գրական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլին Վագները վեպերի, թերթերի և ամսագրերի հոդվածների և 4 ֆիլմերի սցենարների հեղինակ է։ Նրա ամենահայտնի վեպերից են՝ Norrtullsligan («Տղամարդիկ և այլ դժբախտություններ», 1908), Pennskaftet («Գրիչ», 1910), գյուղացիների կյանքին նվիրված ժողովրդական ավանդույթների ոգով վիպակ՝ Åsa-Hanna (1918): Նա օգտագործում էր Դևինեզ (Devinez) ստեղծագործական կեղծանունը։ Էլին Վագների գրքերը և բազմաթիվ հոդվածները նվիրված են կանանց ազատագրմանը, քաղաքացիական իրավունքների պաշտպանությանը, խաղաղության համար պայքարի շարժմանը, մարդկանց բարեկեցության բարելավմանը և շրջակա միջավայրի պաշտպանության խնդիրներին[9]։

Ընտրյալ մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Från det jordiska museet (1907)
  • Norrtullsligan (1908)
  • Pennskaftet (1910)
  • Helga Wisbeck (1913)
  • Mannen och körsbären (1914)
  • Camillas äktenskap (1915)
  • Släkten Jerneploogs framgång (1916)
  • Åsa-Hanna (1918)
  • Kvarteret Oron (1919)
  • Den befriade kärleken (1919)
  • Den förödda vingården (1920)
  • Nyckelknippan (1921)
  • Den namnlösa (1922)
  • Från Seine, Rhen och Ruhr (1923)
  • Silverforsen (1924)
  • Natten till söndag (1926)
  • De fem pärlorna (1927)
  • Den odödliga gärningen (1928)
  • Svalorna flyga högt (1929)
  • Korpungen och jag (1930)
  • Gammalrödja (1931)
  • Dialogen fortsätter (1932)
  • Mannen vid min sida (1933)
  • Vändkorset (1934)
  • Genomskådad (1937)
  • Hemlighetsfull (1938)
  • Tusen år i Småland (1939)
  • Fred med jorden (1940)
  • Väckarklocka (1941)
  • Selma Lagerlöf I (1942)
  • Selma Lagerlöf II (1943)
  • Hans Larsson (1944)
  • Vinden vände bladen (1947)
  • Spinnerskan (1948)
  • Fredrika Bremer (1949)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 Elin Mathilda Elisabeth Wägner
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Lunds domkyrkoförsamlings kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/LLA/13254/C I/14 (1881-1892), bildid: 00106227_00062, sida 58
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Elin Mathilda Elisabeth, f. 1882 i Lund Malmöhus län (швед.) — Riksarkivet.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Bergs kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/VALA/00028/C/4 (1920-1949), bildid: 80007270_00183
  6. ↑ https://www.svenskagravar.se/gravsatt/71108373 — Svenska gravar.
  7. ↑ http://www.svenskaakademien.se/svenska-akademien/ledamotsregister/wagner-elin
  8. ↑ http://www.samfundetdenio.se/
  9. ↑ Elin Wägner, la mujer tras el Premio Nobel a Gabriela Mistral

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Վիիքպահեստ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էլին_Վագներ&oldid=7806848» էջից