Եվգենյա Շվարցվալդ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Եվգենյա Շվարցվալդ
Դիմանկար
Ծնվել էհուլիսի 4, 1872(1872-07-04)[1][2]
ԾննդավայրPolupanivka, Պոդվոլոչիսկի շրջան, Տերնոպոլի մարզ, ԽՍՀՄ[3] կամ Տերնոպոլ, Գալիցիայի և Լոդոմերիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա[2]
Մահացել էօգոստոսի 7, 1940(1940-08-07)[4][5][2] (68 տարեկան)
Մահվան վայրՑյուրիխ, Շվեյցարիա[2]
Քաղաքացիություն Ավստրիա
ԿրթությունՑյուրիխի համալսարան
Մասնագիտությունմանկավարժ, գրող և փիլիսոփա
 Eugenie Schwarzwald Վիքիպահեստում

Եվգենյա Շվարցվալդ (անգլ.՝ Eugenie "Genia" Schwarzwald, ի ծնե` Nussbaum (Nußbaum), հուլիսի 4, 1872(1872-07-04)[1][2], Polupanivka, Պոդվոլոչիսկի շրջան, Տերնոպոլի մարզ, ԽՍՀՄ[3] և Տերնոպոլ, Գալիցիայի և Լոդոմերիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա[2] - օգոստոսի 7, 1940(1940-08-07)[4][5][2], Ցյուրիխ, Շվեյցարիա[2]), ավստրիացի ուսուցչուհի և հասարակական գործիչ, կանանց իրավունքների պաշտպան[6]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1872 թվականի հուլիսի 4-ին, հրեաներ Լև Նուսբաումի և նրա կնոջ` Էսթերի ընտանիքում` Ավստրո-Հունգարական կայսրության Պոլուպանովկա գյուղում, այժմ` Ուկրաինայի Պոդվոլոչիսկի շրջանում։ Ավստրիացի պաշտոնյա և լրագրող Անտոն Նորսթի քույրն է։

Սովորել է Չեռնովցիում, որտեղ հաճախել է մանկավարժական քոլեջ, այնուհետև 1895-1900 թվականներին Ցյուրիխի համալսարանում ուսումնասիրել է գերմաներեն և այլ առարկաներ։ Այս համալսարանը միակ ուսումնական հաստատությունն էր, որտեղ թույլատրված էր սովորել կանանց։ 1900 թվականի հուլիսի 30-ին նա դարձել է ավստրիացի առաջին կանանցից մեկը, որն իր թեկնածուական աշխատանքի` «Metapher und Gleichnis bei Berthold von Regensburg»-ի համար ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի աստիճան:

1900 թվականի դեկտեմբերի 16-ին ամուսնանալով Հերման Շվարցվալդի հետ` ամուսնու հետ 1901 թվականից ապրել է Վիեննայում։ Եվգենյան եղել է Էլեոնորա Ջեյթելսի կանանց լիցեյի ղեկավար։ Սակայն մշակույթի և կրթության նախարարությունը նրան որպես լիցեյի ղեկավար աշխատելու միայն երեք տարվա հնարավորություն է տվել, իսկ 1905 թվականին նա ստիպված է եղել մաթեմատիկայի ուսուցիչ Լյուդվիգ Դյորֆլերին նշանակել լիցեյի տնօրեն։

1911 թվականին նա ղեկավարել է օրիորդաց ութնամյա ռեալական դպրոցը. սա առաջին դպրոցն էր Ավստրիայում, որտեղ աղջիկները կարող էին բարձրագույն կրթություն ստանալ։ Եվգենյա Շվարցվալդը որպես ուսուցիչներ հրավիրել է հայտնի մարդկանց. Օսկար Կոկոշկային, Ադոլֆ Լոոսին, Առնոլդ Շյոնբերգին, Էգոն Վելլեսին, Հանս Կելզենին և Օտտո Ռոմելին։ Վերջինս նաև գիմնազիայի տնօրենն է եղել 1916-1919 թվականներին։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին նա կազմակերպել է ընդհանուր խոհանոցներ, մանկատներ և կրթական տներ։ Ինֆլյացիայի ժամանակ հիմնադրել է «Ավստրիական ծառայությունը` Գերմանիային օժանդակելու համար» («Österreichische Freundeshilfe für Deutschland») և ընդհանուր ճաշարաններ Բեռլինում։ Պատերազմի ավարտին բացել է մի քանի հանգստյան տներ երեխաների և մեծահասակների համար։

1933 թվականին Եվգենյա Շվարցվալդն օգնել է Գերմանիայից փախստականներին, 1934 թվականին աջակցել է հետապնդվող սոցիալ-դեմոկրատներին։ 1938 թվականին Շվարցվալդը ստիպված է եղել լքել Ավստրիան իր հրեական ծագման համար և արտագաղթել է Շվեյցարիա։ Նրա դպրոցները փակվել են, աշակերտներից շատերն ստիպված են եղել կամ արտագաղթել ԱՄՆ, կամ սպանվել են Հոլոքոստի ժամանակ։ Նրա ամուսինը նույնպես Ավստրիայից հեռացել է Շվեյցարիա 1938 թվականին, որտեղ մահացել է 1939 թվականին։

Եվգենյա Շվարցվալդը մահացել է 1940 թվականի օգոստոսի 7-ին Ցյուրիխում։ 2011 թվականին նրա պատվին է անվանակոչվել Վիեննայի Դոնաուշտադտ շրջանի փողոցներից մեկը։

Նրա հայտնի շրջանավարտներից են եղել.

  • Էլսի Ալթման-Լոոս` պարուհի, դերասանուհի և օպերետի երգչուհի,
  • Վիկի Բաում` երաժիշտ (տավղահար) և գրող,
  • Աննա Ֆրոյդ` հոգեբան և հոգեվերլուծաբան, Զիգմունդ Ֆրոյդի փոքր դուստրը,
  • Ալիսա Գերդան-Ցուկմայեր` գրող,
  • Ռութ Կարպլուս` նկարչուհի և մոդելավորող,
  • Էդիթ Կրամեր` նկարչուհի, արթ թերապիայի առաջամարտիկ,
  • Մարիա Լազար` գրող,
  • Էլիզաբեթ Նոյման Վիրտել` դերասանուհի,
  • Էլզա Պապենհայմ` հոգեբույժ և հոգեվերլուծաբան,
  • Հիլդա Շպիլ` գրող, թարգմանիչ և լրագրող,
  • Հելենա Վայգել` դերասանուհի և թատրոնի ադմինիստրատոր, Բերտոլդ Բրեխտի երկրորդ կինը,
  • Ալմա Վիտլին` արվեստաբան, գրող, մանկավարժ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 biografiA: Lexikon österreichischer Frauen (գերմ.) — 2016. — Vol. 3. — S. 3025. — ISBN 978-3-205-79348-9 — doi:10.7767/9783205793489
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Gadzinski A. KALLIOPE Austria (գերմ.): Frauen in Gesellschaft, Kultur und Wissenschaft — Wien: Bundesministerium für Europa, Integration und Äußeres, 2015. — S. 194—195. — ISBN 978-3-9503655-5-9
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Biografia — Institución Alfonso el Magnánimo. — Vol. 3. — P. 3025.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 https://www.musiklexikon.ac.at/ml/musik_S/Schwarzwald_Eugenie.xml
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 [Eugenie Schwarzwald Frauen in Bewegung 1848–1938] (գերմ.) — Österreichische Nationalbibliothek, 2006.
  6. ↑ Schwarzwald Eugenie

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Renate Göllner. Mädchenbildung um 1900: Eugenie Schwarzwald und ihre Schulen. Dissertation an der Universität Wien 1986, OCLC 61330367.
  • Renate Göllner. Ein frühes reformpädagogisches Projekt: Eugenie Schwarzwald, eine Pionierin der Mädchenbildung, Universität Klagenfurt, Klagenfurt 1995, DNB 946575916.
  • Robert Streibel. Eugenie Schwarzwald und ihr Kreis. Picus, Wien 1996, ISBN 3-85452-294-0.
  • Haag, John. "Schwarzwald, Eugenie". Women in World History, Vol. 14: Schu-Sui. Waterford, CT: Yorkin Publications. pp. 30–33. ISBN 0-7876-4073-5.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Եվգենյա Շվարցվալդ» հոդվածին։
 ⛭ 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Եվգենյա_Շվարցվալդ&oldid=8996001» էջից