Եղեգիս

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Եղեգիս (այլ կիրառումներ)

Գյուղ
Եղեգիս
Եղեգիս գյուղը Սմբատաբերդից
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Վայոց ձորի մարզՎայոց ձորի մարզ
ԲԾՄ	1580 մ
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	513 մարդ (2008)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Եղեգիս Վիքիպահեստում

Եղեգիս, գյուղ Հայաստանի Հանրապետության Վայոց ձորի մարզում, մարզկենտրոնից 19 կմ հյուսիս, Եղեգիս գետի միջին հոսանքի աջափնյակում։

Աշխարհագրական դիրք

Սբ. Ստեփանոս տաճարը

Համայնքի վարչական տարածքը կազմում է 1372 հեկտար, որից 157 հեկտարը քաղաքացիների սեփական հողեր են, այդ թվում՝ 62 հեկտար՝ տնամերձ, 95 հեկտար՝ գյուղնշանակության հողեր։

Մնացած հողերը համայնքային են և 36 հեկտարը՝ պետական սեփականության հողեր (արոտավայրեր, խոտհարքեր)։

Գյուղը գտնվում է Վայոց ձորի մարզի Եղեգնաձորի տարածաշրջանում։ Եղեգնաձոր քաղաքից գտնվում է մոտ 18 կմ հեռավարության վրա, Երևանից՝ 135 կմ։ Այն փռված է Եղեգիս գետի ձախ ափի սարալանջին, ծովի մակարդակից բարձրությունը կազմում է 1640 մ։ Եղեգիս գյուղի մոտ կա հրեական գերեզմանատուն։

Կլիմա

Կլիման մերձարևադարձային է, ձմեռը՝ ցուրտ, ամառը՝ շոգ։

Պատմություն

Միջնադարյան Եղեգիսը Հայաստանի ամենահարուստ համայնքներից է եղել։ 13-14 դարերում այն եղել է Օրբելյան իշխանական տոհմի նստավայրը։

Գյուղի Սուրբ Աստվածածին մատուռը կառուցվել է 1703 թվականին ավելի հին եկեղեցու ավերակների վրա, իսկ սուրբ Կարապետ, Զորաց եկեղեցիները 13-րդ դարի կառույցներ են։ Հատկանշական է, որ Զորաց եկեղեցում է կատարվել ռազմի դաշտ մեկնող զորքի երդման և օրհնության արարողությունները։

15-րդ դարում Լենկ Թեմուրի և այլ զավթողական արշավանքներից, այնուհետև երկրաշարժի հետևանքով ավերվել է քաղաքը։ Ավելի ուշ գյուղում բնակություն են հաստատել թուրքալեզու բնակիչներ և այն անվանել՝ «Ալայազ»։

1988 թվականին Սումգայիթյան դեպքերից հետո գյուղը վերաբնակեցվել է Ադրբեջանից բռնագաղթված հայ ընտանիքներով։ Վերականգնվել է պատմական Եղեգիս բնակավայրի անվանումը։

Բնակչություն

Եղեգիսի ազգաբնակչության փոփոխությունը.

Տարի	1914	1919	1959	1970	1979	2001	2004
Բնակիչ	524	97	499	884	963	513	507

Տնտեսություն

Բնակչությունը զբաղվում է ծխախոտագործությամբ, անասնապահությամբ և դաշտավարությամբ։ Գյուղում գործում է քարի մշակման արտադրամաս։

Պատմամշակութային կառույցներ

Եղեգիսի հյուսիսարևմտյան մասում գտնվում են Եղեգիս բերդի ավերակները (Սմբատաբերդ, IX դար), արևելյան մասում՝ Սբ. Ստեփանոս (Զորաց) (XIII դար), արևմտյան մասում՝ Սբ. Աստվածածին (վերանորոգված 1703 թ.), հարավային մասում՝ Սբ. Նշան (Կարապետ) (XI-XIII դարեր) եկեղեցին, XI-XVI դարերի խաչքարեր։

Հասարակական կառույցներ

Գյուղն ունի դպրոց, բուժկետ, գրադարան, մանկապարտեզ։

Պատկերասրահ

• 

  Եղեգիսում

• 

  Զորաց տաճարի հարևանությամբ

• 

  Եղեգեսի հին գերեզմանատունը

Տես նաև

• Եղեգիսի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Վայոց ձորի մարզ)

Արտաքին հղումներ

• Եղեգիս բնակավայրը «GEOnet Names Server» կայքում։
• 2001 թվականի Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները, ՀՀԱՎԾ
• Brady Kiesling, Rediscovering Armenia, p. 123, available online at the website of the Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանություն: