Դևշիրմե
Դևշիրմե(օսման.՝ دوشيرمه, devşirme, սովորաբար թարգմանվում է «երեխաների հավաքագրում» կամ «արյան հարկ»)[1] գործընթաց Օսմանյան կայսրություն, երբ զինվորացման կամ պաշտոնավարման նպատակներով հավաքագրվում էին երեխաներ Բալկանյան թերակղզու քրիստոնյա ժողովուրներից[2]: Օսմանյան զինվորները վերցնում էին քրիստոնյա տղաներին 8-ց 20 տարեկան, իրենց ծնողներից բաժանում և տեղափոխում Ստամբուլ[3]: Տղաները բռնի փոխակերպվում էին Իսլամի[4] և վարժեցվում զինվորական գործի կամ քաղաքացիական ծառայության կայսրությունում, որոնք հետագայում դառնում էին Ենիչերիներ[5]:
Դևշիրմեն սկսվել է 1300-ական թվականների կեսերին Մուրադ I-ի օրոք, նպատակն էր հզորացնել թուրքական ազնվականությանը: Ըստ շատ գիտնականների, այս գործընթացը հակասում էր Իսլամական իրավունքին[6]: Պատմաբան Դեյվիդ Նիկոլը գրել է, որ տղաները ստրկացվում էին Դևշիրմե համակագի օրոք, ինչը հակասում էր Զիմմիների խաշտպանությանը համաձայն իսլամական իրավունքի[7]: Սա չէր ընդունում Հալիլ Ինալջըքը, ով գտնում է, որ դևշիրմեն ստրուկ չէ, չնայած կրոնափոխվել է իսլամի[8][c]:
15-րդ դարի կոսերից մինչև 17-րդ դարի կեսերը գրեթե բոլոր մեծ վեզիրները եղել են քրիստոնյաներ, որոնք վերցվել են դևշիրմե համակարգի ներքո և վարժեցվել են պալատային համակարգում[9]: 1700 թվականի դրությամբ գործընթացը կասեցվեց, սակայն մոտ 200.000 երեխա վերցվել են այս եղանակով[10]: 1703 թվականին փորձ եղավ վերականգնել այս համակարգը սակայն ընդդիմացան օսմանցիները, ովքեր զբաղեցնում էին զինվորական և քաղաքացիական պաշտոններ: Վերջապես Ահմեդ III-ի կառավարման առաջին օրերից դևշիրմե համակարգն արգելվեց:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Ingvar Svanberg and David Westerlund, Islam Outside the Arab World, Routledge, 1999, p. 140
- ↑ James L. Gelvin (2016)։ The Modern Middle East: A History։ Oxford University Press։ էջ 80։ ISBN 978-0-19-021886-7
- ↑ John K. Cox (2002)։ The History of Serbia։ Greenwood Publishing Group։ էջ 29։ ISBN 978-0-313-31290-8
- ↑ The New Encyclopedia of Islam, ed. Cyril Glassé, (Rowman & Littlefield, 2008), 129.
- ↑ Basgoz, I. & Wilson, H. E. (1989), The educational tradition of the Ottoman Empire and the development of the Turkish educational system of the republican era. Turkish Review 3(16), 15.
- ↑ Gillian Lee Weiss (2002)։ Back from Barbary : captivity, redemption and French identity in the seventeenth-and eighteenth-century Mediterreanean։ Stanford University։ էջ 32։ «Many scholars consider that the "child levy" violated Islamic law.»
- ↑ David Nicolle (հուլիսի 22, 2011)։ «Devshirme System»։ in Alexander Mikaberidze։ Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia [2 volumes]: A Historical Encyclopedia։ ABC-CLIO։ էջեր 273–։ ISBN 978-1-59884-337-8։ «This effectively enslaved some of the sultan's own non-Islamic subjects and was therefore illegal under Islamic law, which stipulated that conquered non-Muslims should be demilitarized and protected»
- ↑ Halil Inalcik, "Ottoman Civilisation", p. 138, Ankara 2004.
- ↑ William L Cleveland and Martin Bunt, William L. Cleveland (July 2010)։ A History of the Modern Middle East։ ReadHowYouWant.com։ էջ 115։ ISBN 978-1-4587-8155-0
- ↑ Peter F. Sugar (հուլիսի 1, 2012)։ Southeastern Europe under Ottoman Rule, 1354-1804։ University of Washington Press։ էջ 56։ ISBN 978-0-295-80363-0