Ենովքյան լեզու
 | |
|---|---|
.png) | |
| Տեսակ | արհեստական լեզու և ժամերգության լեզու |
| IETF | i-enochian |
 Enochian language Վիքիպահեստում | |
Ենովքյան լեզու, արհեստական լեզու, որը ստեղծվել է Ջոն Դիի կողմից։ Լեզուն օգտագործվել է ոգեկոչության սեանսների ժամանակ՝ կախարդական գործողությունների նպատակով։ Լեզուն ստեղծվել է 16-րդ դարի վերջում Անգլիայում։ Որոշ հետազոտողներ գտնում են, որ ենովքյան լեզուն նմանություններ ունի արաբերենի, լատիներենի և հին եբրայերենի հետ[1]։ Ենովքյան լեզվի հնչյունաբանությունը փաստացիորեն ամբողջությամբ համընկնում է անգլերենի հնչյունաբանության հետ։ Ամբողջությամբ համընկնում են նաև ենովքյան լեզվի և անգլերենի քերականությունները[2]։ Ենովքյան լեզու չի համարվում խոսակցական լեզու, սակայն ունի շարահյուսական, քերականական և ուղղագրական հիմք։ Այս լեզվով են գրված ենովքյան բանալիների տեքստերը (19 բանալիներ)։ Լեզուն առաջին անգամ նկարագրվել է Ջոն Դիի կողմից։
Ջոն Դին և Էդվարդ Քելլին երբեք հղում չեն արել այս լեզվին՝ օգտագործելով «ենովքյան» տերմինը։ Նրանք լեզուն անվանել են «հրեշտակային» (անգլ.՝ angelical language)։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լեզվի քերականական կառուցվածքը և բառարանը ստացել են Ջոն Դին (բժիշկ Դի) և Էդվարդ Քելլին՝ 1583-1584 թվականներին տեղի ունեցած ոգեկոչման արարողությունների ժամանակ[3]։ Ենովքյան լեզուն իր անվանումը ստացել է ի պատիվ բիբլիական պատրիարք Ենովքի։
Դին և Քելլին հայտարարել են, որ լեզուն իրենց սովորեցրել են հրեշտակները։ Ըստ նրանց, այս լեզուն ավելի հին է, քան սանսկրիտը և ունի կախարդական հզոր ներուժ, որը կարող է տատանվել ժամանակի և տարածության միջակայքով։ Հենց այդ նպատակով էլ Դին և Քելին իրենց գրառումները կատարել են կոդավորված տեսքով։
Լեզվի ձևավորման հետ զուգընթաց ի հայտ են եկել նաև, այսպես կոչված, ենովքյան բանալիները։ Համարվում է, որ ենովքյան լեզվի ձայների ներդաշնակ համադրությունը արտահայտում է ավելի ուժեղ էֆֆեկտ։ Բանալիների ընդհանուր թիվը 19 է։
Ենովքյան լեզվի զարգացման ժամանակաշրջանը համարվում է 19-րդ դարը, երբ «Ոսկե վաղորդայնի միաբանությունը» սկսեց օգտագործել իր ծեսերում։
Այբուբեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ենովքյան լեզուն գրվում է աջից ձախ։ Ենովքյան այբուբենում տառերի թիվը 22 է։
| Անգլերեն համարժեք |
Տառ | Տառի անվանում |
Արտասանություն | Ծանոթագրություն |
|---|---|---|---|---|
| A | 
|
Un | /ɑ/, /ɑː/ | Շեշտված ձայնավոր՝ /ɑː/, չշեշտված՝ /ɑ/[4]։ |
| B | 
|
Pa | /b/ | |
| C / K | 
|
Veh | /k/, /s/ | A, U, O (որոշ բացառություններով) տառերից առաջ կարդացվում է /k/ և /s/՝ I, E (բազմակի բացառություններով) տառերից առաջ[4]։ |
| D | 
|
Gal | /d/ | |
| E | 
|
Graph | /e/, /ɛ/ | Շեշտված ձայնավոր՝ /e/, չշեշտված՝ /ɛ/[4]։ |
| F | 
|
Or | /f/ | |
| G / J | 
|
Ged | /dʒ/, /g/ | G կարդացվում է որպես կոշտ /g/՝ U, A, O տառերից առաջ, իսկ I, E, D տառերից առաջ և բառի վերջում /dʒ/[4]։ |
| H | 
|
Na | /h/ | Կարդացվում է /h/, բացառությամբ CH, PH, SH, TH համադրություններում[4]։ |
| I | 
|
Gon | /i/, /ɪ/, /j/ | Շեշտված I կարդացվում է որպես /i/, իսկ չշեշտվածը՝ /ɪ/, իսկ բառի սկզբում ձայնավորներից առաջ կարդացվում է /j/ (օրինակ, Iad = /jad/)[4]։ |
| L | 
|
Ur | /l/ | |
| M | 
|
Tal | /m/ | |
| N | 
|
Drux | /m/ | |
| O | 
|
Med | /o/, /ɔ/ | Շեշտված O կարդացվում է որպես /o/, իսկ չշեշտվածը՝ /ɔ/[4]։ |
| P | 
|
Mals | /p/ | P կարդացվում է որպես /p/, բացառությամբ PH համադրությունում /f/[4]։ |
| Q | 
|
Ger | /kw/ | |
| R | 
|
Don | /ɹ ~ r/ | |
| S | 
|
Fam | /s/, /z/ | S-ն հիմնականում կարդացվում է որպես /s/, որոշ դեպքերում որպես /z/ (օրինակ lrasd բառը)[4]։ |
| T | 
|
Gisg | /t/ | Կարդացվում է որպես /t/,բացառությամբ TH համադրությունում /θ/[4]։ |
| U / V | 
|
Van | /uː/, /ʊ/, /ju/, /v/, /w/ | U-ն հիմնականում կարդացվում է որպես /uː/ կամ /ʊ/, բառի սկզբում՝ /ju/, կամ /v/, իսկ ձայնավորից առաջ կամ բառի վերջում /w/[4]։ |
| X | 
|
Pal | /ks/ | |
| Y / W | .svg){kind=small}
|
Gon
(с точкой) |
/j/, /i/, /ɪ/ | Բառի սկզբում ձայնավորից առաջ Y-ը կարդացվում է որպես /j/, իսկ բաղաձայներից առաջ կամ էլ բառի վերջում՝ I[4]։ |
| Z | 
|
Ceph | /z/ |
CH համադրությունը կարդացվում է որպես /k/, SH-ը՝ /ʃ/, TH-ը որպես /θ/[4]։
Բառապաշար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ամենայն հավանականությամբ բառապաշարը անկախ է։ Այսինքն, բառապաշարը անընդհատ ավելանում է։ Անգլերեն, եբրայերեն, հունարեն և լատիներեն բառերին մոտ բառեր չեն հայտնաբերվել[5]։ Այդուհանդերձ, հանդիպում են բառեր, որոնք կարելի է մասամբ ընկալել, սակայն ոչ հայտնի նշանակություններով, որոնք հիմնականում կապված են Աստվածաշնչի հետ․ paradiz («կուսություն», անգլ.՝ Paradise՝ դրախտ բառից), angelard («իմաստ», անգլ.՝ angel հրեշտակ բառից), luciftias («լուսավորություն», անգլ.՝ Lucifer — «Լյուցիֆեր»? բառից), salman («տուն», от անգլ.՝ Solomon՝ Սողոմոն? բառից), babalond («անպատվելիներ», «անփառունակ», «մեղսավոր», անգլ.՝ Babylon՝ Բաբելոն? բառից)[5]։
Քերականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ենովքյան լեզվի բայերն ունեն եզակի և հոգնակի ձևեր, ինչպես նաև ներկա, ապառնի և անցյալ ժամանակաձևերը, ինչպես նաև ստորադասական եղանակ և դերբայ[6]։ Այդուհանդերձ, որևէ բայի խոնարհումը ամբողջությամբ նկարագրված չէ Ջոն Դիի կողմից[6]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Leitch, Aaron (2010). The Angelical Language, Volume I: The Complete History and Mythos of the Tongue of Angels. Woodbury, MN: Llewellyn Publications. ISBN 0738714909.
- ↑ Donald C. Laycock, 2001, էջ 41
- ↑ Leitch, Aaron (2010). The Angelical Language, Volume II: An Encyclopedic Lexicon of the Tongue of Angels. Woodbury, MN: Llewellyn Publications. ISBN 0738714917.
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 Donald C. Laycock, 2001, էջ 46—47
- ↑ 5,0 5,1 Donald C. Laycock, 2001, էջ 42
- ↑ 6,0 6,1 Donald C. Laycock, 2001, էջ 43
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Donald C. Laycock, Edward Kelly, Dr. John Dee The Complete Enochian Dictionary: A Dictionary of the Angelic Language As Revealed to Dr. John Dee and Edward Kelley. — Boston, MA / York Beach, ME: Weiser Books, 2001. — 288 p. — ISBN 1-57863-254-4(անգլ.)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Енохианский TrueType-шрифт(անգլ.)
- Omniglot — Enochian(անգլ.)
- A Pronunciation Guide to the Angelical Language of Dr. John Dee(անգլ.)
- Enochian Language and Alphabet(անգլ.)
- The Whole Enochian Dictionary Արխիվացված 2018-03-28 Wayback Machine(անգլ.)
- Liber אנוך (Chanokh) sub figura LXXXIV(անգլ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ենովքյան լեզու» հոդվածին։ |
|
