Դևշիրմե
| Դևշիրմե | |
|---|---|
 Օսմանյան կայսրության պաշտոնյան և նրա օգնականը հավաքագրում են քրիստոնյա տղաներին | |
| Տեսակ | հարկ, գործընթաց, խտրականություն և սոցիալական կարգավիճակ |
| Երկիր | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն |
 Devşirme Վիքիպահեստում | |
Դևշիրմե կամ մանկահավաք (օսման.՝ دوشيرمه, devşirme, բառացի՝ «հավաքում», նաև թարգմանվում է «արյան հարկ»)[1], գործընթաց Օսմանյան կայսրությունում, երբ զինվորական, հարեմական կամ պետական ծառայության նպատակներով հավաքագրվում էին քրիստոնյա երեխաներ, գլխավորապես Բալկանյան թերակղզու ժողովուրդներից[2]։
8-ից մինչև 20 տարեկան քրիստոնյա տղաներ հավաքագրվում էին և տարվում Կոստանդնուպոլիս[3], որտեղ ստիպվում էին ընդունել Իսլամը և պատրաստվում ծառայության համար վարժեցվում զինվորական գործի կամ քաղաքացիական ծառայության համար[4]։ Մանկահավաքի միջոցով էին կազմվում օսմանյան բանակի ամենահայտնի զորամասերը՝ ենիչերիները[5]։
Դևշիրմեն սկսվել է 1300-ական թվականների կեսերին Մուրադ Ա-ի օրոք․ նպատակն էր հզորացնել թուրքական ազնվականությանը։ Բազմաթիվ գիտնականների կարծիքով՝ այս գործընթացը հակասում էր շարիաթին[6], քանի որ հակասում էր շարիաթում սահմանված զիմմիների իրավունքներին[7]։ Սա չէր ընդունում Հալիլ Ինալջըքը, ով գտնում է, որ դևշիրմեն ստրուկ չէ, չնայած կրոնափոխվել է իսլամի[8][c]:
15-րդ դարի կոսերից մինչև 17-րդ դարի կեսերը գրեթե բոլոր մեծ վեզիրները եղել են քրիստոնյաներ, որոնք վերցվել են դևշիրմե համակարգի ներքո և վարժեցվել են պալատային համակարգում[9]։ 1700 թվականի դրությամբ գործընթացը կասեցվեց, սակայն մոտ 200.000 երեխա վերցվել են այս եղանակով[10]։ 1703 թվականին փորձ եղավ վերականգնել այս համակարգը սակայն ընդդիմացան օսմանցիները, ովքեր զբաղեցնում էին զինվորական և քաղաքացիական պաշտոններ։ Վերջապես Ահմեդ III-ի կառավարման առաջին օրերից դևշիրմե համակարգն արգելվեց։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Ingvar Svanberg and David Westerlund, Islam Outside the Arab World, Routledge, 1999, p. 140
- ↑ James L. Gelvin (2016)։ The Modern Middle East: A History։ Oxford University Press։ էջ 80։ ISBN 978-0-19-021886-7
- ↑ John K. Cox (2002)։ The History of Serbia։ Greenwood Publishing Group։ էջ 29։ ISBN 978-0-313-31290-8
- ↑ The New Encyclopedia of Islam, ed. Cyril Glassé, (Rowman & Littlefield, 2008), 129.
- ↑ Basgoz, I. & Wilson, H. E. (1989), The educational tradition of the Ottoman Empire and the development of the Turkish educational system of the republican era. Turkish Review 3(16), 15.
- ↑ Gillian Lee Weiss (2002)։ Back from Barbary : captivity, redemption and French identity in the seventeenth-and eighteenth-century Mediterreanean։ Stanford University։ էջ 32։ «Many scholars consider that the "child levy" violated Islamic law.»
- ↑ David Nicolle (հուլիսի 22, 2011)։ «Devshirme System»։ in Alexander Mikaberidze։ Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia [2 volumes]: A Historical Encyclopedia։ ABC-CLIO։ էջեր 273–։ ISBN 978-1-59884-337-8։ «This effectively enslaved some of the sultan's own non-Islamic subjects and was therefore illegal under Islamic law, which stipulated that conquered non-Muslims should be demilitarized and protected»
- ↑ Halil Inalcik, "Ottoman Civilisation", p. 138, Ankara 2004.
- ↑ William L Cleveland and Martin Bunt, William L. Cleveland (July 2010)։ A History of the Modern Middle East։ ReadHowYouWant.com։ էջ 115։ ISBN 978-1-4587-8155-0
- ↑ Peter F. Sugar (հուլիսի 1, 2012)։ Southeastern Europe under Ottoman Rule, 1354-1804։ University of Washington Press։ էջ 56։ ISBN 978-0-295-80363-0
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Դևշիրմե կատեգորիայում։ |
|
- Օսմանյան կայսրություն
- Թուրքերեն բառեր և արտահայտություններ
- Օսմանյան կայսրության մշակույթ
- Օսմանյան կայսրությունում քրիստոնյաների հետապնդում
- Օսմանյան հասարակություն
- Ստրուկ զինվորներ
- Օսմանյան կայսրության պատմություն
- Օսմանյան կայսրության զինված ուժեր
- Իսլամի պատմություն
- Իսլամ ընդունած քրիստոնյաներ
- Խտրականություն
- Մշակութային ձուլում