Երկաթբետոնե կոնստրուկցիաներ և շինվածքներ

Հավաքովի կոնստրուկցիա

Երկաթբետոնե կոնստրուկցիաններ և շինվածքներ, շենքերի և կառույցների տարրեր և այդ տարրերի զուգակցումներ։ Ժամանակակից երկաթբետոնե կոնստրուկցիաններ և շինվածքներ դասակարգվում են ըստ մի քանի հատկանիշների կատարման եղանակի (միաձույլ, հավաքովի, հավաքովի միաձույլ), կիրառվող բետոնի տեսակի (ծանր, թեթև, բջջավոր, կրակակայուն և այլն), լարված վիճակի (սովորական և նախալարված)։ Պարզագույն երկաթբետոնե կոնստրուկցիաներ են առանձին հեծանային սալերը, հասարակ հեծանները, սյուները։

Ամրան

Ամրանը, որն իր վրա է վերցնում տարրում առաջ եկող հիմնական ձգող կամ սեղմող ճիգը, կոչվում է աշխատող ամրան, հեծանային սալերում աշխատող ամրանին ուղղահայաց տեղադրվում է բաշխիչ ամրան։ Գծային տարրերում ամրան է տեղադրվում նաև նրանց լայնական ուղղությամբ՝ անուրների կամ լայնական ձողերի ձևով։ Այդ ամրանը թեք ձողերի հետ իր վրա է վերցնում տարրում գործող մոմենտների և լայնական ուժերի ազդեցությունից առաջացող լարումների մի մասը։ Միաձույլ երկաթբետոնե կոնստրուկցիաները պատրաստվում են անմիջականորեն շինհրապարակներում սովորաբար կիրառվում են այն շենքերում ու կառույցներում, որոնց տարրերը ստանդարտ չեն, և հատկապես մեծ բեռնվածքների դեպքում (բազմահարկ, արդյունաբերական շենքերի հիմքեր, կարկասներ ու ծածկեր, հիդրոտեխնիկական, տրանսպորտային և այլ կառույցներ)։ Մի շարք կապիտալիստական երկրների (ԱՄՆ, Մեծ Բրիտանիա, Ֆրանսիա և այլն) ժամանակակից շինարարական պրակտիկայում միաձույլ երկաթբետոնե կոնստրուկցիաները լայն կիրառություն են գտել, որը բացատրվում է այդ երկրներում շենքերի ու կառույցների կոնստրուկցիաների տիպայնացման և պարամետրերի միատեսակացման պետական համակարգի բացակայությամբ։ ԽՍՀՄ-ում միաձույլ կոնստրուկցիաները գերակշռում Էին մինչև 1930-ական թվականներին։ Երկաթբետոնի արտադրության ընդհանուր ծավալում ԽՍՀՄ-ում միաձույլ երկաթբետոնե կոնստրուկցիաների տեսակարար կշիռը կազմում է մոտավորապես 35% (1970)։ Հավաքովի երկաբետոնի կոնստրուկցիանները և շինվածքները շինարարության տարբեր ճյուղերում (բնակարանայիև քաղաքացիական, արդադրական, գյուղատնտեսական և այլն) կիրառվող հիմնակաև կոնստրուկցիաներն ու շինվածքներն են։ Միաձույլ կոնստրուկցիաների նկատմամբ դրանք ունեն էական առավելություններ։

Հավաքովի կոնստրուկցիաններ

Հավաքովի կոնստրուկցիաները լայն հնարավորություններ են ստեղծում շինարարության ինդուստրացման համար, մեծ չափերի երկաթբետոնե տարրերի կիրառումը թույլ է տալիս աշխատանքների հիմնական մասը շինհրապարակներից փոխադրել արտադրության բարձր կազմակերպված տեխնոլոգիական պրոցեսով գործարան։ Դա զգալիորեն կրճատում է շինարարության ժամկետները, ապահովում է շինվածքների ավելի բարձր որակ, ցածր արժեք և աշխատանքի փոքր ծախսումներ։ Հավաքովի երկաթբետոնե կոնստրուկցիաների կիրառումը թույլ է տալիս լայնորեն օգտագործել նոր արդյունավետ նյութեր (թեթև ու բջջավոր բետոններ, պլաստմասսաներ են), փոքրացնում է ժողովրդական տնտեսության այլ ճյուղերի համար անհրաժեշտ փայտանյութերի ու պողպատի ծախսը։ Հավաքովի երկաթբետոնե կոնստրուկցիաների կիրառման ծավալով ԽՍՀՄ-ը առաջ է անցել առավել զարգացած կա–պիտալիստական երկրներից, ընդ որում երկատբետոնե կոնստրուկցիանների և շինարարական արտադրությունը վեր է ածվել շինանյութերի արդյունաբերության ինքնուրույն ճյուղի։ Ըստ նշանակման տարբերում են հետևյալ առավել տարածված հավաքովի երկաթբետոնե կոնստրուկցիաններ և շինարարական շեևքերի ու կառույցերի հիմքերի ու ստորգետնյա մասերի համար (հիմքի բլոկներ ու սալեր, նկուղների պատերի պանելներ ու բլոկներ), շենքերի կարկասների համար (սյուներ, պարզունակներ, մարդակներ և այլն), դրսի և ներսի պատերի համար (պատի ու միջ նորմի պանելներ և բլոկներ), շեևքերի միջնարկային ծածքերի ու վերնածածկերի համար (պանելներ, սալեր և վրաքաշեր), աստիճանների համար (սանդղաբազուկներ, սանդղահարթակներ), սանիտարատեխնիկական հարմարանքների համար (ջեռուցման պանելներ, օդափոխման և աղբատարևերի բլոկներ, սանիտարատեխնիկական խցեր)։

Հավաքովի միաձույլ երկաթբետոն

Հավաքովի միաձույլ երկաթբետոնե կոնստրուկցիաները հավաքովի տարրերի (երկաթբետոնե սյուներ, պարզունակներ, սալեր և այլն) և միաձույլ բետոնի այնպիսի զուգակցություններ են, երբ ապահովվում է բոլոր բաղադրիչ մասերի հուսալի համատեղ աշխատանքը։ Այս կոնստրուկցիաները գլխավորապես կիրառվում են բազմահարկ շենքերի ծածկերում, կամուրջներում, ուղանցույցներում և այլն։ Հավաքովի միաձույլ երկաթբետոնե կոնստրուկցիաները պակաս կոնդուստրիալ և այլն, քան հավաքովի կոնստրուկցիաները։ Դրանց կիրառումը հատկապես նպատակահարմար է դինամիկական (այդ թվում՝ սեյսմիկ) մեծ բեռնվածքների դեպքում։ Հավաքովի միաձույլ կոնստրուկցիաների հիմնական առավելությունը (հավաքովի կոնստրուկցիաների համեմատությամբ) պողպատի փոքր ծախսն է և մեծ տարածակաև կոշտությունը։

Գրականություն

• Мурашев В․И․, Сигалов Э․ Е․, Байков В Н․г Железобетонные конструкции, М․, 1962։ Панарин Н« Я․ и др․, Железобетонные конструкции, М․, 1970․

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 595)։