Եղեգն
 |
Ուշադրություն, այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք օգնել նախագծին՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով այդ աղբյուրներին հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
 |
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
| Եղեգն սովորական | |
 Եղեգն սովորական | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Տիպ/Բաժին | Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytina) |
| Կարգ | Հացածաղկավորներ (Poales) |
| Ընտանիք | Հացազգիներ (Gramineas) |
| Տրիբա | Arundineae |
| Ցեղ | Եղեգ (Phragmites) |
| Տեսակ | Եղեգն սովորական (P. australis) |
| Միջազգային անվանում | |
| Phragmites australis | |
| Կարգավիճակ | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝  Քիչ մտահոգող տեսակ | |
Եղեգն սովորական` Phragmites communis, դաշտավլուկազգիների կամ հացազգիների ընտանիքին պատկանող բազմամյա միաշաքիլավոր բույս է։ Ի սկզբանե աճել է ճահիճներում եւ գետափնյա հողատեսքերում, սակայն վաղուց ի վեր տեղափոխվել է ճահճացման ենթակա եւ աղակալած հողատեսքերի վրա` հաճախ աղբոտելով ցանքերը։
Եղեգը բանահյուսության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սնամեջ ցողունից պատրաստում են ժողովրդական գործիք՝ շվի։ Եղեգնի դիմացկունությունը գովերգվում է ժողովրդական երգերում։ Չար հողմը կործանում է ամեն ինչ եւ մերկ դաշտում մնում է միայն եղեգը։
Ժողովրդական բանահյուսության մեջ եղեգնը նաեւ ճշմարտախոսության խորհրդանիշ է։ Լալայանցի կողմից Աղապատրուշ գյուղում (Տամջլու, Մռավյան) գրի առնված «Թագավորը պոզ ունի» հեքիաթում շվին է ի վերջո բացահայտում ճշմարտությունը։
Ձևաբանությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եղեգնի հիմնական կոճղարմատը մինչեւ 60 սմ խորանում է հողի մեջ, կողային կոճղարմատները տարածվում են հորիզոնական ուղղությամբ 2-3 մ երկարությամբ, եւ մոտավորապես նույն բարձրությունն ունի ցողունը։ Տերեւները տեղակայված են ցողունի ողջ երկայնքով, կոշտ են, երկար նշտարաձեւ, սուր, կտրող եզրերով, լայնությունը հասնում է 5 սմ։ Ցողունի գագաթային մասում զարգանում է խիտ հուրանաձեւ՝ մինչեւ 40 սմ երկարությամբ եւ 5-12 սմ լայնքով ծաղկափթթությունը, որն ընդգրկում է 1000-2000 ծաղիկ։ Սերմերը մազապատ են, կարող են տարածվել քամու եւ ջրի միջոցով։ Բազմանում է սերմերի եւ կոճղարմատների բողբոջների միջոցով։
Կոճղարմատները պարունակում են 50 տոկոս օսլա, 15 տոկոս ածխաջրեր, մինչեւ 32 տոկոս կոշտ բջջանյութ։ Համեղ են եւ քաղցր, ուտելի են թե՛ հում եւ թե՛ ջերմային մշակման ենթարկված վիճակում։ Սովի տարիներին կոճղարմատին ավելացրել են 10 տոկոս ցորենի ալյուր եւ հաց թխել։ Շատ վայրերում օգտագործվում է որպես շինանյութ։
Օգտակար հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ունի քրտնամուղ, միզամուղ, ջերմիջեցնող հատկություններ։ Կիրառվում է բարձր ջերմության, երիկամների եւ միզապարկի հիվանդությունների, այտուցման դեպքում։ Մանր մանրացրած արմատներն օգնում են ձկից թունավորված հիվանդներին։
Կերեք 30-60 գ՝ օրը 2-4 անգամ։
Թուրմ. 4 ճ/գ մանրացրած ցողունը եւ տերեւը 1 ժամ թրմեք 500 մլ եռջրում, տաք տեղում։ Քամեք։ Խմեք 100-ական մլ՝ օրը 4-5 անգամ։
Զգուշացում։ Կոճղարմատի երկարատեւ օգտագործումը կարող է առաջացնել փքվածություն եւ ցավեր որովայնում։
|
Ընթերցե՛ք «եղեգն» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։ |
