Դոկտոր Վաթսոն
| Դոկտոր Վաթսոն | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գեղարվեստական անձ, գրական հերոս, կինոհերոս և հեռուստատեսային կերպար |
| Հեղինակ | Արթուր Կոնան Դոյլ |
| Ներկայացված է | Շերլոկ Հոլմսի մատենագիտություն, Sherlockiana?, Շերլոկ, Շերլոք Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները: Ագրայի գանձը, Խայտաբղետ ժապավեն և Բասկերվիլների շունը |
| Սեռ | արական |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն |
| Բնակության վայր | Շերլոկ Հոլմսի թանգարան |
| Մասնագիտություն | բժիշկ, ռազմական գործիչ, վիրաբույժ և ռազմական բժիշկ |
| Դերը կատարել են | Նայջել Բրյուս, Մարտին Ֆրիմեն, Roland Young?, Լև Կրուգլի, Վիտալի Սոլոմին, Էռնստ Ռոմանով, Բեն Քինգսլի, Ջուդ Լոու, Ռոբերտ Դյուվալ, Իեն Հարթ, Պատրիկ Մակնի, Alan Cox?, Ջեյմս Մեյսոն և Անդրեյ Պանին |
Բժիշկ Ջոն Վաթսոն (նաև Ուաթսոն, անգլ.՝ Dr John H. Watson), Արթուր Կոնան Դոյլի Շերլոկ Հոլմսի մասին պատմող գրքերի հերոս։ Շերլոկ Հոլմսի ընկերը և կենսագիրը։ Կոնան Դոյլի մի շարք ստեղծագործություններում իրադարձությունները պատմվում են հենց Վաթսոնի կողմից։
Բժիշկ Վաթսոնի նախօրինակ ընդունված է համարել հենց Կոնան Դոյլին, սակայն որպես վերջինիս նախօրինակ հեղինակն իր հիշատակարանում նշել է մայոր Վուդին (անգլ.՝ major Wood): Ալֆրեդ Վուդը Կոնան Դոյլի քարտուղարն էր, որը նրա կողքին է եղել մոտ 40 տարի։
Հնարավոր նախօրինակ է Լանդիի (Շոտանդիա) բժիշկ Վիլյամ Սմիթը։ Նրա նախօրինակ են համարվել նաև Սաուտսի բժիշկ Ջոն Վաթսոնը, որը ծառայել էր Մանջուրիայում, և ռազմական բժիշկ Ալեքսանդր Ֆրենսիս-Փրեստոնը[1]։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1872 թվականին Վաթսոնն ընդունվել է Լոնդոնի համալսարան, աշխատել որպես վիրաբույժ Սուրբ Բարդուղիմեոսի հիվանդանոցում։
1878 թվականին ստացել է բժշկության դոկտերի աստիճան։ Անցնել է զինվորական աշխատանքի` ընդունվելով ռազմական բժշկի պաշտոնին։ Ուղևորվել է Հնդկաստան և Աֆղանստան։ 1880 թվականին վիրավորվել է Մայվանդի ճակատամարտում։ Փեշավար քաղաքում հիվանդացել է որովայնային տիֆով։ «Օրորտես» ռազմական տրանսպորտով վերադարձել է Լոնդոն։ Կանգ է առնել Ստրենդի հյուրանոցում։
1881 թվականին հանդիպում է Շորլոկ Հոլմսին։ Բնակարան է վարձում Բեյքեր սթրիթ փողոցում։
1883-1887 թվականներին ապրում է ԱՄՆ-ում։ Ունի բժշկական հաստատություն Սան Ֆրանցիսկոյում[2]։
1888 թվականին մահանում է նրա եղբայր Հենրին[3]։ Վաթսոնը հանդիպում է Մերի Մորստոնին և ամուսնանում նրա հետ։ 1891 թվականի վերջին-1892 թվականի սկզբին մահանում է Մերի Մորստոնը։
1894 թվականին Վաթսոնը վերադառնում է Բեյքեր սթրիթ։ 1902 թվականին տեղափոխվում է թագուհի Աննայի փողոցի տունը։ Կրկին ամուսնանում է, վերադառնում բժշկական գործունեությանը։
Ստեղծագործություններում հանդես է գալիս որպես Հոլմսի կենսագիր։ Խուզարկուի մտերիմ ընկերն ու օգնականն է, ստեղծագործությունների շարքում գործում է Հոլմսի հրամանով և զեկուցում նրան (օրինակ՝ «Բասկերվիլների շունը» պատմվածքում)։ Իր ուշադրությամբ և տեսածից ենթադրություններ կատարելու հարցում բավականին զիջում է Հոլմսին։ Մինևնույն ժամանակ Շերլոկին մի շարք օգտակար ծառայություններ է մատուցում՝ փրկում է նրա կյանքը կամ, նվազագույնը, գիտակցությունը (ինչպես «Սատանայի ոտք» պատմվածքում), խորհուրդներ է տալիս մասնագիտական հարցերի շուրջ՝ հիմնականում կապված բժշկության հետ (օրինակ՝ «Ալ կարմիր գույներով էտյուդը» պատմվածքում)։
Կենսագրության ապոկրիֆային տվյալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վաթսոնի կենսագրության մասին ավելի շատ մանրամասնություններ կան որոշ կայքերում, որոնք չեն հիշատակվում Կոնան Դոյի կողմից։
Օրինակ.
- Նրա երկրորդ անունը Հեմիշ է (անգլ.՝ Hamish)[4]: Այս վարկածը հիմված է պատմվածքներում նշվող երկու փաստի՝ «Ն.» ինիցիալի և Ջեյմս (անգլ.՝ James) անվան շոշափման վրա։ Մեկնաբանները տվյալ իրադրությունից ելքը գտան նշելով, որ շոտլնդական օրինակում Ջեյմսը փոխարինվել է Հոմիշով։ Բրիտանական «Շերլոկ» հեռուստասերիալում նույնպես օգտագործվում է տվյալ անունը։
- Վաթսոնը ծնվել է 1852 թվականի հուլիսի 7-ին (կամ օգոստոսի 7-ին)։ Դա պարզ է դարձել իր բժկական կրթություն ստանալու տարեթվից հետհաշվարկի մեջոցով (1878 թվական)։
- 1854 թվականին Վաթսոնի ընտանիքը տեղափոխվել է Ավստրալիա[5] և վերադարձել Անգլիա 1865 թվականին։
Անունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կոնան Դոյլի մոտ Վաթսոնին անունով դիմում են երեք անգամ։ «Ալ կարմիր գույներով էտյուդն» ունի «Ջոն Հ. Վաթսոնի՝ բժշկության դոկտորի, ռազմաբժշկական ծառայության նախկին սպայի հուշերից» ենթավերնագիրը (անգլ.՝ Being a reprint from the Reminiscences of John H. Watson, M.D., Late of the Army Medical Department): «Տոր կամրջի հանելուկը» պատմվածքում պայուսակի վրա, որտեղ պահվում էին Վաթսոնի գրվածքները, գրված է. «Ջոն Հ. Վաթսոն, բժշկության դոկտոր, հնդկական բանակի նախկին սպա»։ «Ճեղքված շրթունքով մարդը» պատմվածքում կինը նրան Ջեյմս է անվանում։
Կերպարը կինոյում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մեծ Բրիտանիայում, ԱՄՆ-ում և այլ երկրներում Շերլոկ Հոլմսի և բժիշկ Վաթսոնի արկածները բազմիցս էկրանացվել և շարունակվում են էկրանացվել։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին նկարահանվել է «Շերլոկ Հոլմսը և գաղտնի զենքը» (1943 թվական) ֆիլմը բրիտանացի Բեզիլ Ռետբոունի և Նայջել Բրյուսի (Վաթսոնի դերում) դերակատարմամբ[6]։ Այնուհետև նրանց մասնկցությամբ նկարահանվել են «Մահվան մարգարիտներ» (1944 թվական), «Սարդը» (1944 թվական), «Սարսափի կողպեքը» (1945 թվական), «Կանաչ զգեստով կինը» (1945 թվական), «Փախուստն Ալժիր» (1945 թվական) և այլ ֆիլմերում։
Շերլոկ Հոլմսի և Վաթսոնի արկածները ներկայացնող հանրահայտ ֆիլմերից են.
- 1959 թվական, Մեծ Բրիտանիա՝ «Բասկերվիլների շունը»։ Վաթսոնի դերը կատարել է Անդրեյ Մորելը:.
- 2009 թվական, ԱՄՆ, Մեծ Բրիտանիա՝ «Շերլոկ Հոլմս»։ Վաթսոնի դերը կատարել է Ջուդ Լոուն։ Այս հեռուստասերիալում Վաթսոնն առաջին անգամ արտահայտում է իր դժգոհությունը Հոլմսի կերպարով և հաճախ վիճում է նրա հետ։ 2011 թվականին Լոուն կրկնել է դերը «Շերլոկ Հոլմս։ Ստվերների խաղը» ֆիլմում։
- 2010 թվական, Մեծ Բրիտանիա, «Շերլոկ» հեռուստասերիալ։ Այստեղ գործողությունները տեղափոխվել են 21-րդ դար։ Այս տարբերակում Վաթոնը գրում է Շերլոկի ժամանակակից արկածների մասին ոչ թե գրքում, այլ սեփական բլոգում։ Առաջին սերիայում նա տառապում էր ուսին վիրավորվելուց ոտքի հոգեբանաֆիզիկական ցավից, ինչը հանդիսանում է Կոնան Դոյլի անհետևողականության նկատմամբ արտահայտած իրոնիա։
Կերպարը մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ռուսաստանում գոյություն ունի «Բժիշկ Վաթսոն» երաժշտական խումբ՝ անվանակոչված հերոսի պատվին։ Այն մասնագիտացված է ռետրո երգերի կատարման մեջ։
- Շերլոկ Հոլմսը և բժիշկ Վաթսոնը բազմաթիվ անեկդոտների հերոսներ են[7]։
- Ուոլթ Դիսնեյ ընկերության «Մեծ Մուկ դետեկտիվը» մուլտֆիլմում Վաթսոնը հայտնվում է մի փոքրիկ դրվագում։ Մուլտֆիլմում գործողությունները զարգանում են մկների աշխարհում։ Բժիշկ Վաթսոնը մուլտֆիլմում ունի սեփական մուկ-մարմնացուն՝ բժիշկ Դևիդ Քյու Դոուսեն։ Երկու դերերն էլ կատարել է Վել Բետին։
- Dai Gyakuten Saiban խաղի առաջին մասում զոհ է հանդիսանում պրոֆեսոր Ջոն Էյչ Վաթսոնը (ճապ.՝ ジョン H. ワトソン)՝ բժշկության դոկտորը, ում արտաքինը համապատասխանում է գրքում ներկայացված կերպարին[8], սակայն խաղի նախաբանում պատումը կատարվում է «Շերլոկ Հոլմսի ընկերոջ» անունից[9]։ Նաև խաղում գլխավոր կերպարների թվին է պատկանում Շերլոկ Հոլմը, ում օգնում էր երիտասարդ գրող Այրիս Վաթսոնը, որի կերպարը որոշ չափով հիմնված է բժիշկ Վաթսոնի դստեր նկարագրության հիման վրա[10]։
Փաստեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 2007 թվականի ապրիլի 27-ին Մոսկվայում՝ Մեծ Բրիտանիայի դեսպատան դիմաց, բացվեց «Շերլոկ Հոլմսի և բժիշկ Վաթսոնի հուշարձանը»[11] (քանդակագործ Անդրեյ Օռլով)։ Շերլոկ Հոմսի նախօրինակ էր Վասիլի Լիվանովը, իսկ Վաթսոնինը՝ Վիտալի Սոլոմինը։
- Microsoft Windows օպերացիոն համակարգի մեջ մինչև Windows XP-ին ներառված էր Dr. Watson ծրագիրը[12]։ Սկսած Վինդոուզ Վիստայից այս ծրագրի անունը փոխվեց[13]։
- Վաթսոնի պատվին 1993 թվականի սեպտեմբերի 1-ին[14] անվանակոչվեց (5050) Դոկտորվաթսոն աստերոիդը։
- Բժիշկ Ջեյմս Ուիլսոնը՝ «Հաուս» հեռուստասերիալի գլխավոր հերոսը, ստեղծվել է Վաթսոնի կերպարի հիման վրա, չնայած որ նա չի հանդիսացել Գրեգորի Հաուսի օգնականը։
- Այս կերպարի պատվին է անվանակոչվել 1983 թվականի սեպտեմբերի 14-ին Էդվարդ Բոուելի կողմից հայտնաբերված (5050) Դոկտորվաթսոն աստերոիդը[15]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Թերթ «Գրքի ակնարկ», 2014, № 3
- ↑ Արթուր Կոնան Դոյլ «Մթի հրեշտակները» (պիես), 1890 թվական
- ↑ Արթուր Կոնան Դոյլ: «Չորսի նշանը», գլուխ I
- ↑ Hamish — Meaning of the name
- ↑ «Ես նմանատիպ բան արդեն տեսել եմ Բալարատում» («Չորսի նշանը», գլուխ. V)
- ↑ Sherlock Holmes and the Secret Weapon (1943) — IMDb
- ↑ Анекдоты о Шерлоке Холмсе и докторе Ватсоне
- ↑ Dai Gyakuten Saiban — 45 min. demo // YouTube
- ↑ [Subbed!] Dai Gyakuten Saiban — Spring 2015 Trailer // YouTube
- ↑ Character: Iris Watson
- ↑ В Москве открыт памятник Холмсу и Ватсону
- ↑ «Why is Windows Error Reporting nicknamed "Dr. Watson"?»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-02-ին
- ↑ «What happened to Dr. Watson?»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-02-ին
- ↑ Циркуляры малых планет за 1 сентября 1993 года — в документе надо выполнить поиск Циркуляра № 22506 (M.P.C. 22506)
- ↑ (5050) Դոկտորվաթսոն աստերոիդը Փոքր մոլորակների կենտրոնի կայքում (ուղեծրի տվյալները և դիտարկումները) (անգլ.)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| ||||||||||||||||
