Էլեկտրոնային աղյուսակ
Էլեկտրոնային աղյուսակ[1] (անգլ.՝ spreadsheet), համակարգչային ծրագիր, որը թույլ է տալիս երկչափ զանգվածների տեսքով ներկայացված տվյալներով կատարել հաշվարկներ, որոնք նմանեցվում են թղթային աղյուսակներին[2]։
Էլեկտրոնային աղյուսակները հարմար գործիք են հաշվարկներն ավտոմատացնելու համար։ Բազմաթիվ հաշվարկներ, մասնավորապես հաշվապահական հաշվառման ոլորտում, իրականացվում են աղյուսակային տեսքով․ հաշվապահական հաշվեկշիռները, ծախսերի նախահաշիվները, հաշվեցուցակները և այլն։ Բացի այդ, մի շարք թվային մեթոդներով մաթեմատիկական խնդիրներ հարմար է լուծել աղյուսակային տեսքով։ Աղյուսակներում մաթեմատիկական բանաձևերի օգտագործումը թույլ է տալիս ներկայացնել որոշակի իրական համակարգի տարբեր պարամետրերի միջև փոխադարձ կապը։ Հաշվարկային շատ խնդիրների լուծումները, որոնք նախկինում հնարավոր է եղել իրականացնել միայն ծրագրավորման միջոցով, այժմ հնարավոր է դարձել իրականացնել էլեկտրոնային աղյուսակներում մաթեմատիկական մոդելավորման միջոցով։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին անգամ էլեկտրոնային աղյուսակների գաղափարը ձևակերպել է ավստրիական ծագմամբ ամերիկացի գիտնական Ռիչարդ Մատեսիչը (գերմ.՝ Richard Mattesich), ով 1961 թվականին հրատարարակել է «Budgeting Models and System Simulation»[3] վերնագրով հետազոտությունը։ Կոնցեպցիան լրացվել է 1970 թվականին Ռենե Փարդոյի (անգլ.՝ Rene Pardo) և Ռեմի Լանդաուի (անգլ.՝ Remy Landau) կողմից, ովքեր դիմել էին արտոնագիր ստանալու համար։ Արտոնագրային վարչությունը մերժել է դիմումը, սակայն հեղինակները որոշումը ստացել են դատարանի միջոցով[4]։
Ընդհանուր առմամբ էլեկտրոնային աղյուսակների, որպես ծրագրային ապահովման առանձին դասի հիմնադիր համարվում է Դանիել Բրիկլինը, ով 1979 թվականին Ռոբերտ Ֆրենկստոնի հետ համատեղ մշակել է «VisiCalc» ծրագրիրը։ Էլեկտրոնային աղյուսակները Apple II-ի համար դարձել էին շատ հանրաճանաչ, որոնք անհատական համակարգիչը խաղալիքից վերածել էին հիմնական բիզնես գործիքի։
Հետագայում այս դասի բազմաթիվ ապրանքներ հայտնվեցին շուկայում․ SuperCalc, Microsoft MultiPlan, Quattro Pro, Lotus 1-2-3, Microsoft Excel, OpenOffice.org Calc, AppleWorks-ի աղյուսակները և gnumeric, մինիմալիստական Spread32։
Գոյություն ունեն էլեկտրոնային աղյուսակներ սմարթֆոնների, գրպանի անհատական համակարգիչների՝ մասնավորապես SpreadCE-ի համար։
Ծրագրերի ցուցակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Անվանում | Օպերացիոն համակարգեր | Նշումներ | ||
|---|---|---|---|---|
| UNIX | Mac OS X | Microsoft Windows | ||
| Gnumeric | Կաղապար:Այո | Կաղապար:Այո | Կաղապար:Այո | Ներառված է GNOME Office փաթեթում |
| KSpread | Կաղապար:Այո | Կաղապար:Այո | Կաղապար:Այո | Ներառված է KOffice-ի կազմում |
| Lotus 1-2-3 | Կաղապար:Ոչ | Կաղապար:Ոչ | Կաղապար:Այո | Առաջին անգամ թողարկվել է 1983 թվականի հունվարի 26-ին |
| Microsoft Excel | Կաղապար:Ոչ | Կաղապար:Այո | Կաղապար:Այո | Առաջին անգամ թողարկվել է 1985 թվականին |
| Numbers | Կաղապար:Ոչ | Կաղապար:Այո | Կաղապար:Ոչ | Ներառված է iWork-ի կազմում |
| LibreOffice Calc | Կաղապար:Այո | Կաղապար:Այո | Կաղապար:Այո | Ներառված է LibreOffice-ի կազմում |
| OpenOffice Calc | Կաղապար:Այո | Կաղապար:Այո | Կաղապար:Այո | Ներառված է OpenOffice.org-ի կազմում |
| Google փաստաթղթեր | Կաղապար:Այո | Կաղապար:Այո | Կաղապար:Այո | Հասանելի է բրաուզերային տարբերակը և բջջային հավելվածը |
| Ռուսական МойОфис | Կաղապար:Այո | Կաղապար:Այո | Կաղապար:Այո | Հասանելի է բրաուզերային տարբերակը և բջջային հավելվածը |
Բացի այդ, ժամանակին բավականին հայտնի ծրագրեր էին.
- Quattro Pro,
- SuperCalc,
- VisiCalc։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Распространён также термин «табличный процессор», однако в БРЭ (см. Проект:Словники), Общероссийском классификаторе продукции (см. код 50 2400), в образовательном стандарте «Информационные системы и технологии» (код 230400, см. стр. 23 Archived 2013-11-10 at the Wayback Machine.) зафиксировано название «электронная таблица».
- ↑ Encyclopædia Britannica։ «Spreadsheet» (անգլերեն)։ Encyclopædia Britannica Online։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-08-25-ին։ Վերցված է 2011-03-15
- ↑ Колесников, Е. А. Эволюция электронных таблиц, 2008.
- ↑ «Process and apparatus for converting a source program into an object program» (անգլերեն)։ Վերցված է 2020-11-03
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Колесников, Е. А. Эволюция электронных таблиц, 2008. (1.7 МБ)
- VisiCalc — первые в мире электронные таблицы Archived 2009-05-12 at the Wayback Machine.
- A Spreadsheet Programming article on DevX
- comp.apps.spreadsheets FAQ by Russell Schulz
- Extending the Concept of Spreadsheet by Jocelyn Paine
- Էլեկտրոնային աղյուսակ հոդվածը Curlie-ում (ըստ DMOZ-ի)
- Spreadsheet – Its First Computerization (1961–1964) by Richard Mattessich
- CICS history and introduction of IBM 3270 by Bob Yelavich
- Autoplan & Autotab article Archived 2019-12-07 at the Wayback Machine. by Creative Karma
- Spreadsheets in Science