Երևանի տրամվայ

Տրամվայը Երևանի Գրիգոր Լուսավորչի փողոցում, 1984 թվական

Երևանի տրամվայ, Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանում գործող տրամվայի նախկին համակարգ։ Բացվել է 1906 թվականի սեպտեմբերի 29-ին քաղաքային ձիաքարշ երկաթգծի տեսքով, հիմնադիրը գործարար Միրզոյանն էր։ 20-րդ դարի երկրորդ կեսին տրամվայի համակարգն ունեցել էր մինչև 12 երթուղի, որոնց սպասարկում էր տրամվայի 3 դեպո։

Փակվել է 2004 թվականի հունվարի 21-ին։ Փակման պահին Երևանի տրամվայի համակարգը բաղկացած էր մեկ երթուղուց։

Պատմություն

Երևանի ձիաքարշի մանրակերտը

Հայաստանի միակ քաղաքը, որտեղ երբևէ գոյություն է ունեցել տրամվայը, Երևանն էր։ 1906 թվականի սեպտեմբերի 29-ին բացվել է գործարար Միրզոյանի քաղաքային ձիաքարշը։ Ձիաքարշի նմանօրինակ նեղուղին գոյություն է ունեցել մինչ 1918 թվականի օգոստոսը, երբ պատերազմի հետևանքով տրամվայն ավերվել է։

1933 թվականի հունվարի 12-ին սկսվել է լայնակոս էլեկտրաքարշական տրամվայի գործարկումը։ Տրամվայի վագոնների թիվը ամեն հինգ տարին մեկ միջինում ավելացել է 25%-ով․ եթե 1933 թվականին այն կազմում էր 16, ապա 1945 թվականին՝ արդեն 77 վագոն, իսկ 1965 թվականին՝ շարժակազմի 222 միավոր։ Օգտագործվել է 2 տեսակի տրամվայ՝ ԿՏՄ-5Մ3 (71-605) և ՌՎԶ-6Մ2։ Քանի որ տրամվայի ծախսերն ավտոբուսի համեմատ գերազանցում էին 2.4 %-ով, ինչպես նաև թանկ էլեկտրաէներգիայի և Երևանի Հրազդանի Մեծ կամրջի (Կիևյան կամուրջ) վրայով տրամվայի անցնելու ժամանակ առաջացած խնդիների պատճառով 2003 թվականի հունիսի 20-ին փակվել է №7 (Էրեբունի - Զեյթուն) երթուղին։

2004 թվականի հունվարի 21-ին տրամվայի համակարգը Երևանում պաշտոնապես փակվել է։ Ուղիների մեծ մասը վերացվել է, տրամվայները վերածվել են մետաղաջարդոնների, տրամվայի դեպոն օգտագործում են տարբեր մասնավոր ձեռնարկություններ, իսկ ենթակայանը սպասարկում է Երևանի տրոլեյբուսին։

Շարժակազմ

Փակման պահին (2004 թ.) Երևանի տրամվայի շարժակազմը բաղկացած էր Ռիգայի (ՌՎԶ-6) և Ուստ-Կատավի (ԿՏՄ-5) գործարանների վագոններից։

Երթուղիներ

1989 թ. դրությամբ գործում էր տրամվայի 8 երթուղի։

1. Զեյթուն - Ռուբինյանց, Դ. Անհաղթի փ/ներ - Կոմիտասի պ. - Կասյան փ. - Բաղրամյան պ., Պռոշյան, Պարոնյան, Սբ. Գրիգոր Լուսավորչի փ/ներ - Արշակունյաց, Բագրատունյաց պ/ներ - Անվադողերի գործարան
2. Լիոնի այգի - Կուստոյի, Ս. Դավթի փ/ներ - Տիգրան Մեծի պ. - Խանջյան, Նալբանդյան, Կորյունի փ/ներ - Մաշտոցի պ. - Նաիրի կինոթատրոն (հետադարձը Մաշտոցի պ/ից Իսահակյան, Գ. Քոչարի, այնուհետև Կորյունի փ/ներ)
3. Անվադողերի գործարան - Բագրատունյաց, Արշակունյաց պ/ներ - Ագաթանգեղոսի, Խանջյան, Նալբանդյան, Կորյունի փ/ներ - Մաշտոցի պ. - Նաիրի կինոթատրոն (հետադարձը Մաշտոցի պ/ից Իսահակյան, Գ. Քոչարի, այնուհետև Կորյունի փ/ներ)
4. .
5. Զեյթուն - Ռուբինյանց, Դ. Անհաղթի փ/ներ - Կոմիտասի պ. - Կասյան, Կիևյան, Լենինգրադյան, Սեբաստիայի փ/ներ, Բագրատունյաց պ. - Արտաշիսյան փ. - Չարբախ
6. Լիոնի այգի - Կուստոյի, Սասունցի Դավթի փ/ներ - Արցախի պ. - Էրեբունու, Խ. Դաշտենցի, Խաղաղ Դոնի, Տիտոգրադյան փ/ներ, Էրեբունու զանգված
7. Էրեբունու հրապարակ - Էրեբունու փ. - Արցախի, Տիգրան Մեծի պ/ներ - Ագաթանգեղոսի, Սբ. Գ. Լուսավորչի, Պարոնյան, Պռոշյան փ/ներ, Բաղրամյան պ. - Կասյան փ. - Կոմիտասի պ. - Դ. Անհաղթի, Ռուբինյանց փ/ներ - Զեյթուն
8. .
9. Անվադողերի գործարան - Բագրատունյաց, Արշակունյաց պ/ներ - Ագաթանգեղոսի փ. - Տիգրան Մեծի, Արցախի պ/ներ - Էրեբունու փ. (Էրեբունու հրապարակից հետադարձով) - Արցախի պ., Արին Բերդի փ. - Անվադողերի գործարան
10. .
11. .
12. Անվադողերի գործարան - Արին Բերդի, Արցախի փ/ներ - Էրեբունու փ. (Էրեբունու հրապարակից հետադարձով) - Արցախի, Տիգրան Մեծի պ/ներ - Ագաթանգեղոսի փ. - Արշակունյաց, Բագրատունյաց պ/ներ - Անվադողերի գործարան

Դեպո

Տրամվայի շարժումը Երևանում սպասարկում էր 3 դեպո։

№1 դեպոն գտնվում էր Արշակունյաց պողոտայում։

№2 դեպոն գտնվում էր Լենինգրադյան փողոցում։ Այս դեպոն դադարեցրել է իր գործունեությունը 2004 թվականին։

№3 դեպոն գտնվում էր Նուբարաշենի խճուղում։

Տես նաև

• Երևանի տրոլեյբուս

Արտաքին հղումներ

• Hidden Yerevan: Just a memory / Երևանյան տրամվայը` միայն հիշողություն, CivilNet առցանց հեռուստաընկերություն,
• Երևանի՝ անհետ կորած տրամվայի գծերով, CivilNet առցանց հեռուստաընկերություն,
• «Երևան դեժավյու». Մոդեռնիստական քաղաքի ատրիբուտները` տրամվայ, «Արգիշտի» սրճարան, Panorama.am, մարտի 31, 2014
• Երևանի համեստ հմայքը Archived 2020-08-15 at the Wayback Machine., Երևան ամսագիր, մարտի 5, 2013