Զավեն Հացագործյան

Զավեն Հացագործյան;
Ծնվել է	ապրիլի 20, 1911
Ծննդավայր	Բաղեշ, Բիթլիսի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն
Մահացել է	հունիսի 24, 1992 (81 տարեկան)
Մահվան վայր	Երևան, Հայաստան
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն և ԽՍՀՄ
Ազգություն	հայ
Կրթություն	ՀԱՊՀ (1931)
Կոչում	պրոֆեսոր
Գիտական աստիճան	տեխնիկական գիտությունների դոկտոր (1966)
Մասնագիտություն	քաղինժեներ
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ

Զավեն Արսենի Հացագործյան (ապրիլի 20, 1911(1911-04-20)^[1]^[2], Բաղեշ, Բիթլիսի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն^[1]^[2] - հունիսի 24, 1992(1992-06-24)^[2], Երևան, Հայաստան^[2]), հայ ճարտարագետ-շինարար։ Տեխնիկական գիտությունների դոկտոր (1966 թ.), պրոֆեսոր (1968 թ.), դրամատուրգ, թարգմանիչ, բառարանագիր, ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ (1939)^[3]։

Ֆիզիկոս-տեսաբան Կարեն Հացագործյանի հայրը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զավեն Հացագործյանը ծնվել է 1911 թվականի ապրիլի 20-ին, Արևմտյան Հայաստանի Բիթլիս քաղաքում։ 1931 թվականին ավարտել է Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի շինարարական ֆակուլտետը։ 1931-1941 թվականներին և 1945-1961 թվականներին աշխատել է Հայաստանի շինանյութերի և կառուցվածքների գիտահետազոտական ինստիտուտում, 1931-1938 թվականներին՝ նաև Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում, 1941-1945 թվականներին՝ պաշտպանական շինարարությունում։ 1947 թվականին «Թեթև երկաթբետոնի արդյունավետությունը Հայկական ԽՍՀ պայմաններում» թեմայով դիստերտացիա է պաշտպանել Թբիլիսիում և ստացել տեխնիկական գիտությունների թեկնածուի աստիճան։ 1966 թվականին «Հրաբխային տուֆերի հատկությունների և կիրառության ուսումնասիրությունը» թեմայով դիսերտացիա է պաշտպանել (Թբիլիսիում) և ստացել տեխնիկական գիտությունների դոկտորի աստիճան։ Երևանի Քարի և սիլիկատների ԳՀԻ հիմնադիրներից է, 1961-1992 թվականներին եղել է Քարի և սիլիկատների ԳՀԻ բնական քարի լաբորատորիայի վարիչ, 1962-1969 թվականներին եղել է գիտության գծով տնօրենի տեղակալ։ 1962 թվականից գիտական խորհրդի սեկցիայի նախագահ^[4]։

Աշխատանքները վերաբերում են բնական ծակոտկեն լցիչների կիրառմամբ թեթև երկաթբետոնի հետազոտման, կառուցվածքների երկարակեցության, արհեստական մարմարի և գրանիտի ստացման տեխնոլոգիայի հարցերին։ Տվել է հրաբխային քարանյութերի դասակարգումը, մասնակցել քարային շինանյութերի պետական ստանդարտների մշակմանը։ «Ռուս-հայերեն պոլիտեխնիկական բառարան»-ների (1957 թ., 1988 թ.) կազմողներից։ Հետազոտել է Հայաստանի բնական քարանյութերի հատկությունները, հատկապես նրանց երկարակեցությունը կառուցվածքների մեջ։ Տվել է հրաբխային քարանյութերի շինարարական դասակարգումը։ Մշակել է հետազոտության նոր մեթոդներ ու սարքեր, արհեստական մարմարի և գրանիտի ստացման տեխնոլոգիաներ, քարային թափոնների օգտագործման եղանակներ, այդ թվում՝ գյուղատնտեսության մեջ ծակոտկեն քարանյութերի կիրառման եղանակը։ Հեղինակ է բազմաթիվ գյուտերի։ Տպագրել է ավելի քան երկու հարյուր գիտական աշխատություն՝ մեծ մասամբ ռուսերեն և հայերեն, չորսը՝ ֆրանսերեն և չեխերեն։ Մասնակցել է քարային շինանյութերի համամիութենական ստանդարտների ստեղծմանը։ Եղել է Շինանյութերի հանրապետական ատեստացիոն հանձնաժողովի նախագահ (1978-1992 թթ.), հուշարձանների պահպանության միջազգային խորհրդի ԽՍՀՄ կոմիտեի անդամ (1983-1990 թթ.)։ Զգալի աշխատանք է կատարել հայերեն տեխնիակական տերմինների մշակման գործում^[3]^[5]։

1937-1949 թվականներին զբաղվել է նաև դրամատուրգիայով (Վասակ Խուդավերդյանի ընկերակցությամբ)։ «Խնդության սրինգը» (1937) և «Թող բացվեն վարդերը» (1939) կոմեդիաներն արժանացել են հանրապետական մրցանակների և բեմադրվել Անդրկովկասի բազմաթիվ թատրոններում։ Բեմադրվել են նաև «Փիլիպոս Ասլանովիչ» (1945 ) և «Մասիս» (1947) պիեսները, տպագրվել է «Միլիոնը» (1949) դրաման։ Ֆրանսերենից հայերեն է թարգմանել «Ժլատ» կոմեդիան, որը 1938 թվականին բեմադրվել է Լենինականի թատրոնում^[3]։ ԽՄԿԿ անդամ (1949)

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջազգային տերմինային տարրերի ռուս-հայերեն բառարան, Երևան։ ՀԽՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, 1989։
Ռուս-հայերեն պոլիտեխնիկական բառարան, Երևան։ Հայկական սովետական հանրագիտարանի գլխավոր խմբագրություն, 1988։
Հայաստանի տուֆերը և մարմարները, Երևան։ Հայպետհրատ, 1959։
Երկաթ-բետոն, Երևան, 1934, 83 էջ։
«Միդիս» սիստեմի որմածքով շենքերի և կառուցվածքների պատերի նախագծման ու կառուցման ժամանակավոր տեխնիակակն պայմաններ, Երևան, 1956, 40 էջ։
Ժամանակավոր տեխնիկական պայմաններ երեսպատման տուֆասալերի և նրանց կիրառման վերաբերյալ, Երևան, 1960, 8 էջ։
Գյուղատնտեսական շինարարության տեղեկագիրք (համահեղինակ), Երևան, 1959, 288 էջ։
Հայաստանի բնական քարային նյութերի կատալոգ, Երևան, 1968, 61 էջ^[6]։
Հայկական ԽՍՀ քարային շինանյութեր. հանձնարարվող տերմինների ժողովածու, պրակ Ա, Երևան, 1976, 130 էջ։

Թարգմանություններ ռուսերենից[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զավրյան Կ. Ս., Սիմոնյան Ս. Զ., Բետոնի կազմության նախագծումը, Երևան, 1947, 63 էջ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Գրական տեղեկատու, Երևան, Սովետական գրող, 1981, 544 էջ։
↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005։
↑ «Կոհա առցանց քարտարան, Հացագործյան, Զավեն Արսենի». haygirk.nla.am. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 10-ին.
↑ «Bibliothèque de l'Église apostolique arménienne - Paris - Հացագործյան , Զավեն Արսենի». www.bibliotheque-eglise-armenienne.fr. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 10-ին.

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զավեն Հացագործյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 325)։

Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_1578c531847d93ae-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.

[տեղեկատու-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Գրական տեղեկատու, Երևան, Սովետական գրող, 1981, 544 էջ։

[4] Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005։

[5] «Կոհա առցանց քարտարան, Հացագործյան, Զավեն Արսենի». haygirk.nla.am. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 10-ին.

[6] «Bibliothèque de l'Église apostolique arménienne - Paris - Հացագործյան , Զավեն Արսենի». www.bibliotheque-eglise-armenienne.fr. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 10-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]