Եվրոպական սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Եվրոպական սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն
Տեսակկուսակցություն
Երկիր Մոլդովա
ԱռաջնորդIon Sula?[1]
ՀիմնադիրԴմիտրի Դյակով
Հիմնադրվածփետրվարի 8, 1997
Գաղափարախոսությունսոցիալ-ժողովրդավարություն, ազգայնականություն և պրո-եվրոպեականություն
ՇտաբՔիշնև, Մոլդովա
Միջազգային պատկանելությունԵվրոպական սոցիալիստների կուսակցություն և Պրոգրեսիվ ալյանս[2]
Կայքpdm.md

Եվրոպական սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն (ռումիներեն՝ Partidul Social Democrat European), Մոլդովայի Հանրապետության քաղաքական ձևավորումը։ 1997 թվականին հիմնադրված ԴՊՄ-ն հայտարարում է ձախ կենտրոնականություն, հանդիսանում է Եվրոպական սոցիալիստների կուսակցության (ԵՍԿ) ասոցացված անդամ և Սոցիալիստական ինտերնացիոնալի լիիրավ անդամ։ Կուսակցության նախագահը Պավել Ֆիլիպն է։ Համաձայն կանոնադրության, ԴՊՄ-ն հանդես է գալիս որպես անկախ, ինքնիշխան և ժողովրդավարական պետություն, որը հիմնված է օրենքի վրա և ինտեգրված է եվրոպական ժողովրդավարությունների միասնական ընտանիքին[3]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոլդովայի դեմոկրատական կուսակցությունը հիմնադրվել է 1997 թվականի փետրվարի 8-ին՝ Դեմոկրատական և բարգավաճող Մոլդովայի շարժման անունով։ 1998 թվականի հոկտեմբերի 17-ի համագումարը ընտրեց կուսակցության ղեկավար մարմինները և ընդունեց սոցիալ-դեմոկրատական սկզբունքների վրա հիմնված կանոնադրությունը և քաղաքական ծրագիրը։ 1998 թվականի մարտի խորհրդարանական ընտրություններում "Ժողովրդավարական և բարգավաճող Մոլդովայի համար" շարժման հիման վրա ստեղծված ընտրական դաշինքը ստացել է ձայների 18,64%, համապատասխանաբար խորհրդարանում 101 տեղից 24 տեղ, ինչը նրան թույլ է տվել մասնակցել կառավարությանը՝ Դեմոկրատիայի և բարեփոխումների դաշինքի շրջանակներում։ Դմիտրի Դյակովը, կազմավորման նախագահը, ընտրվել է օրենսդիր իշխանության խոսնակ։ 1997 թվականից մինչև 2009 թվականի ամառը կուսակցությունը ղեկավարել է Դմիտրի Դյակովը, որը 1997-2001 թվականներին զբաղեցնում էր խորհրդարանի նախագահի պաշտոնը։ 1999 թվականին ԴԴՊՄ ներկայացուցիչ Իոն Սթուրզան նշանակվել է երկրի կառավարության ղեկավար[4]։

2000 թվականի ապրիլի 15-ի համագումարին Ժողովրդավարական և բարգավաճող Մոլդովայի շարժումը վերանվանվեց Մոլդովայի ժողովրդավարական կուսակցություն։ 2001 թվականի խորհրդարանական ընտրություններում կուսակցությունը ստացել է 79 757 ձայն (5,02 %), բայց չի կարողացել հաղթահարել 6 % ընտրական շեմը։ Այնուամենայնիվ, 2003 թվականի մայիսի 25-ի տեղական ընտրություններում ԴՊՄ-ին հաջողվել է երկրում ստանալ մոտ 8,3%։

2003 թվականի նոյեմբերի 22-ի կուսակցական համագումարը նոր խնդիրներ է դրել կուսակցության աշխատանքում։ Կոնգրեսում ընդունված հիմնական փաստաթղթերից մեկը քաղաքական ծրագրի նոր խմբագրությունն էր, որում կուսակցությունը հայտարարում էր իր քաղաքական նպատակների և սկզբունքների անփոփոխ բնույթի մասին։ Դեմոկրատական կուսակցությունը հայտարարել է Սոցիալիստական ինտերնացիոնալի անդամ դառնալու մտադրության մասին և բանաձև է ընդունել Մոլդովայի Դեմոկրատական կուսակցության և արհմիական շարժման փոխհարաբերությունների մասին։ 2004 թվականի մայիսի 8-ին, պատասխանելով ընտրողների սպասելիքներին բարեփոխողական և ժողովրդավարական ուժերի համախմբման մասին, Մոլդովայի Դեմոկրատական կուսակցությունը, Մեր Մոլդովայի դաշինքը և Սոցիալ-լիբերալ կուսակցությունը (ՍԼՊ) ստեղծել են «Դեմոկրատական Մոլդովա» ընտրական դաշինքը (ԲԴՄ)։

2005 թվականի մարտի 6-ի խորհրդարանական ընտրություններից հետո ԴՊՄ-ն ստացել է խորհրդարանում ութ տեղ՝ դառնալով միակ կուսակցությունը, որը պարտվել է 2001 թվականի ընտրություններում և դրանից հետո վերադարձել է խորհրդարան 2005 թվականին։ 2007 թվականի հոկտեմբերին ՍԼՊ պատգամավորների խումբը միանալուց հետո ԴՊՄ-ի խորհրդարանական խմբին դեմոկրատական պատգամավորների թիվը ավելացել է մինչև 11, ԴՊՄ-ն դարձել է այդ ժամանակվա խորհրդարանում երրորդ քաղաքական ուժը։

2008 թվականի փետրվարի 10-ին Սոցիալ-լիբերալ կուսակցության հետ ԴՊՄ-ի միաձուլումից հետո Դմիտրի Դյակովը վերընտրվեց կուսակցության նախագահ, իսկ առաջին փոխնախագահ ընտրվեց ՍԼՊ նախկին առաջնորդ Օլեգ Սերեբրիանը։ 2009 թվականի հուլիսի 19-ին ԴՊՄ-ի արտակարգ համագումարը կուսակցության նախագահ է ընտրել Մարիան Լուպային։

2009 թվականի ապրիլի 5-ի խորհրդարանական ընտրություններում Դեմոկրատական կուսակցությունը ստացել է ձայների միայն 2,97%-ը՝ մնալով խորհրդարանի սահմաններից դուրս։

2009 թվականի հուլիսի 29-ի խորհրդարանական ընտրություններից հետո ԴՊՄ-ն ստացել է 13 պատգամավորական մանդատ և շուտով դարձել է Եվրոպական ինտեգրման դաշինքի չորս բաղադրիչներից մեկը, որը ստացել է մեծամասնություն Մոլդովայի Հանրապետության խորհրդարանում։ 2009 թվականի նոյեմբերի 10-ին և դեկտեմբերի 7-ին Մոլդովայի Հանրապետության նախագահի ընտրություններում Մարիան Լուպուն, ԴՊՄ-ի առաջնորդը, Եվրոպական ինտեգրման դաշինքի թեկնածու էր, սակայն ձայների անհրաժեշտ քանակը չի հավաքել։

2010 թվականի նոյեմբերի 28-ի արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում ԴՊՄ-ն ստացել է խորհրդարանում 15 պատգամավորական տեղ՝ դառնալով ԱԷԻ-2-ի երեք բաղադրիչ մասերից մեկը։

2013 թվականի սկզբին դաշինքը փլուզվեց։ 2013 թվականի մայիսին ԴՊ-ն (15 պատգամավորով) Մոլդովայի Լիբերալ-դեմոկրատական կուսակցության (31 պատգամավոր) և Լիբերալ-ռեֆորմատոր կուսակցության (7 պատգամավոր) հետ միասին ձևավորել է նոր իշխող դաշինք՝ Եվրոպաամետ կոալիցիա։

2013 թվականի մայիսի 30-ին ԴՊՄ-ի նախագահ Մարիան Լուպուն, ԼԴՊՄ-ի նախագահ Վլադիմիր Ֆիլատը և ԼՊ-ի խորհրդարանական խմբակցության նախագահ, ԼՊ-ի բարեփոխումների խորհրդի առաջնորդ Իոն Հադիրկեն ստորագրել են «Եվրոպաամետ կառավարման կոալիցիա» ստեղծելու մասին համաձայնագիր[5]։

2013 թվականի մայիսի 30-ին ԴՊՄ-ի, ԼԴՊՄ-ի, լիբերալ-ռեֆորմատորների 58 պատգամավորների և որոշ անկախ պատգամավորների ձայներով հաստատվել է կառավարություն Յուրի Լյանկեի ղեկավարությամբ, որի կազմում ընդգրկվել են ԴՊՄ-ի 18 նախարարներից 6-ը. Վալերի Լազերը՝ փոխվարչապետ և տնտեսության նախարար, Մարչել Ռեդուկան՝ տարածաշրջանային զարգացման և շինարարության նախարար, Վասիլ Բոտնարը՝ տրանսպորտի և ճանապարհային ենթակառուցվածքների նախարար, Մոնիկա Բաբուկը՝ մշակույթի նախարար, Վալենտինա Բուլիգան՝ աշխատանքի, սոցիալական պաշտպանության և ընտանիքի նախարար, Փավլ Ֆիլիպը՝ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և կապի նախարար[6]։ Մոլդովայի Հանրապետության խորհրդարանի նախագահ ընտրվել է պատգամավոր-դեմոկրատ Իգոր Կորմանը, փոխնախագահ - դեմոկրատ Անդրիան Կանդուն[7][8]։

2014 թվականի նոյեմբերի 30-ի խորհրդարանական ընտրություններում ԴՊ-ն հավաքել է ձայների 15,80%, ստանալով 19 տեղ խորհրդարանում։ Ընտրություններից հետո ԴՊ-ն և ԼԴՊՄ-ն (23 մանդատ) ձևավորել են միանորիտար իշխող կոալիցիա՝ Եվրոպական Մոլդովայի քաղաքական դաշինք։

2009 թվականից Դեմոկրատական կուսակցությունը Սոցիալիստական ինտերնացիոնալի լիիրավ անդամ է։ 2010-2015 թվականներին ստացել է Եվրոպական սոցիալիստների կուսակցության դիտորդ անդամի կարգավիճակ, իսկ 2015 թվականի հունիսին ԴՊՄ-ն դարձել է Եվրոպական սոցիալիստների կուսակցության ասոցացված անդամ[9]։ 2016 թվականի հունվարի 14-ին վարչապետի պաշտոնին նոր թեկնածու է դարձել Պավել Ֆիլիպը, որը առաջադրվել է ԴՊՄ-ից և աջակցել է նոր խորհրդարանական մեծամասնությանը։ Պավլ Ֆիլիպի գլխավորած կառավարությունը ստացավ անհրաժեշտ քանակությամբ ձայներ և սկսեց աշխատել՝ ստանալով 57 պատգամավորների ձայներ. ԴՊՄ խմբակցության 20 պատգամավոր, ԼՊ-ի 13 պատգամավոր, նախկին կոմունիստական 14 պատգամավոր, ԼԴՊՄ-ի 8 պատգամավոր և ԼԴՊՄ-ի 2 նախկին պատգամավոր[10]։

VIII համագումարը հրավիրվել է 2016 թվականի դեկտեմբերի 10-ին ԴՊՄ Քաղաքական խորհրդի նիստում ընդունված որոշումներից հետո, որտեղ կուսակցության առաջնորդ Մարիան Լուպուն հայտարարել է ԴՊՄ նախագահի պաշտոնից իր հրաժարականի մասին։

VIII համագումարի հիմնական խնդիրը եղել է նոր ղեկավար մարմինների ընտրությունը, կուսակցության կանոնադրության մեջ նոր փոփոխությունների ընդունումը և կուսակցության արդիականացման նոր խնդիրների սահմանումը։ ԴՊՄ-ի նախագահի պաշտոնում համագումարի պատվիրակները միաձայն ընտրել են գործարար Վլադ Պլահոտնյուկին։ Վլադ Պլահոտնյուկը հայտարարել է, որ կկենտրոնանա քաղաքական կուսակցության արդիականացման վրա, որպեսզի այն դառնա կուսակցություն, որը առաջ է մղում քաղաքացիների շահերը, այլ ոչ թե աշխարհաքաղաքական շահերը։ Կոնգրեսի պատվիրակները նաև ընտրել են Պավլ Ֆիլիպին ԴՊՄ նախագահի առաջին տեղակալ, քվեարկել նոր Ազգային քաղաքական խորհրդի ցուցակի օգտին և ընդունել կուսակցության կանոնադրության նոր խմբագրությունը։

Կազմակերպիչների խոսքով՝ համագումարին մասնակցել է երկրի բոլոր շրջաններից մոտ 1000 պատվիրակ և արտասահմանից հյուրեր։

2017 թվականի մարտի 10-ին 14 նախկին կոմունիստ պատգամավորներ, որոնք ԴՊՄ-ի հետ միասին ձևավորել են "Մոլդովայի համար" սոցիալ-դեմոկրատական հարթակը, միացել են Մոլդովայի ժողովրդավարական կուսակցության խորհրդարանական խմբակցությանը։ Դեմոկրատների խորհրդարանական խմբակցության առաջնորդ Մարիան Լուպուն ճեպազրույցում հայտարարել է, որ 14 պատգամավորների որոշումը քայլ է, որը կհանգեցնի խորհրդարանական մեծամասնության համախմբման, ԴՊՄ խմբակցությունը դարձել է խորհրդարանի ամենախոշոր քաղաքական խումբը։

ԴՊՄ-ի համագումարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջոցառում Ամսաթիվ Արդյունքները
Ստեղծվել է «Ժողովրդավարական և բարգավաճող Մոլդովայի համար» շարժումը (ԴԴՊՄ) 1997 թվականի փետրվարի 8
  • Դմիտրի Դյակովը ընտրվել է ԴԴՊՄ նախագահի պաշտոնում,
  • հաստատվել է «Ժողովրդավարական և բարգավաճող Մոլդովայի համար» հասարակական-քաղաքական շարժման ծրագիրը[11]:
ԴԴՊՄ-ի I համագումարը 1998 թվականի հոկտեմբերի 17
  • Դմիտրի Դյակովը վերընտրվել է ԴԴՊՄ նախագահի պաշտոնում,
  • ղեկավար մարմինները ընտրվել են,
  • Կենտրոնական կուսակցություններին և շարժումներին կոչ անելով միավորվել քաղաքական կազմակերպության, որը կարող է վճռորոշ ազդեցություն ունենալ երկրի զարգացման վրա։
ԴԴՊՄ-ի II համագումարը 2000 թվականի ապրիլի 15
  • Մոլդովայի Դեմոկրատական կուսակցությունը վերակազմակերպվել է Մոլդովայի Դեմոկրատական կուսակցություն (ՄԴԿ)[12],
  • ղեկավար մարմինները ընտրվել են,
  • կուսակցության կանոնադրությանը փոփոխություններ են հաստատվել,
  • հաստատվել է ԱՊՀ քաղաքական և տնտեսական ծրագիրը[13],
  • Դմիտրի Դյակովը ընտրվել է ԴՊՄ նախագահի պաշտոնում։
ԴՊՄ-ի III համագումարը 2003 թվականի նոյեմբերի 22-ին
  • ԴՊՄ-ի բոլոր կազմակերպչական և տեղեկատվական ռեսուրսները ուղղված են եղել այն բանի, որ ձևավորումը հաղթահարի ընտրական շեմը,
  • հաստատվել են ԴՊՄ կանոնադրության փոփոխությունները[14]:
ԴՊՄ-ի IV համագումարը 2005 թվականի հուլիսի 3
  • հաստատվել է կուսակցության ղեկավարության կազմը,
  • Դմիտրի Դյակովը վերընտրվել է ԴՊՄ նախագահի պաշտոնում։
ԴՊՄ-ի V համագումարը 2008 թվականի փետրվարի 10
  • Սոցիալ-լիբերալ կուսակցության միավորումը Դեմոկրատական կուսակցության հետ՝ Մոլդովայի Դեմոկրատական կուսակցության անունով։
  • Մոլդովայի Հանրապետության քաղաքական կենտրոնը ամրապնդվել է 2009 թվականի խորհրդարանական ընտրություններին նախապատրաստվելու կապակցությամբ[15]:
  • ընտրել են նոր կուսակցական ղեկավարություն. Դմիտրի Դյակովը դարձել է միավորված կուսակցության նախագահ, Օլեգ Սերեբրիանը՝ ԴՊՄ-ի առաջին փոխնախագահ, Օազու Նանտոյ, Վալենտինա Բուլիգա, Իգոր Կլիպի, Վալենտինա Ստրատան և Դմիտրի Իվանովը՝ ձևավորման փոխնախագահներ, Օլեգ Ցուլյան, Դեմպարտիայի երիտասարդական կազմակերպության առաջնորդը նշանակվել է կուսակցության գլխավոր քարտուղար։
ԴՊՄ-ի VI համագումարը 2009 թվականի հուլիսի 19
  • կուսակցության կանոնադրությանը փոփոխություններ են կատարվել,
  • Մարիան Լուպուն ընտրվել է Մոլդովայի Դեմոկրատական կուսակցության նախագահ։
  • Դմիտրի Դյակով - պատվավոր նախագահ,
  • Օլեգ Սերեբրիանը պահպանել է առաջին փոխնախագահի պաշտոնը
  • Վալերիու Լազեր (տնտեսության և առևտրի նախկին նախարար) - գլխավոր քարտուղար,
  • նշանակվել են փոխնախագահներ՝ Իգոր Կորման, Օլեգ Ցուլա, Օազու Նանտա, Վալենտինա Ստրատան, Իգոր Կլիպի և Վալենտինա Բուլիգա,
  • ՀՅԴ-ի և ՍԴՊ-ի անդամները (ՍԴՊ-ի շրջանային կազմակերպություններից՝ Գլոդեն, Բելցի, Անենի Նոյ) միացել են ԴՊՄ-ին,
  • Վալերիու Պլեշկան, "Նոր ուժ" հասարակական-քաղաքական շարժման առաջնորդը, հայտարարել է, որ այս ձևավորումը կաջակցի ԴՊՄ-ին 2009 թվականի հուլիսի 29-ին նշանակված արտահերթ ընտրություններում, այնուհետև կմիանա ԴՊՄ-ին։

[16]

ԴՊՄ-ի VII համագումարը 2012 թվականի հունիսի 16
  • հաստատվել են ներկա քաղաքական համատեքստում Դեմպարտիան արդիականացնելու և ձևավորման նոր ղեկավար մարմիններ ընտրելու ուղղությամբ միջոցները,
  • Մարիան Լուպուն վերընտրվել է ԴՊՄ նախագահի պաշտոնում։
  • Վլադիմիր Պլահոտնյուկը ընտրվել է կազմավորման առաջին փոխնախագահի պաշտոնում։
  • Ընտրվել են կուսակցության ազգային քաղաքական խորհուրդը, Ազգային ստուգողական հանձնաժողովը և Եթիկայի և արբիտրաժի հանձնաժողովը,
  • հաստատվել են ձևավորման նոր կանոնադրական փաստաթղթերը, այդ թվում՝ Կանոնադրությունը և Քաղաքական դոկտրինան։
ԴՊՄ-ի VIII համագումարը 2016 թվականի դեկտեմբերի 24
  • Մարիան Լուպուն, կուսակցության առաջնորդը հայտարարել է Դեմոկրատական կուսակցության նախագահի պաշտոնից հրաժարական տալու մասին։
  • Վլադիմիր Պլահոտնյուկը ընտրվել է կազմավորման նախագահի պաշտոնում[17]։
  • Պաուլ Ֆիլիպը ընտրվել է կուսակցության առաջին փոխնախագահի պաշտոնում,
  • քվեարկվել և հաստատվել է Ազգային քաղաքական խորհրդի նոր կազմը,
  • հաստատվել է ԴՊՄ կանոնադրության նոր խմբագրությունը[18]:
ԴՊՄ-ի IX համագումարը 2019 թվականի սեպտեմբերի 7
  • Պաուլ Ֆիլիպը ընտրվել է կազմավորման նախագահի պաշտոնում[19][20],
  • Ալեքսանդր Ջիզդանը ընտրվել է կուսակցության գլխավոր քարտուղարի պաշտոնում[21][22],
  • ընդունվել են Կոնգրեսի քաղաքական հռչակագիրը և բանաձևը,
  • ընտրվել է կուսակցության Ազգային քաղաքական խորհուրդը,
  • հաստատվել են ԴՊՄ կանոնադրության փոփոխությունները[23]։

ԴՊՄ դոկտրին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԴՊՄ-ի դոկտրինը հիմնված է սոցիալ-դեմոկրատական սկզբունքների վրա։ Նրա հիմնական արժեքներն են' հավասարություն, որպեսզի բոլոր մարդիկ կարողանան իրականացնել իրենց ներուժը արդար պայմաններում, համերաշխություն, որպեսզի բոլոր մարդիկ ունենան արժանապատիվ ապրելու համար անհրաժեշտ ամեն ինչ, և ազատություն, որպեսզի յուրաքանչյուր մարդ կարողանա կառուցել իր անձնական կյանքի նախագիծը[24]։

Լոգոտիպ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոլդովայի Դեմոկրատական կուսակցության լոգոտիպը բաղկացած է երեք վարդերից, որոնք աճում են մեկ ցողունից, որը վարդակված է կիսագնդով[25]։

ԴՊՄ-ի կազմակերպումը և թիմը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԴՊՄ-ի ազգային քաղաքական խորհուրդը կուսակցության ղեկավար մարմինն է երկու համագումարների միջև։ Ազգային քաղաքական խորհրդի նիստը հրավիրվում է տարեկան առնվազն երկու անգամ ԴՊՄ նախագահի կամ Ազգային քաղաքական խորհրդի անդամների առնվազն 1/3-ի խնդրանքով։ ԴՊՄ-ի ազգային քաղաքական խորհուրդը ընտրվում է 4 (չորս) տարվա ժամկետով, որի թվային կազմը որոշվում է ԴՊՄ-ի Կոնգրեսի որոշմամբ։ Քաղաքական խորհուրդը երկրի բոլոր շրջանների անդամների ներկայացուցիչն է, ինչը ապահովում է ՀՅԴ անդամների լիազորությունների հարգանքը և պահպանումը։ ԴՊՄ-ի գործադիր խորհուրդը ԴՊՄ-ի գործադիր և ղեկավար մարմինն է, որը համակարգում է նրա գործունեությունը Ազգային քաղաքական խորհրդի նիստերի միջև և ընտրվում է 4 (չորս) տարվա ժամկետով 31 (մասուն մեկ) անդամից կազմված։ Մշտական բյուրոն հանդիսանում է ԱԺԿ-ի օպերատիվ վերլուծական մարմինը Գործադիր և Ազգային քաղաքական խորհրդի նիստերի միջև և հավաքվում է շաբաթական կամ ԱԺԿ նախագահի պահանջով։ ՄԱԿ-ի մշտական բյուրոն միավորում է ՄԱԿ-ի նախագահին, առաջին փոխնախագահին, պատվավոր նախագահին, փոխնախագահներին և գլխավոր քարտուղարին։ Այս ղեկավար մարմինը կուսակցության անդամների կողմից լիազորված է վերլուծել և որոշումներ կայացնել ԴՊՄ-ի ամենօրյա քաղաքական գործունեության վերաբերյալ' հաշվի առնելով կուսակցության անդամների համակարծիք ցանկությունը, որ ԴՊՄ-ն պետք է բարձրացնի կյանքի մակարդակը ժամանակակից և համերաշխ Մոլդովայում։ ԴՊՄ-ի կառուցվածքը ներառում է Կանանց կազմակերպություն, Ժողովրդավարական երիտասարդություն, տարեցների կազմակերպություն "Ազգի գանձ" և տեղական ընտրողներ։ Կանանց կազմակերպությունը Մոլդովայում ամենաուժեղ, ամենաակտիվ և ներկայացուցչական կանանց կուսակցական կազմակերպությունն է։

Կուսակցության անդամների թիվ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կուսակցության անդամների թիվ ~ 54 200 (07/2018)[26]

Գլխավոր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կուսակցության ներկայիս ղեկավարությունը[27].

  • Պավել Ֆիլիպ - ՊԴՄ-ի նախագահ, Մոլդովայի Հանրապետության խորհրդարանի պատգամավոր
  • Դմիտրի Դյակով - ՊԴՄ պատվավոր նախագահ, ԱԺ ԺԴԽ խմբակցության նախագահ
  • Վիոլետա Իվանովա - ՊԴՄ-ի փոխնախագահ, Արտաքին քաղաքականության և եվրոպական ինտեգրման խորհրդարանական հանձնաժողովի նախագահ
  • Լյուդմիլա Գուզուն - ՊԴՄ-ի փոխնախագահ, ԱԺ տնտեսական, բյուջետային և ֆինանսական հանձնաժողովի փոխնախագահ
  • Իգոր Վրեմյա - ՊԴՄ-ի փոխնախագահ, Խորհրդարանական իրավունքի, նշանակումների և անձեռնմխելիության հանձնաժողովի փոխնախագահ
  • Եվգենի Նիկիֆորչուկ - ՊԴՄ-ի փոխնախագահ, ԱԺ ԺԴԽ խմբակցության փոխնախագահ
  • Ռուկսանդա Գլավան - ՊԴՄ-ի փոխնախագահ, Մոլդովայի Հանրապետության խորհրդարանի պատգամավոր
  • Մոնիկա Բաբուկ - ՊԴՄ-ի փոխնախագահ, Մոլդովայի Հանրապետության խորհրդարանի փոխնախագահ
  • Վլադիմիր Անդրոնակի - ՊԴՄ-ի փոխնախագահ, Մոլդովայի Հանրապետության խորհրդարանի պատգամավոր
  • Նիկոլայ Չուբուկ - ՊԴՄ-ի փոխնախագահ, ԱԺ գյուղատնտեսության և սննդի արդյունաբերության հանձնաժողովի փոխնախագահ
  • Վասիլի Բիտկա - ՊԴՄ-ի փոխնախագահ, Հանրային կառավարման խորհրդարանական հանձնաժողովի նախագահ
  • Վալենտինա Բուլիգա - ՊԴՄ-ի փոխնախագահ
  • Ալեքսանդր Կաույա - ՊԴՄ-ի փոխնախագահ
  • Ալեքսանդր Ժիզդան - ՊԴՄ գլխավոր քարտուղար, պատգամավոր Մոլդովայի Հանրապետության խորհրդարանում

Նպատակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՊԴՄ-ն նպատակ ունի հասնել հետևյալ քաղաքական նպատակներին՝ իր հիմնարար արժեքներին և Մոլդովայի Հանրապետության կայուն և երկարաժամկետ զարգացման կարիքներին համապատասխան[28].

1. Պետությունում սահմանադրական կարգի ամրապնդումը, մարդու քաղաքական, տնտեսական և սոցիալական իրավունքների հարգանքի ապահովումը' Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրին, Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիային և միջազգային իրավունքի այլ ակտերին համապատասխան,

2. Մոլդովայի Հանրապետությունում քաղաքացիական ազգի հաստատում և հաստատում «Մենք բոլորս Մոլդովայի քաղաքացիներ ենք որպես Մոլդովայի Հանրապետության քաղաքացիներ» սկզբունքի համաձայն՝ պահպանելով յուրաքանչյուր քաղաքացու էթնիկ ինքնորոշման իրավունքը։

3. Մոլդովայի Հանրապետության տարածքային վերաինտեգրման գործընթացի ավարտը քաղաքական լուծումների միջոցով, խաղաղ ճանապարհով,

4. Պետությանը ակտիվ սոցիալական դեր տալ, որը ուժեղ հաստատությունների միջոցով կդառնա հասարակության հավասարակշռման ուժ։ Պետությունը պետք է հոգ տանի հանրային բարօրության ապահովման, ընդհանուր շահի նպատակների հասնելու, հասարակությունում արդարության և համերաշխության խթանման մասին։ Ուժեղ պետական հաստատությունների նշաններն են լավ կառավարումը, իրավունքը և թափանցիկությունը։

5. Տեղական և կենտրոնական հանրային կառավարման բարեփոխում և արդիականացում, որի գործունեությունը պետք է համահունչ լինի երկրի շահերին և ծառայության դրվի քաղաքացիներին։

6. Մոլդովայի Հանրապետությունում սոցիալական տիպի ուժեղ պետության հայեցակարգի ներդրումը, որը առանցքային դեր է խաղում սոցիալական ռիսկերից պաշտպանության, իր քաղաքացիների տնտեսական և սոցիալական բարեկեցության ապահովման գործում' հատուկ ուշադրություն դարձնելով կրթությանը, հետազոտություններին, նորարարություններին, մշակույթին և ազգային արժեքների հարգմանը,

7. Ապահովել քաղաքացիների աշխատանքի իրավունքը և տնտեսական և սոցիալական անվտանգության պայմաններում իրենց ապագան կառուցելու իրավունքը։ Այս կապակցությամբ ԱՊՀ-ն կարծում է, որ պետությունը պարտավոր է ներդրումներ կատարել քաղաքացու մեջ և իր ներդրումն ունենալ լավ վարձատրվող աշխատատեղերի ստեղծման և քաղաքացիների շարունակական մասնագիտական վերապատրաստման գործում։

8. Ստեղծել պետական եկամուտների արդարացի վերաբաշխման համակարգ, որը ուղղված է աշխատելու ունակ չլինող մարդկանց (երեխաներ, տարեցներ, հաշմանդամություն ունեցողներ և այլն) համար արժանապատիվ կենսապայմանների ապահովմանը։ Դ.) Անհրաժեշտ է զարգացնել և օգտագործել հասարակության ռեսուրսները՝ հավասար իրավունքներ ապահովելու, յուրաքանչյուր մարդու հնարավորություն տալու իր սեփական ճակատագիրը ձևավորելու, տնտեսական անհամաչափությունները նվազեցնելու, աղքատության դեմ պայքարի և սոցիալական արդարության ապահովման համար,

9. Հաշմանդամություն ունեցող անձանց սոցիալական ինտեգրման և աշխատանքի ընդունման քաղաքականության մշակման և իրականացման գործում կարևոր դերակատարություն ունեցող անապահով կատեգորիաների համար սոցիալական պաշտպանության օպտիմալ ծրագրերի համալիրի մշակումը,

10. Ստեղծել հանրային առողջապահության և կրթության արդյունավետ համակարգեր, որոնք հասանելի են յուրաքանչյուր քաղաքացու՝ անկախ նրա ֆինանսական ռեսուրսներից,

11. Երիտասարդների ուսուցման և ինքնահաստատման ժամանակակից ծրագրերի դիվերսիֆիկացիան և զարգացումը «ակտիվ ծերացման» հայեցակարգի վրա հիմնված քաղաքականության հետ զուգահեռ։

12. Մասնավոր սեփականության իրավունքի ապահովում և շուկայական տնտեսության, մարդու արժանապատվության և անվտանգության հիման վրա ազատ և արդար մրցակցության ապահովում։ Մասնավոր սեփականությունը քաղաքացու ազատ նախաձեռնության տնտեսական արտահայտությունն է և ընդհանուր տնտեսական առաջընթացի, անհատական և ընդհանուր բարեկեցության էական գործոն։

13. Ուժեղացնել ներկայացուցչական ժողովրդավարությունը, որպեսզի բարձրացնենք ինստիտուտների հեղինակությունը և ապահովենք քաղաքացիների ազատ արտահայտվելու և որոշումների կայացման գործընթացներում մասնակցելու իրավունքը,

14. Մարդու հիմնարար իրավունքների և ազատությունների, Մոլդովայի Հանրապետության քաղաքացիների մշակութային, լեզվական, կրոնական և էթնիկ ինքնության իրավունքի պահպանումը։ Մենք ձգտում ենք պայքարել և դատապարտել ցանկացած տեսակի ծայրահեղություն, ռասիզմի, շովինիզմի, էթնիկ կամ տարածքային անջատողականության դրսևորումներ,

15. Տղամարդկանց և կանանց համար հավասար հնարավորություններ ապահովել, ճանաչել կանանց դերը ընտանիքում և մոլդովական հասարակությունում, աջակցել և խրախուսել գենդերային հավասարությունը կուսակցության և պետության որոշումներ կայացնող կառույցներում.

16. Մշակել հարկման արդար համակարգ, որը երաշխավորում է անվտանգությունը և նպաստում է սոցիալական լարվածության և տնտեսական զարգացման նվազեցմանը։

17. Իրականացնել տնտեսական քաղաքականություն, որն ուղղված է կայուն և համընդհանուր տնտեսական աճին ամբողջ երկրում՝ հիմնվելով նորարարությունների, արտադրողականության և մրցունակության վրա, ստեղծել բոլոր մակարդակներում բյուջետային եկամուտների ստացման պայմաններ, որոնք բավարար են սոցիալական քաղաքականության իրականացման ապահովման, ինչպես նաև բնակչության բարեկեցության բարձրացման ապահովման համար.

18. Մրցունակ խառը տնտեսության զարգացում, որը համատեղում է դինամիկ մասնավոր համակարգ, արդյունավետ պետական հատված և քաղաքացիների համար որակյալ և մատչելի պետական ծառայությունների համակարգ։ Համատեղելով այդ ոլորտների ջանքերը, այդ թվում՝ կիրառելով մասնավոր հանրային գործընկերության հայեցակարգը,

19. Ներկայացնել կայուն զարգացման սկզբունքը, որը նաև համապատասխանում է ներկայիս կարիքներին։ Շրջակա միջավայրի պահպանություն, որը սպառնում է մարդու գործունեության, կլիմայի փոփոխության և կենսաբազմազանության կորստի ռիսկերի պատճառով։ Պետությունը պետք է արձագանքի հասարակության ներկա կարիքներին այնպես, որ չի ազդի նոր սերունդների ապագայի վրա։

20. Կայուն չեզոքության սահմանադրական կարգավիճակը ամրապնդել,

21. Նպաստել հավասարակշռված արտաքին քաղաքականությանը, որը կապահովի Մոլդովայի Հանրապետության իմիջը և շահերը տարածաշրջանային և գլոբալ համատեքստում' Եվրամիության հետ ինտեգրվելու և ԱՊՀ երկրների հետ համագործակցության զարգացման միջոցով։

Կուսակցության կարգախոս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կուսակցության կարգախոս. Մոլդովայի ժողովրդավարական կուսակցությունը նայում է ապագային[29]։

Ընտրությունների արդյունքները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խորհրդարանական ընտրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընտրությունների տարի ձայներ % ձայն Ստացված մանդատներ +/-
1998 294.691 18,2
24 / 101
2001 79.757 5,0
0 / 101
24
2005* 444.377 28,5
8 / 101
8
aprilie 2009 45.698 3,0
0 / 101
8
iulie 2009 198.268 12,5
13 / 101
13
2010 218.620 12,7
15 / 101
2
2014 252.489 15,80
19 / 101
4
2019[30] 334.544 23,62
30 / 101
11

Նշում. 2005 թվականին ՊԴՄ-ն ընտրություններին մասնակցեց «Մեր Մոլդովան դաշինքի» և «Դեմոկրատական Մոլդովայի» դաշինքի Սոցիալ-լիբերալ կուսակցության հետ։

Նշում. 2018 թվականի ընթացքում ՊԴՄ-ն կազմում է Մոլդովայի Հանրապետության խորհրդարանում ամենամեծ խորհրդարանական խմբակցությունը՝ 42 պատգամավորի մանդատով[31][32]։

ՏԻՄ ընտրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թաղային և քաղաքային խորհուրդներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընտրությունների տարի Ձայներ % ձայն Մանդատներ է ստացել
2007 112,242 9.7
117 / 1103
2011 212,504 15.4
226 / 1120
2015 226,661 17.6
259 / 1116
2019[33] 177,811 16.53
238 / 1108

Նշում. 2017 թվականին ղեկավար պաշտոններում ներկայացուցիչների թիվը կազմում է 31 մարդ (շրջանների նախագահներ և փոխնախագահներ)[34]։

Քաղաքային և գյուղական խորհուրդներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընտրությունների Ձայներ % ձայն Մանդատներ է ստացել
2007 105,888 10.5
1155 / 10 621
2011 209,284 18.8
2663 / 10 630
2015 232,460 21.9
2810 / 10 564
2019 187,310 20.27
2646 / 10 564

Քաղաքապետեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընտրությունների Ձայներ ընդհանուրի %-ը Մանդատներ է ստացել
2007 74 8.2
74 / 895
2011 220 24.5
220 / 898
2015 287 32.0
287 / 898
2017[35] 396 44
396 / 898
2019[36] 261 29.06
261 / 898

Միջազգային պատկանելություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դեմոկրատական կուսակցությունը Սոցինտերնի խորհրդատվական անդամ է (2008թ. հուլիսի 1-ից) և համագործակցում է Եվրոպական սոցիալիստների կուսակցության և այլ երկրների սոցիալ-դեմոկրատական և սոցիալ-լիբերալ կողմնորոշման կուսակցությունների հետ։

2018 թվականի հունիսին Մոլդովայի Դեմոկրատական կուսակցությունը պաշտոնապես ընդունվել է ԵԱՀԿ Խորհրդարանական վեհաժողովի Սոցիալ-դեմոկրատական խմբի կազմում[37]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. https://stiri.md/article/politica/congresul-pdm-formatiunea-si-a-schimbat-denumirea-si-conducerea
  2. http://progressive-alliance.info/2810-2/
  3. «Устав». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 30-ին.
  4. «История ПДМ». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 30-ին.
  5. «Соглашение о создании коалиции за проевропейское правление, ПОДПИСАНО». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 9-ին.
  6. «Парламент проголосовал за правительство Лянкэ». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 3-ին.
  7. «Игорь Корман избран председателем парламента». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 3-ին.
  8. «Адриан Канду и Олег Бодруг — новые вице-спикеры парламента». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 3-ին.
  9. «ДПМ стала ассоциированным членом Партии европейских социалистов». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 30-ին.
  10. «Правительство Павел Филип». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 30-ին.
  11. E-democracy.md/files/parties/mpmdp-program-1997-ro.pdf (PDF) https://web.archive.org/web/20200331134353/http://www.e-democracy.md/files/parties/mpmdp-program-1997-ro.pdf, Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020-03-31-ին, Վերցված է 28 ноября 2018-ին {{citation}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  12. «Politics of Moldova», Politics.md/?party=1, Արխիվացված է օրիգինալից 2018-11-30-ին, Վերցված է 28 ноября 2018-ին
  13. E-democracy.md/files/parties/pdm-program-2000-ro.pdf (PDF) https://web.archive.org/web/20180918230945/http://www.e-democracy.md/files/parties/pdm-program-2000-ro.pdf, Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018-09-18-ին, Վերցված է 28 ноября 2018-ին {{citation}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  14. E-democracy.md/files/parties/pdm-statute-2003-ro.pdf (PDF) https://web.archive.org/web/20170505231724/http://www.e-democracy.md/files/parties/pdm-statute-2003-ro.pdf, Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017-05-05-ին, Վերցված է 28 ноября 2018-ին {{citation}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  15. «Alegerile parlamentare în Moldova din 5 aprilie 2009 / alegeri.md», E-democracy.md/elections/parliamentary/2009/, Վերցված է 28 ноября 2018-ին(չաշխատող հղում)
  16. «Alegerile parlamentare anticipate în Moldova din 29 iulie 2009 / alegeri.md», E-democracy.md/elections/parliamentary/20092/, Արխիվացված է օրիգինալից 2018-12-02-ին, Վերցված է 28 ноября 2018-ին
  17. «Mesajul lui Filip la Congresul PDM: Îmi doresc ca în 2017-2018 deja să nu mai gestionăm crize, ci să dezvoltăm Republica Moldova», All Moldova, Արխիվացված է օրիգինալից 2018-09-18-ին, Վերցված է 28 ноября 2018-ին
  18. «Partidul Democrat din Moldova (PDM) / partide.md», E-democracy.md/parties/pdm/, Արխիվացված է օրիգինալից 2019-03-27-ին, Վերցված է 28 ноября 2018-ին
  19. «Pavel Filip a fost ales în funcţia de preşedinte al Partidului Democrat», Partidul Democrat din Moldova, Արխիվացված է օրիգինալից 2019-09-30-ին, Վերցված է 30 сентября 2019-ին
  20. «Pavel Filip, noul preşedinte al PDM», TRM, Վերցված է 30 сентября 2019-ին
  21. «Alexandru Jizdan – votat în funcția de secretar general al PDM», Curentul.md, Արխիվացված է օրիգինալից 2019-09-30-ին, Վերցված է 30 сентября 2019-ին
  22. «Alexandru Jizdan, noul secretar general al PDM», Oficial.md, 7 сентября 2019, Արխիվացված է օրիգինալից 2019-09-26-ին, Վերցված է 30 сентября 2019-ին
  23. «Congresul IX extraordinar al PDM», Partidul Democrat din Moldova, Արխիվացված է օրիգինալից 2019-09-30-ին, Վերցված է 30 сентября 2019-ին
  24. «Доктрина ДПМ». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 30-ին.
  25. «Логотип ДПМ». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 30-ին.
  26. «Количество членов партии». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 30-ին.
  27. «Руководство, утверждённое на последнем Национальном политическом совете от 15 февраля 2020». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 22-ին.
  28. «Цели ДПМ». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 30-ին.
  29. «Лозунг партии». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 30-ին.
  30. «Rezultatele alegerilor parlamentare din 24 februarie - validate. Cine sunt cei 101 deputati care vor ajunge in Parlament. Decizia Curtii Constitutionale», protv.md, Արխիվացված է օրիգինալից 2019-03-12-ին, Վերցված է 11 martie 2019-ին
  31. «Число мандатов». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 7-ին.
  32. «Fracţiuni parlamentare». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 16-ին.
  33. «Rezultatele alegerilor locale generale din 2019 - alegeri.md», Alegeri.md/w/rezultatele_alegerilor_locale_generale_din_2019, Արխիվացված է օրիգինալից 2019-11-06-ին, Վերցված է 5 ноября 2019-ին
  34. «ДПМ в районных органах управления». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 30-ին.
  35. «Примары ДПМ». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 30-ին.
  36. «alegeri.md - Alegeri în Republica Moldova», Alegeri.md/w/pagina_principal%c4%83, Արխիվացված է օրիգինալից 2021-01-12-ին, Վերցված է 29 октября 2019-ին
  37. «ДПМ была принята в Группу социал-демократов Парламентской ассамблеи ОБСЕ». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 17-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 17-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]