Երախտագիտություն
Երախտագիտություն, շնորհապարտություն, շնորհակալություն, բարի գործի, լավության դիմաց շնորհակալ, երախտապարտ լինելու զգացողություն, ինչպես նաև շնորհապարտ լինելու տարբեր արտահայտչաձևեր, այդ թվում՝ խրախուսման պաշտոնական ձևեր (օրինակ՝ շնորհակալագրի հանձնում)[2] [3][4]: Երախտագիտությունը բարդ զգացողություն է, որն առաջանում է տեղի ունեցածի էմոցիոնալ և ռացիոնալ գնահատման հիման վրա, ինչը տեղի է ունենում հատուկ ծիսակարգով: Երախտագիտության հասցեատերը կարող են լինել ոչ միայն կոնկրետ մարդիկ, այլև մարդկանց համայնքներ (օրինակ՝ ծերեր) և չանձնավորված էություններ՝ աշխարհ, Աստված:
Լեզվաբանության մեջ երախտագիտության արտահայտումը դիտարկվում է որպես հատուկ լեզվական ոճ (կայուն կոմպոզիցիոն և ոճաբանական արտահայտություններ, որոնք կապված են այդ թեմայի հետ):
Երախտագիտությունը կարող է ունենալ տարատեսակ բնորոշումներ[5].
- ուղիղ և փոխաբերական երախտագիտություն
- արարողակարգային (վարվելաձևի) և էմոցիոնալ (անձնական կարևորության)
- հիմնավորված և չհիմնավորված
- վերբալ և ոչ վերբալ
- երախտագիտության հայտնում հասցեատիրոջը և երախտագիտություն վերին ուժերին
Հին ժամանակներում երախտագիտությունը մեկնաբանվում էր որպես առաքինություն և կապվում էր արդարության հետ: Լուցիուս Աննեուս Սենեկան երախտագիտության հոժարակամությունը դիտարկում է քեզ արված լավությանն ինքնակամ մեկ այլ լավությամբ պատասխանելով կամ գոհունակություն հայտնելով, ինչը հաճախ բարոյական բնույթ է կրում՝ փոխադարձ պարգևներից զատ. «Առաքինությունները ոչ թե խրախուսանքի կամ ընծայի համար են, այլ՝ ճիշտ կատարված արարքից օգուտ ստանալու»[6]: Այսինքն՝ ըստ Սենեկայի՝ երախտագիտության գիտակցումն ավելի արժեքավոր է, քան ստացված պարգևը, քանի որ երախտագիտությունը, լինելով առաքինություններից մեկը, վեհացնում է հոգին:
Ցիցերոնը հաստատում էր.
«Ես չէի ցանկանա որևէ որակով օժտված լինել առավել, քան շնորհակալ լինելու ունակությամբ: Քանի որ սա ոչ միայն մեծագույն առաքինությունն է, այլև բոլոր առաքինությունների մայրը:»
Քրիստոնեության մեջ երախտագիտությունը դիտարկվում է ոչ թե որպես առաքինություն, այլ որպես պարտք, և ավելի շատ կապվում է բարեսրտության հետ: Բազմաթիվ կրոնների համար կարևոր է Աստծուն երախտապարտ, շնորհապարտ լինելու միտքը. այդ երախտագիտությունը կարող է արտահայտվել «առաքինի գործերով, ինչպես նաև թուլությունների ու շահամոլությունների ոչնչացմամբ»[7]:
Երախտագիտության՝ որպես պարտավորության ըմբռնումը զարգացրել է Իմանուիլ Կանտը, ով տարբերակում էր «ուղղակի երախտագիտություն», որն իր մեջ ներառում է նաև բարեգործի նկատմամբ շնորհապարտությունը, և «գործնական երախտագիտությունը», որն արտահայտվում է գործողությունների միջոցով, որոնք արտահայտում են երախտապարտ լինելու զգացողությունը: Կանտի կարծիքով՝ երախտագիտության պարտքը հանդիսանում է այն բարոյական պարտքը, որը մարդն զգում է ինքն իր նկատմամբ, և այն չի կարող վերջնականապես փոխհատուցվել ոչ մի պարգևատրմամբ, քանի որ պարգևատուի մոտ միշտ մնում է բարեգործության մեջ առաջինը լինելու արժանիքը[8]:
|
Երախտագիտությունը ոչ թե նրա իրավունքն է, ում երախտապարտ են, այլ նրա պարտականությունն է, ով երախտապարտ է... Ով չի սիրում խնդրել, նա չի սիրում պարտավորվել, այսինքն՝ վախենում է պարտավորվել: - Վասիլի Կլյուչևսկի
|
|
Երախտագիտությունը դրական զգացողություն է. երախտագիտություն զգալով՝ մարդ դադարում է կենտրոնանալ ինքն իր վրա, ուշադրություն է դարձնում ուրիշներին և շրջապատող անձանց հետ ավելի հեշտ է հարթում հարաբերությունները[9]:
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ https://www.lds.org/liahona/2013/08/recognize-remember-and-give-thanks/many-ways-to-say-thank-you?lang=hy
- ↑ Благодарность — Толковый словарь Ожегова
- ↑ Благодарность — Современный толковый словарь русского языка Ефремовой
- ↑ [1]
- ↑ Речевой жанр благодарности :Когнитивный и семантико-прагматический аспекты А. Г. Бердникова
- ↑ Нравственные письма к Луцилию. Письмо LXXXI
- ↑ «Беседы на книгу Бытия». Иоанн Златоуст
- ↑ Метафизика нравов в двух частях. Раздел «О долге любви к другим людям». Иммануил Кант.
- ↑ «Чувство благодарности»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-05-23-ին։ Վերցված է 2019-01-11
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Благодарность — Новая философская энциклопедия, 2003 г.
- Благодарность — Словарь по этике / Под редакцией И.Кона, 1981 г.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Зависть и благодарность. Исследование бессознательных источников. Мелани Кляйн // СПб.: Б. С. К., 1997
- Нравственные письма к Луцилию. Письмо LXXXI. Сенека Младший
- Кого и за что благодарили поэты. Иза Кресикова. // «Куна», 2007, 208 стр.; ISBN 978-5-98547-016-1
