Դորոթի Արզներ

Դորոթի Արզներ
Ծննդյան թիվ՝	հունվարի 3, 1897(1897-01-03) կամ հունվարի 3, 1900(1900-01-03)
Ծննդավայր՝	Սան Ֆրանցիսկո, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
Վախճանի թիվ՝	հոկտեմբերի 1, 1979(1979-10-01)
Վախճանի վայր՝	Լա Կինտա, Ռիվերսայդ շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն՝	ԱՄՆ
Մասնագիտություն՝	կինոռեժիսոր, մոնտաժող, սցենարիստ, թատերական պրոդյուսեր, ռադիո պրոդյուսեր և advertising person
Պարգևներ՝	Հոլիվուդյան փառքի ծառուղու աստղ
IMDb։	ID 0002188

Դորոթի Էմմա Արզներ (անգլ.՝ Dorothy Emma Arzner, հունվարի 3, 1897(1897-01-03) կամ հունվարի 3, 1900(1900-01-03), Սան Ֆրանցիսկո, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ - հոկտեմբերի 1, 1979(1979-10-01), Լա Կինտա, Ռիվերսայդ շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), ամերիկացի ռեժիսոր։ Նրա ռեժիսորական կարիերան գեղարվեստական լիամետրաժ ֆիլմերում ընդգրկում է 1921-ական թվականների վերջից 1940-ական թվականների սկզբի շրջանը։ Այս ամբողջ ընթացքում եղել է միակ կինը, որն աշխատել է այս ոլորտում։

Վաղ կյանք և կարիերա

Դորոթի Արզները ծնվել է Սան Ֆրանցիսկոյում, մեծացել Լոս Անջելեսում, որտեղ նրա հայրն ունեցել է ռեստորան, ուր այցելել են բազմաթիվ հոլիվուդյան նշանավոր մարդիկ։ Միջնակարգ դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվել է Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարան՝ բժիշկ դառնալու մտադրությամբ։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, սահմանագիծում բուժքույր աշխատելու համար թողել է ուսումը։ Պատերազմի ավարտից հետո, Դորոթին որոշել է չշարունակել ուսումը, և, կինոստուդիա կատարած այցից հետո որոշել է սկսել ռեժիսորի կարիերա։

Տնօրեն Դեմիլ Վիլյամի հետ կապի միջոցով աշխատանք է ստացել Paramount Pictures կինոընկերությունում։ Սկսել է իր աշխատանքը սղագրուհի աշխատելով։ Հետագայում դաձել է սցենարիստ, դրանից հետո զբաղեցրել է մոնտաժորի պաշտոնը և կես տարվա ընթացքում արագ յուրացրել է աշխատանքը։ Նրա առաջին աշխատանքը, որպես ռեժիսոր և մոնտաժող, դարձել է հայտնի դասական «Արյուն և ավազ» ֆիլմը, որի գլխավոր դերում Ռուդոլֆ Վալենտինոն է։ Շուտով Դորոթին պարգևատրվել է իր որակյալ աշխատանքի համար։ Պրոդյուսեր Ջեյմս Քրուզը ռեժիսորի տաղանդով տպավորված, Դորոթիին առաջարկել է իր մի քանի ֆիլմերում աշխատել որպես սցենարիստ և ռեժիսոր։ Արզները «Paramount»-ի համար ավելի քան 50 ֆիլմերի վրա կատարած աշխատանքի շնորհիվ մեծ հաջողության է հասել։ 1927 թվականին թողարկվել է «Մոդա կանանց համար» ֆիլմը, որը մեծ շահույթ է բերել ստուդիային։

«Paramount»-ում Արզները նկարահանել է իր առաջին ձայնային ֆիլմը՝ «Բուռն երեկույթը», որի գլխավոր դերը կատարել է Կլարա Բոուն։ Որպեսզի Բոուն կարողանա ազատ տեղաշարժվել նկարահանման հրապարակում, Արզները բարձրախոս է դրել գավազանի վրա, ստեղծելով առաջին բարձրախոսային բումը։ «Բուռն երեկույթը» հաջողություն է ունեցել քննադատների շրջանում և զբաղեցրել 3-րդ հորիզոնականը 1929 թվականի ամենահաշութաբեր ֆիլների շարքում։ Ֆիլմը, որի գործողությունը ծավալվում է օրիորդաց քոլեջում, բովանդակել է լեսբիական դրդապատճառներ՝ այս ենթատեքստը հաճախ է օգտագործվել Արզների աշխատանքներում։ Հաջորդ երեք տարիների նրա ֆիլմերը ակնհայտորեն չեն համապատասխանում Հեյսի օրենսգրքի սկզբունքներին։

1932 թվականին Արզները թողել է «Paramount»-ը, որպեսզի սկսի մի քանի ստուդիաների համար աշխատել որպես անկախ պրոդյուսեր։ Այս ժամանակահատվածում նկարահանված ֆիլմերը նրա ամենահայտնի նկարներից են։ Դրանք կարիերայի մեկնարկ են դարձել բազմաթիվ դերասանուհիների, այդ թվում՝ Քեթրին Հեփբըրնի, Ռոզալինդ Ռասելի, Սիլվիա Սիդնիի և Բոլ Լյուսիլի համար։ 1936 թվականին Արզները դարձել է առաջին կինը, որը միացել է Ամերիկայի ռեժիսորների նորաստեղծ գիլդիային։

Անհայտ պատճառով (հնարավոր է՝ հիվանդությունից հետո կազդուրվելու ցանկության պատճառով) Արզները 1943 թվականին դադարել է ֆիլմեր նկարահանել։ Նրա ընկերուհին՝ Ջոան Քրոուֆորդը, որը եղել է Pepsi-ի նախկին դեմքը, Արզներին խնդրել է մոնտաժել մի քանի գովազդային հոլովակներ։ Եվ հետագա տարիներին Դորոթին շարունակել է աշխատել հեռուստատեսությունում՝ որպես գովազդային հոլովակների և բանակային ուսումնական ֆիլմերի ռեժիսոր։ Նաև պիեսներ է բեմադրել, իսկ 60-70-ական թվականներին որպես պրոֆեսոր է աշխատել UCLA կինոդպրոցում, որտեղ սցենարային և ռեժիսորական արհեստ է սովորեցրել մինչև 1979 թվականը՝ իր մահը։

Անձնական կյանք և մահ

Արզները ռոմանտիկ հարաբերություններ է ունեցել մի քանի դերասանուհիների հետ։ Բայց իր կյանքի մեծ մասը՝ սկսած 1930 թվականից մինչև իր մահը ապրել է պարուհի և խորիոգրաֆ Մերիոն Մորգանի հետ։

Արզները մահացել է 82 տարեկան հասակում Լա Քուինտայում, Կալիֆորնիա, նրա մարմինը դիակիզել են, իսկ մոխիրը ոչնչացրել։

Հիշատակ

Կինոարդյունաբերության մեջ ունեցած նվաճումների համար Արզները պարգևատրվել է 1500 համարանիշով «Աստղ»-ի` Հոլիվուդյան փառքի ծառուղիում, որը գտնվում է Վայն փողոցում։

Գրականություն

Բանաստեղծ-դրամատուրգ Ռիչարդ Վոգան Մյուրեյը 2000 թվականին գրել է պատմվածք-ներկայացում Տեսախցիկ,կին ( Camera, Woman), որը նկարագրում է Արզների կարիերայի վերջին օրը։ Այս պատմության մեջ Արզները և Օբերոնը նկարագրվել են որպես սիրահարներ, իսկ Արզները նկարագրվել է նաև որպես «բնորոշ» ռեժիսոր, որը ցանկանում է, որ իր սիրեկանը դառնա առաջատար դերասանուհի։ Ներկայացումը բաղկացած է եղել չորս գործողությունից, իսկ էպիլոգը՝ հարցազրույցի տեսքով, որը պարունակում է Արզների հայտնի հայտարարությունները։

Ֆիլմագրություն

Ռեժիսոր
Տարեթիվ	Հայերեն անվանումը	Բնօրինակը	Ծանոթագրություններ
1922	Արյուն և ավազ	Blood and Sand	Նկարահանվել են լրացուցիչ նյութեր, որոնք ներկայացված չեն թիթրերում
1927	Նորաձևությունը կանանց համար է	Fashions for Women
	Տաս ժամանակակից պատվիրաններ	Ten Modern Commandments
	Ստացեք ձեր ամուսնուն	Get Your Man
1928	Մանհեթեն կոկտեյլ	Manhattan Cocktail	Կորած է, բացառությամբ Սլավկո Վորկապիչի մոնտաժը, որը թողարկվել է 2005 թվականին ՝ որպես «Անտեսանելի կինո»
1929	Բուռն երեկույթ	The Wild Party
1930	Դիմահարդարումը լվանալով	Behind the Make-Up	Թիթրերում նշված չէ
	Սառան և ոևդին	Sarah and Son
	Զինվորական շքերթ	Paramount on Parade	Համահեղինակ
	Ինչ որ մեկի կինը	Anybody’s Woman
1931	Սեր և պատիվ	Honor Among Lovers
	Աշխատող աղջիկներ	Working Girls
1932	Ուրախ ենք գլորվում դժոխք	Merrily We Go to Hell
1933	Քրիստոֆեր Ստրոնգ	Christopher Strong
1934	Նանա	Nana
1936	Քրեյգի կինը	Craig’s Wife
1937	Միսիս Չեյնիի վերջը	The Last of Mrs. Cheyney	Թիթրերում նշված չէ
	Հրս կարմիր հագուստով էր	The Bride Wore Red
1940	Պարիր, աղջիկ, պարիր	Dance, Girl, Dance
1943	Սկզբում գալիս է տղամարդկությունը	First Comes Courage

Արյուն և ավազ ֆիլմի շապիկը։ Ֆիլմը դարձավ Դորոթի Արզների առաջին խոշոր աշխատանքը։

Մոնտաժոր
Տարեթիվ	Հայերեն անվանում	Բնօրինակ անվանում	Ծանոթագրություն
1919	Չափից ավելի է Ջոնսոն	Too Much Johnson
1920	Վեց լավագույն մառան	The Six Best Cellars
1922	Արյուն և ավազ	Blood and Sand
1923	Փակ ֆուրգոն	The Covered Wagon
	Ռագգլզը Ռեդ-Գեփից	Ruggles of Red Gap
1924	Ֆիլմերի Մերթոն	Merton of the Movies
	Ինեզը Հոլիվուդից	Inez from Hollywood
1926	Հին զրահակիրներ	Old Ironsides

Սցենարիստ
Տարեթիվ	Հայերեն անվանում	Բնօրինակ անվանում	Ծանոթագրություններ
1924	Ինեզը Հոլիվուդից	Inez from Hollywood
	Սահմանի ցեղատեսակը	Breed of the Border
1925	Կարմիր Կիմոնա	The Red Kimona	Ադապտացիա
	Երբ տղամարդիկ սիրախաղում են	When Husbands Flirt	Սյուժե
1926	Հին զրահակիրներ	Old Ironsides	Թիթրերում նշված չէ

Արտաքին հղումներ

• Dorothy Emma Arzner
• Դորոթի Արզների ֆիլմագրություն