Զանգվածային սպանություն Բրոքեն Հիլում
| Զանգվածային սպանություն Բրոքեն Հիլում | |
|---|---|
| Սպանության ձև | իրադարձություն |
| Վիրավորներ | 7 |
Զանգվածային սպանություն Բրոքեն Հիլում, ահաբեկչական գործողություն, որը տեղի է ունեցել 1915 թվականի հունվարի 1-ին Ավստրալիայի Նոր Հարավային Ուելս նահանգի Բրոքեն Հիլ քաղաքի մոտ։ Երկու տղամարդիկ գնդակահարել են չորս մարդու և վիրավորել ևս յոթի, մինչև սպանվել են ոստիկանության և զինվորականների կողմից։ Հարձակումն իրականացվել է քաղաքական և կրոնական հակումների հողի վրա, հանցագործները որևէ քրեական համայնքի անդամներ չեն եղել։ Երկու հարձակվողներ ավելի ուշ հայտնաբերվել են Բրիտանական Հնդկաստանից (ներկայիս Պակիստանից) որպես մուսուլմաններ[1][2]։
Հանցագործների ինքնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երկու հարձակվողներն էլ նախկինում աշխատել են Բրոքեն Հիլում ուղտերի ուսադիրներ։ Բադշա Մուհամեդ Գուլը (ծնվել է 1874 թվականին, պաղպաղակ վաճառող[3]) և Մուլլա Աբդուլան (ծնվել է 1854 թվականին, իմամ և մսագործ[4])։ Բադշա Գուլայի պաղպաղակով տնակը լավ հայտնի էր քաղաքում, հենց այնտեղ էր նա բերել Աբդուլային և զենքերը կոտորածի համար[1][5]։ Նրանք նաև ջնջել են Օսմանյան կայսրության ինքնաշեն դրոշը և այն տեղադրել սայլակի վրա։ Ընդ որում, շատ ջանքեր չեն գործադրվել իրենց ինքնությունը թաքցնելու համար[1][5]։
1898 թվականին Աբդուլան ժամանել է Բրոքեն Հիլ և աշխատել որպես ուղտապան, ապա դարձել մոլլա և մորթել կենդանիներին Իսլամական ծեսին համապատասխան՝ խախտելով Ավստրալիայի օրենքը։ Սպանությունից մի քանի օր առաջ Աբդուլան դատապարտվել էր չլիցենզավորված տարածքում ոչխարների սպանդի համար։ Դա նրա առաջին իրավախախտումը չէր[6]։ Դատարանում բժիշկ Բրոսնանը նշել է, որ կենդանիների չթույլատրված սպանդը հակասանիտարական բնույթ է կրում[5]։
Հարձակում գնացքի վրա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1915 թվականի հունվարի 1-ին Manchester Unity Order of Oddfellows շքանշանի տեղական անդամները պիկնիկի են գնացել Սիլվերտոն գյուղ։ Բրոքեն Հիլից Սիլվերտոն գնացքը 1200 ուղևոր էր տեղափոխում 40 վագոններով։ Աբդուլան և Գուլան քաղաքից երեք կիլոմետր հեռավորության վրա դիրք են գրավել «ռելսերից մոտ 30 մետր հեռավորության վրա»)։ Երբ գնացքը մոտեցել է, նրանք կրակ են բացել երկու հրացաններից՝ արձակելով 20-30 կրակոց։ Ուղևորները սկզբում մտածել են, որ կրակոցները կատարվել են անցնող գնացքի պատվին, բայց երբ իրենց ընկերներն սկսել են ընկնել, նրանք հասկացել են, որ դա հարձակում է։ 17-ամյա Ալմա Քուվին տեղում մահացել է։ Ուիլյամ Ջոն Շոուն, որը բուժաշխատողի աշխատակից է, սպանվել է գնացքում, նրա դուստրը՝ Լյուսի Շոուն վիրավորվել է։ Վեց այլ մարդիկ վիրավորվել են գնացքում Մերի Քավանան, Ջորջ Սթոքսը, Թոմաս Քեմփբելը, Ալմա Քրոկերը, Ռոուզ Կռաբը և կոնստեբլ Ռոբերտ Միլսը[7]։ Գնացքում անվտանգության աշխատակիցը՝ Դիկ Նայհոլմը, պատասխան կրակ է բացել, ինչը կարևոր դեր է խաղացել հարձակվողների հետագա գնդակոծությունից գնացքի ուղևորների պաշտպանության գործում[8]։
Ոստիկանության պատասխան գործողություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գուլի և Մոլլա Աբդուլայի հարձակումից հետո սայլակով երկաթուղային պաստառից ուղևորվել են դեպի աֆղանցիների ճամբարը, որտեղ նրանք ապրում էին։ Ճանապարհին նրանք սպանել են Ալֆրեդ Միլարդին, որը բնակվում էր իր խրճիթում։ Այդ ժամանակ գնացքը կանգ է առել պահեստային ճանապարհին, և ոստիկանությունը կանչվել է հեռախոսով։ Ոստիկանությունը կապվել է լեյտենանտ Ռեշեմի հետ, որը ծառայում էր ավստրալիական զինված ուժերի տեղական բազայում, որից հետո զինծառայողները ժամանել են ամրապնդման։ Երբ ոստիկանները հայտնաբերել են Գուլին ու Աբդուլային Cable Hotel-ից ոչ հեռու, Ռոբերտ Միլսը ևս մեկ հրազենային վնասվածք է ստացել հրաձիգներից։ Գուլը և Աբդուլան այնուհետև թաքնվել են սպիտակ քվարցի հանքավայրից ոչ հեռու, ինչը լավ թաքստոց էր։ Այնուհետև ոստիկանության հետ 90 րոպե տևողությամբ փոխհրաձգություն է տեղի ունեցել, որի ընթացքում ժամանել են հասարակության Զինված ներկայացուցիչներ՝ ոստիկանությանը և բանակին օգնություն ցուցաբերելու համար։ Մարտի վերջում հարձակվողների թաքստոցից փոքր քանակությամբ կրակոցներ են հնչել, և կոնստեբլ Ուորդը եզրակացրել է, որ Մոլլա Աբդուլան արդեն մահացած է, իսկ Գուլը վիրավորվել է։ Ջեյմս Քրեյգը՝ Cable Hotel-ի տներից մեկի 69-ամյա բնակիչը, փոխհրաձգության ժամանակ փայտ է կտրել, ընկել է գնդակի տակ և սպանվել։ Նա դարձել է չորրորդ զոհը[7]։ Ականատեսներն ավելի ուշ հայտարարել են, որ Գուլը անգիտակից վիճակում է եղել սպիտակ թաշկինակով, որը կապված է եղել իր հրացանին, որի վրա եղել է 16 հրազենային վնասվածք։ Ամբոխը թույլ չի տվել Աբդուլայի մարմինը տեղափոխել շտապօգնության մեքենա։ Նույն օրը հարձակվողների երկու մարմիններն էլ գաղտնի վայրում թաղվել են ոստիկանության կողմից։
Հետևանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հարձակվողները գրություն են թողել, որը նրանց գործողությունները բացատրում է Օսմանյան և Բրիտանական կայսրությունների միջև սկսված պատերազմով, որը պաշտոնապես հայտարարվել էր 1914 թվականի հոկտեմբերին։ Հաշվի առնելով, որ նա սպանվելու է, Մուհամմեդ Գուլն իր գոտկատեղում թողել է ինքնասպանության նամակ, որում գրել է․ «Ես պետք է սպանեմ ձեզ և կյանք տամ իմ հավատքի համար, Ալլահ Աքբար»։ Մոլլա Աբդուլան իր վերջին նամակում նշել է, որ նա մահանում է իր հավատքի և օսմանյան սուլթանի փառքի համար, բայց իր զայրույթի պատճառով Բրոսնանի գլխավոր սանիտարական բժիշկից, նա մտադիր էր սպանել նրան առաջինը[9]։
Բացի այն, որ ոստիկանները ստիպված են եղել կանգնեցնել ավստրալիացիների ամբոխին, որոնք պատրաստ են հաջորդ գիշեր հարձակվել աֆղանների ճամբարի վրա, հետագայում մուսուլմանական համայնքի նկատմամբ ոչ մի բռնություն չի եղել։ Հարձակվողների գործողությունները դիտարկվել են որպես գերմանացիների անբարյացակամ վարքագիծ։ Ենթադրելով, որ այդ գերմանացիները աֆղանցիներին հրահրել են սպանդ կազմակերպել, տեղի բնակիչները Բրոքեն Հիլում այրել են գերմանական ակումբը[9][10]։
Հաջորդ օրը Բրոքեն Հիլի հանքերում հեռացվել են բոլոր աշխատակիցները, որոնք ծագել են Բրիտանական կայսրության թշնամական երկրներից։ Վեց ավստրիացիներ, չորս գերմանացիներ և մեկ թուրք արտաքսվել են քաղաքից[10]։ Օսմանյան կայսրության դրոշը, որը գտնվել է սպանդի վայրի մոտ, հետագայում օգտագործվել է քարոզչական նպատակներով՝ պատերազմի պայմաններում ավստրալիացի հասարակությանը համախմբելու համար[11]։
Արտացոլում զանգվածային մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1970-ականների վերջին Բրոքեն Հիլում փորձ է արվել ֆիլմ նկարահանել, սակայն ռեժիսոր Դոնալդ Կրոմբին նախագիծը ավարտին չի հասցրել[12][13]։
1981 թվականին նկարահանվել է «Ճակատամարտ Բրոքեն Հիլում» վավերագրական ֆիլմը[14][15]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Battle of Broken Hill: Ron visits this Outback area of New South Wales». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
- ↑ «Of Art and War on Broken Hill». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 5-ին.
- ↑ «Badsha GOOL Death Certificate». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
- ↑ «Mullah ABDULLAH Death Certificate». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 6-ին.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 The Argus. 6 January 1915
- ↑ The Argus 2 January 1915
- ↑ 7,0 7,1 Barrier Miner, 2 January 1915.
- ↑ Nyholm, Sir Ronald Sydney (1917—1971) Biographical Entry — Australian Dictionary of Biography Online
- ↑ 9,0 9,1 Stevens, Christine. Tin Mosques and Ghantowns; A History of Afghan Cameldrivers in Australia. Oxford University Press. Melbourne 1989, p. 163 ISBN 0-19-554976-7
- ↑ 10,0 10,1 Jones, Mary Lucille. The Years of Decline: Australian Muslims 1900—1940, in Mary Lucille Jones (ed) An Australian pilgrimage: Muslims in Australia from the seventeenth century to the present. Victoria Press in association with the Museum of Victoria. p. 64 ISBN 0-7241-8450-3
- ↑ «Sayın Apo Anzak oldu!».
- ↑ David Stratton, The Last New Wave: The Australian Film Revival, Angus & Robertson, 1980 p281
- ↑ «Production Survey», Cinema Papers, January 1978 p251
- ↑ The Battle of Broken Hill at IMDB
- ↑ «Website for the film». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 2-ին.