Երկֆոսֆորական թթու

Երկֆոսֆորական թթու
Քիմիական բանաձև	H₄O₇P₂
Մոլային զանգված	3,0E−25 կիլոգրամ գ/մոլ
Դասակարգում
CAS համար	2466-09-3
PubChem	1023, 21961011
EINECS համար	219-574-0
SMILES	OP(=O)(O)OP(=O)(O)O
ЕС	219-574-0
ChEBI	996
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Երկֆոսֆորական թթու՝ անօրգանական միացություն, H₄P₂O₇ բանաձևով քառահիմն թթվածնավոր թթու, անգույն բյուրեղներ են,ջրում լուծվում են,առաջացնում է բյուրեղահիդրատներ։

Ստացում

• Ֆոսֆորի (V) օքսիդը (ավելցուկ) ջրում լուծելիս․

${\mathsf {P_{2}O_{5}+2H_{2}O\ {\xrightarrow {}}\ H_{4}P_{2}O_{7}}}$

• Օրթոֆոսֆորական թթուն տաքացնելիս․

${\mathsf {2H_{3}PO_{4}\ {\xrightarrow {150^{o}C}}\ H_{4}P_{2}O_{7}+H_{2}O}}$

• Օրթոֆոսֆորական թթուն ֆոսֆորի (V) օքսիդի հետ փոխազդելիս․

${\mathsf {8H_{3}PO_{4}+P_{4}O_{10}\ {\xrightarrow {100^{o}C}}\ 6H_{4}P_{2}O_{7}}}$

Ֆիզիկական հատկություններ

Երկֆոսֆորական թթուն սպիտակ ամորֆ կամ բյուրեղային նյութ է, ուժեղ խոնավածուծ հատկություններ ունի։

Գոյություն ունի երկու տարաձևությունների տեսքով՝ 54,3 °С և 71,5°С հալման ջերմաստիճաններով, խառնուրդը հալվում է 61°С-ու։

Լավ լուծվում է ջրում, էթանոլում և եթերում։

Քառահիմն թթու է, դիսոցման հաստատուններն են համապատասխանաբար՝ p K₁ = 1, p K₂ = 2, p K₃ = 6,6, p K₄ = 9,6.

Առաջացնում է բյուրեղահիդրատներ H₄P₂O₇•n H₂O ընդհանուր բանձևով, որտեղ n = 1, 5 и 6.

Քիմիական հատկություններ

• Անօդ պայմաններում տաքացնելիս քայքայվում է․

${\mathsf {H_{4}P_{2}O_{7}\ {\xrightarrow {300^{o}C}}\ 2HPO_{3}+H_{2}O}}$

• Ուժեղ թթուների առկայությամբ ջրային լուծույթներում եռացնելիս վերածվում է օրթոֆոսֆորական թթվի․

${\mathsf {H_{4}P_{2}O_{7}+H_{2}O\ {\xrightarrow[{HNO_{3}}]{100^{o}C}}\ 2H_{3}PO_{4}}}$

• Հիմքերի հետ փոխազդելիս առաջացնում է չեզոք և թթու աղեր․

${\mathsf {H_{4}P_{2}O_{7}+4NaOH\ {\xrightarrow {}}\ Na_{4}P_{2}O_{7}+4H_{2}O}}$

${\mathsf {H_{4}P_{2}O_{7}+2NaOH\ {\xrightarrow {}}\ Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+2H_{2}O}}$

• Մասնակցում է միացման ռեակցիաների․

${\mathsf {H_{4}P_{2}O_{7}+4AgNO_{3}\ {\xrightarrow {}}\ Ag_{4}P_{2}O_{7}\downarrow +4HNO_{3}}}$

• Աղերը կոչվում են պիրոֆոսֆատներ կամ երկֆոսֆատներ ( IUPAC-ի անվանակարգման համաձայն).

Գրականություն

• Химическая энциклопедия / Редкол.: Зефиров Н.С. и др.. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1998. — Т. 5. — 783 с. — ISBN 5-85270-310-9
• Справочник химика / Редкол.: Никольский Б.П. и др.. — 3-е изд., испр. — Л.: Химия, 1971. — Т. 2. — 1168 с.
• Лидин Р.А. и др. Химические свойства неорганических веществ: Учеб. пособие для вузов. — 3-е изд., испр. — М.: Химия, 2000. — 480 с. — ISBN 5-7245-1163-0