Դուշան Յովանովիչի սպանություն
Դուշան Յովանովիչի սպանություն (սերբ.՝ Убиство Душана Јовановића), 1997 թվականի հոկտեմբերի 18-ին Բելգրադի կենտրոնում տեղի ունեցած աղմկահարույց հանցագործությունը, որի ընթացքում 17-ամյա նացի-սքինհեդը սպանել էր 13-ամյա գնչու տղային։ Դուշան Յովանովիչի սպանության միակ պատճառը նրա էթնիկ պատկանելությունն է եղել[1]։
Սպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
13-ամյա Դուշան Յովանովիչը ընտանիքի հետ ապրել է Բելգրադի փողոցում՝ Բելգրադի «Սլավիա» հրապարակից ոչ հեռու գտնվող տանը։ 1997 թվականի հոկտեմբերի 18-ի երեկոյան Տղայի հայրը՝ Ալեքսանդրը, նրան մի քիչ գումար է տվել և մոտակա մթերային խանութ է ուղարկել «Կոկա-Կոլա»-ի համար։ Ճանապարհին Դուշանի վրա հարձակվել են սքինհեդների ծայրահեղ աջ շարժման երկու անդամներ՝ հարբած վիճակում[2]։ Իմանալով տղայի գնչուական ծագման մասին՝ նրանք խլել են նրա փողերը, գցել գետնին, սկսել են իրենց կոշիկների մետաղական մասերով հարվածել և խողովակի կտորով խփել են այնքան ժամանակ, քանի դեռ նա չի դադարել կյանքի նշաններ ցույց տալ։ Դուշանը տեղում մահացել է պարանոցի կոտրվածքից[3]։
Կալանք և պատիժ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հանցագործությունից մի քանի ժամ անց ոստիկանությունը ձերբակալել է երկու 17-ամյա դեռահասների, որոնք ներգրավված են եղել սպանությանը՝ Զեմունցի Միլան Չուիչին և Իշտվան Ֆենդրիկին։ 1998 թվականի մարտին Բելգրադի շրջանային դատարանը նրանց դատապարտել էր Հարավսլավիայում անչափահասների համար առավելագույն պատժի՝ գաղութում 10 տարվա ազատազրկման և ուղարկվել Վալևո քաղաքի ուղղիչ հիմնարկ։ Ավելի ուշ դատարանը մեղմացրել էր դատավճիռը. Ֆենդրիկն ազատ էր արձակվել ապրիլի 1-ին, իսկ Չուիչը՝ 2004 թվականի ապրիլի 30-ին[4]։
Սպանությունից չորս տարի անց Ֆենդրիկը համաձայնել է հարցազրույց տալ տեղի «ՆԻՆ» շաբաթաթերթին։ Նա պնդում էր, որ ոչ մի քաղաքական կուսակցության անդամ չէ, ոչ նեոնացիստ, ոչ «Ռադ» ֆուտբոլային ակումբի ֆանատիկոսների անդամ (ինչպես ենթադրում էր մի շարք լրատվամիջոցներ), սակայն խոստովանել է, որ հանցագործության պահին ծայրահեղ աջ հայացքներ է ունեցել[1]։ Հարցազրույցի ընթացքում, ինչպես նաև ազատ արձակվելուց հետո, Ֆենդրիկը զղջացել է իր հանցագործության համար։ Չուիչն էլ հրապարակավ հայտարարել է, որ խղճի խայթ չի զգում[5]։
Հետևանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 Արտաքին պատկերներ
| |
|---|---|
|
Հրաժեշտի արարողություն Դուշան Յովանովիչի հետ |
|
|
Հուշատախտակ Բելգրադ փողոցի № 33 տան ճակատին |
Դուշան Յովանովիչին հուղարկավորել են սպանությունից երկու օր անց։ Տղայի հրաժեշտի արարողությանը ներկա են եղել հարյուրավոր ոչ հարազատ քաղաքացիներ[3]։
Դուշանի մահը վերջին ողբերգական իրադարձությունը չէր Յովանովիչի ընտանիքում։ Քրիստինայի խոսքով՝ տղայի կրտսեր քույրը, որը ծնվել է նրա մահից երեք տարի անց, մայրը չի կարողացել համակերպվել որդու մահվան հետ, բազմիցս փորձել է ինքնասպան լինել. խմել է աղաթթու, հաբ է կուլ տվել, իսկ 2015 թվականի հուլիսի 12-ին՝ Դուշանի ծննդյան 18-րդ տարեդարձից ոչ շատ առաջ, նրան գտել են կախաղան հանված։ Դուշանի մահից երեք տարի անց նրա հայրը կրել է առաջին ինֆարկտը, ավելի ուշ տեղի են ունեցել ևս մի քանի սրտի նոպաներ, նա երկու արյունազեղումներ է ապրել ուղեղում, թրոմբոզի արդյունքում զրկվել է երկու ոտքերից, մահացել է 2016 թվականի վերջին[6]։
2007 թվականի հոկտեմբերի 18-ին՝ ողբերգության 10-րդ տարելիցի օրը, Բելգրադի փողոցի թիվ 33 տան ճակատին, որի դիմաց սպանվել էր Դուշան Յովանովիչը, Սերբիայի նախագահ Բորիս Տադիչը բացել է հուշատախտակ՝ ի հիշատակ տղայի։ Դրա նախաձեռնողը Սերբիայի գնչուների միությունն է, իսկ նրա նախագահ Ռայկո Ջյուրիչը ընդգծել է, որ այդ տեսարժան վայրը կդառնա կարեկցանքի, փոխըմբռնման և սիրո խորհրդանիշը[5]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Dragana Bjelica (2001 թ․ սեպտեմբերի 28). «Zašto sam ubio Dušana». НИН (սերբերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ Ирина Лагунина (2007 թ․ հոկտեմբերի 23). «В Белграде открыт памятник жертве расистского нападения». Радио Свобода (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ 3,0 3,1 «Skinheads beat 13-year-old Dusan to death: They broke his neck kicking him with metal boots». Telegraf.tv (անգլերեն). 2019 թ․ հոկտեմբերի 18. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ «Ubicama dečaka Dušana Jovanovića smanjena kazna». Blic (սերբերեն). 2007 թ․ հոկտեմբերի 17. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ 5,0 5,1 Ј. Луцић, Д. Телесковић (2007 թ․ հոկտեմբերի 9). «Тадић: Наша идеја је ненасиље». Politika (սերբերեն). Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ Miroslava Brkic (2017 թ․ հոկտեմբերի 18). «Dušana su pre 20 godina ubili skinhedsi, a to je bio početak TRAGEDIJE njegove porodice». Blic (rs). Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 5-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)