Դրամա (պատմվածք)
| Դրամա ռուս.՝ Драма | |
|---|---|
 «Խայտաբղետ պատմվածքներ» ժողովածուի կազմը, 1884 թվական | |
| Տեսակ | հրատարակություն և գրական ստեղծագործություն |
| Ձև | պատմվածք |
| Հեղինակ | Անտոն Չեխով |
| Բնագիր լեզու | ռուսերեն |
| Հրատարակվել է | հունիսի 13 (25), 1887 |
| Թարգմանիչ | Սերգո Պայազատ |
«Դրամա» (ռուս.՝ «Драма»), ռուս գրող Անտոն Չեխովի պատմվածքը, որը գրվել և հրատարկվել է 1887 թվականին, հունիսի 13-ի «Օսկոլկի» ամսագրի («Осколки») № 24-ում Ա. Չեխոնտե ստորագրությամբ։
Հրատարակություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ա. Չեխովի «Դրամա» պատմվածքը գրվել է 1887 թվականին, տպագրվել նույն թվականի հունիսի 13-ին «Օսկոլկի» («Осколки») թերթի № 24-ում Ա. Չեխոնտե ստորագրությամբ։ 1891 թվականին պատմվածքը հրատարակվել է «Խայտաբղետ պատմվածքներ» ժողովածուի կազմում։ Ներառվել է գրողի աշխատությունների ժողովածուում, որը կազմել է Ա. Մարքսը։
Չեխովի կենդանության օրոք պատմվածքը թարգմանվել է բուլղարերեն, հունգարերեն, գերմաներեն, նորվեգերեն, լեհերեն, ռումիներեն, չեխերեն և սերբախորվաթերեն։
Հայերեն թարգմանության հեղինակը Սերգո Պայազատն է[1]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ն. Եժովի վկայությամբ՝ պատմվածքի սյուժեն Չեխովն ստացել է դրամատուրգ Վիկտոր Պետրովիչ Բուրենինից[2]։
Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Դրամա» պատմվածքը Լև Տոլստոյի սիրելի ստեղծագործություններից մեկն է եղել։ Նա դա կարող էր կարդալ ու լսել «որքան հնարավոր է»[3]։ Ըստ Ս. Սեմյոնովի հուշերի՝ պատմվածքը «այնքան էր հիացնում Լ. Ն.-ին, որ նա դա պատմում էր անհաշվելի անգամներ և ամեն անգամ ամբողջ սրտով ծիծաղում»[4]։ Եժովի հաղորդմամբ՝ «... Լ. Տոլստոյը, կարդալով «Դրամա» պատմվածքը, ի սրտե քրքջաց ու խորդուրդ տվեց բոլորին կարդալ չեխովյան այդ պատմվածքը»[5]։ Բաժանելով Չեխովի լավագույն ստեղծագործությունները երկու խմբի՝ Լև Տոլստոյը այս պատմվածքը համարել է առաջին կարգի։
Ն. Միխայլովսկին հիշել է վաղ շրջանի Չեխովին, երբ վերջինս «հրաշալի հնարամտություն էր դրսևորում ծիծաղաշարժ էֆեկտների մասով (դժվար է առանց ժպիտի հիշել օրինակ «Վինտը» և «Դրաման»...»[6]։ Պատմվածքի մասին գրել են քննադատներ Յա. Աբրամովը, Ս. Վենգերովը, Վ. Չայլդսը և ուրիշներ[7]։
Կերպարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Մուրաշկինա, գրող, լիքը կազմվածքով տիկին՝ կարմիր ու մսոտ դեմքով, ակնոցով
- Պավել Վասիլևիչ, հայտնի գրող։
Դիպաշար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատմվածքի գործողությունները տեղի են ունենում հայտնի գրող Պավել Վասիլևիչի բնակարանում։ Մի անգամ առավոտյան նրա մոտ է գալիս Մուրաշկինա ազգանունով մի կին, որը գրող էր։ Պավել Վասիլևիչը չի ցանկանում ընդունել նրան, բայց քանի որ նա եկել էր արդեն հինգ անգամ, ի վերջո համաձայնվում է։
Տիկինը հայտնում է նրան, որ Վասիլևիչի արվեստի մեծ երկրպագուն է, և որ ինքը «ազատվել է՝ ծնելով մի դրամա», հեծեծալով խնդրում է լսել իր դրաման և կարծիք հայտնել։ Պավել Վասիլևիչը չէր սիրում կարդալ և լսել ուրիշների ստեղծագործությունները, դրանք հիշեցնում էին «ուղիղ իր վրա ուղղված թնդանոթի փող»։ Սակայն նա համաձայնվում է լսել տիկնոջը, սակայն կես ժամից ոչ ավելի։ Մուրաշկինան սկսում է կարդալ ստեղծագործությունը։ Կարդալու ընթացքում Պավել Վասիլևիչը հիշում է, թե ինչ էր կինը պատվիրել իրեն, որ բերի ամառանոց, մտածում էր, որ ինքն ինչով է մեղավոր, որ այս կինը դրամա է գրել։
Ընթերցումը շարունակվում է այնքան երկար, որ գրողն սկսում է ննջել։ Նրա աչքերին Մուրաշկինան արդեն երեքգլխանի էր թվում, հետո նրա գլուխը հասնում է մինչև առաստաղ, ուռչում ու դառնում է ահագին մի բան։ Պավել Վասիլևիչը, չտիրապետելով իրեն, սեղանից հափշտակում է ծանր պրեսպապիեն և ամբողջ թափով զարկում Մուրաշկինայի գլխին։ Հետո ներս վազող ծառային ասում է. «Կապեցե՛ք ինձ, ես սպանեցի նրան»։ Պատմվածքն ավարտվում է հետևյալ բառերով. «Երդվյալների դատարանը արդարացրեց նրան»։
Էկրանավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1960 թվականին հեռուստատեսության կենտրոնական ստուդիան Անտոն Չեխովի պատմվածքի հիման վրա նկարահանել է «Դրամա» կարճամետրաժ հեռուստատեսային ֆիլմը։ Ռեժիսոր՝ Գերման Լիվանով, դերերում՝ Ֆաինա Ռանևսկայա (գրող Մուրաշկինա), Բորիս Տենին (հայտնի գրող Պավել Վասիլևիչ)։
1969 թվական՝ «Դրամա» (El Drama, Իսպանիա), ռեժիսոր՝ Ֆրանսիսկո Աբադ («Չեխովյան պատմվածքներ» սերիալ)։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Չեխով, Անտոն Պավլովիչ; Եսայան, Դորա Գարեգինի; Մկրտչյան, Լևոն (1987). Թոռունյան, Է Բ (ed.). Ընտիր երկեր =: Избранные произведения: Рассказы, повести, пьесы: Պատմվածքներ, վիպակներ, պիեսներ. Ռուս դասականների գրադարան. Երևան: Սովետական գրող.
- ↑ «Исторический вестник», 1909, № 8, стр. 516
- ↑ П. Сергеенко. Как живет и работает гр. Л. Н. Толстой. Изд. 2-е, дополн. и испр., 1908, стр. 54
- ↑ «Путь», 1913. № 2, стр. 38; Чехов в воспоминаниях, стр. 369
- ↑ «Исторический вестник», 1909, № 8, стр. 503
- ↑ «Русское богатство», 1900, № 4, стр. 126—127
- ↑ «Вестник и библиотека самообразования», 1903, № 32, стр. 1329
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Чехов А. П. Драма // Чехов А. П. Полное собрание сочинений и писем: В 30 т. Сочинения: В 18 т. / АН СССР. Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М.: Наука, 1974—1982.
- Ein Drama. S. 459–464 in Gerhard Dick (Hrsg.) und Wolf Düwel (Hrsg.): Anton Tschechow: Das schwedische Zündholz. Kurzgeschichten und frühe Erzählungen. Deutsch von Georg Schwarz. 668 Seiten. Rütten & Loening, Berlin 1965 (1. Aufl.)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Драма Արխիվացված 2017-05-05 Wayback Machine. Оригинальный русский текст.
- Телевизионный фильм по рассказу Чехова «Драма»