Դմիտրի Բորտնյանսկի

Դմիտրի Բորտնյանսկի
Ծնվել է	հոկտեմբերի 28, 1751; Գլուխով, Չեռնիգովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[…]
Երկիր	Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հոկտեմբերի 10, 1825[…] (73 տարեկան); Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[…]
Գերեզման	Տիխվինսկոե գերեզմանատուն
Ժանրեր	օպերա, դասական երաժշտություն, կոնցերտ և կրոնական երաժշտություն
Մասնագիտություն	կոմպոզիտոր, դիրիժոր և sopranist
Գործիքներ	դաշնամուր և կլավեսին
Աշխատավայր	Եկատերինա II և Պավել I
Կրթություն	Կիև-Մոգիլայան ակադեմիա
	Dmitry Bortniansky Վիքիպահեստում

Դմիտրի Ստեպանովիչ Բորտնյանսկի^[9]^[10] (ռուս.՝ Дмитрий Степанович Бортнянский արտասանություն (օգնություն • ինֆո); ուկրաիներեն՝ Дмитро Степанович Бортнянський, հոկտեմբերի 28, 1751(1751-10-28)^[1], Գլուխով, Չեռնիգովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն^[2]^[3]^[4]^[…] - հոկտեմբերի 10, 1825(1825-10-10)^[5]^[2]^[4]^[…], Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն^[3]^[4]^[6]^[…]^[11]^[12]^[13])^[14], ռուս^[15] և ուկրաինացի^[16] կոմպոզիտոր, տավղահար և դիրիժոր, ով ծառայության մեջ է գտնվել Եկատերինա Մեծի պալատում։ Ռուսներն ու ուկրաինացիները վիճարկում են նրա ազգային պատկանելությունը՝ համարելով մերթ մեկ, մերթ մյուս ազգի ներկայացուցիչ^[17]։ Բորտնյանսկին հայրական գծով ունի ռուսինական-լեմկոյական ծագում. նրա հայրը՝ Ստեֆան Շկուրատը, փոխել է իր ազգանունը ավելի «ազնվական» հնչողություն ունեցող Բորտնյանսկու՝ նոր ազգանվան հիմքում դնելով իր հայրենի Բորտնե գյուղի անունը, որը ներկայումս գտնվում է Լեհաստանի տարածքում^[18]։ Կոմպոզիտորի մայրը՝ Մարինա Դմիտրևնա Տոլստայան, ծագումով ռուսական ազնվականական Տոլստոյ տոհմից էր^[19]։

Բորտնյանսկին երգեցողություն, երաժշտության տեսություն ու կոմպոզիցիա է սովորել նախ՝ պետերբուրգյան պալատական կապելլայի դիրիժոր Բալդասարե Գալուպիի ղեկավարությամբ, այնուհետև Եկատերինա Երկրորդի աջակցությամբ ուսումնառությունը շարունակել է Իտալիայում։ 1779 թվականին վերադարձել է Պետերբուրգ, 1796 թվականին դարձել է պալատական երգչախմբի դիրիժոր։ Նրա ղեկավարությամբ այդ երգչախումբը միջազգային ճանաչում է նվաճել։ Դեռ Իտալիայում գտնված տարիներին նա հաջողել է բեմադրել իր գրած առաջին օպերաները՝ «Կրեոնտը» (1776 թ.), «Կվինտո Ֆաբիո»-ն (1778 г.), «Ալչիդե»-ն, որոնց հետագայում հավելել է Le faucon-ը (1786 թ.), Le Fils-Rival ou La Moderne Stratonice-ը (1787 թ.):

Բորտնյանսկին, ում համեմատել են Ջովաննի Պիեռլուիջի դա Պալեստրինայի հետ^[20], այսօր առաջին հերթին համբավված է իր հորինած եկեղեցական երաժշտությամբ՝ պատարագային երկերով և երգչախմբային ու կոնցերտի ժանրերում կատարած բեղմնավոր ներդրումներով^[21]։ Նրան Արտեմի Վեդելի ու Մաքսիմ Բերեզովսկու հետ մեկտեղ համարում են իր դարաշրջանի կոմպոզիտորական ոսկե եռյակի ներկայացուցիչներից մեկը։ Բորտնյանսկին այնքան մեծ ժողովրդականություն է վայելել ռուսական կայսրությունում, որ նրա պատկերը ներկայացված է նովգորոդյան կրեմլում տեղադրված «Ռուսաստանի հազարամյակը» հուշարձանի վրա։ Նրա բազմաժանր ստեղծագործությունը ներառում է նաև ֆրանսերեն, իտալերեն, լատիներեն, գերմաներեն, եկեղեցական սլավոներեն գրված երգչախմբային կոմպոզիցիաներ։

Բորտնյանսկու ազդեցությունն զգացվում է ուկրաինացի կոմպոզիտորներ Միկոլա Լիսենկոյի, Կիրիլո Ստեցենկոյի, Մ. Վերբիցկու, Միկոլա Լեոնտովիչի, Մ. Դրեմլուգի, Լևկո Ռևուցկու, Բ. Լյատոշինսկու և այլոց ստեղծագործություններում։

Պատկերասրահ

Դմիտրի Բորտնյանսկու պատկերը «Ռուսաստանի հազարամյակը» հուշարձանին
Դմիտրի Բորտնյանսկի (1846 թ. մատիտանկար)
Դմիտրի Բորտնյանսկու դիմապատկերը 2001 թ. ուկրաինական դրոշմանիշին

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #119121999 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Грушке Н. Бортнянский, Дмитрий Степанович (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1908. — Т. 3. — С. 285—289.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 П. Бортнянский (ռուս.) // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1901. — Т. 1. — С. 146—147.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Соловьев Н. Бортнянский, Дмитрий Степанович (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1891. — Т. IV. — С. 449—450.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Бортнянский Дмитрий Степанович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ Find A Grave — 1996.
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 ^8,5 ^8,6 ^8,7 https://doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.03638
↑ Ritzarev, Marina: Eighteenth-Century Russian Music. London and New York: Routledge, 2016. P. 105.
↑ The Cambridge History of Music
↑ The Concise Oxford Dictionary of Music
↑ Ritzarev, Marina: Eighteenth-Century Russian Music. London and New York: Routledge, 2016. P. 105.
↑ History of Russian Church Music, 988-1917. Brill, 1982. P. 94.
↑ «HymnTime». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 27-ին.
↑
*Dmitry Stepanovich Bortniansky (The Columbia Encyclopedia)
↑
*Katchanovski, Ivan; Zenon E., Kohut; Bohdan Y., Nebesio; Myroslav, Yurkevich (2013). Historical Dictionary of Ukraine. Scarecrow Press. էջ 386. ISBN 9780810878471.
- Subtelny, Orest (2009). Ukraine: A History, 4th Edition (PDF). University of Toronto Press. էջ 197. ISBN 9781442697287.
- George Grove (1980), Sadie, Stanley (ed.), The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. 3, Macmillan Publishers, էջ 70, ISBN 9780333231111
- Gordichuk, M.M. (1978). «Bortniansky Dmytro Stepanovych». Ukrainian Soviet Encyclopedia (ուկրաիներեն). Vol. 2. Kyiv. էջ 8.{{cite encyclopedia}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
- Rouček, Joseph Slabey, ed. (1949), Slavonic Encyclopaedia, vol. 1, Philosophical Library, էջ 110, ISBN 9780804605373
- Thompson, Oscar (1985), Bohle, Bruce (ed.), The International Cyclopedia of Music and Musicians, Dodd, Mead, էջ 260, ISBN 9780396084129
- Strohm, Reinhard (2001). The Eighteenth-century Diaspora of Italian Music and Musicians. Brepols. էջ 227. ISBN 9782503510200.
- Rzhevsky, Nicholas (1998). The Cambridge Companion to Modern Russian Culture. Cambridge University Press. էջ 51. ISBN 9780521477994. «Dmitry Bortniansky Ukrainian.»
- Unger, Melvin P. (2010). Historical Dictionary of Choral Music. Scarecrow Press. էջ 43. ISBN 9780810873926.
- Kuzma, Marika (1996). «Bortniansky à la Bortniansky: An Examination of the Sources of Dmitry Bortniansky's Choral Concertos». The Journal of Musicology. 14 (2): 183–212. doi:10.2307/763922. ISSN 0277-9269. JSTOR 763922.
↑ Kuzma, Marika (1996). «Bortniansky à la Bortniansky: An Examination of the Sources of Dmitry Bortniansky's Choral Concertos». The Journal of Musicology. 14 (2): 183–212. doi:10.2307/763922. ISSN 0277-9269. JSTOR 763922.
↑ A. Rydzanicz "Bortniański wrócił do Bartnego", Przegląd Prawosławny Nr 9(291)/2009 Արխիվացված 2020-07-08 Wayback Machine
↑ Константин Ковалев, Бортнянский(չաշխատող հղում) (серия „Жизнь замечательных людей“), 1989, ISBN 978-5-235-00681-2
↑ Rzhevsky, Nicholas: The Cambridge Companion to Modern Russian Culture. Cambridge 1998. P. 239. books.google.com
↑ Morozan, Vladimir (2013). «Russian Choral Repertoire». In Di Grazia, Donna M (ed.). Nineteenth-Century Choral Music. էջ 437. ISBN 9781136294099.

Գրականություն

Ritzarev, Marina (2006). Eighteenth-Century Russian Music. (Ashgate). ISBN 978-0-7546-3466-9.
Bortniansky, D. S. (2020). Chuvashov, A. V. (ed.). Светские произведения [Secular Works] (ռուսերեն) (2 ed.). ISBN 978-5-8114-3498-5.
Chuvashov, A. V. (2020). Shcheglova, E. P. (ed.). Из фондов Кабинета рукописей Российского института истории искусств: Статьи и Сообщения [From the Cabinet of Manuscripts of the Russian Institute of Art History: Articles and Communications] (PDF) (ռուսերեն). էջեր 21–119. ISBN 978-5-86845-254-3.
Chuvashov, A. V. (2021). «Неизвестная оратория Д. С. Бортнянского на текст П. Метастазио» [Unknown oratorio by D. S. Bortnyansky on the text by P. Metastasio.] (PDF). Временник Зубовского Института [Annals of the Zubov Institute] (ռուսերեն). 1 (32): 60–67. ISSN 2221-8130.
Smirnov, Askold (2014). Д. С. Бортнянский в мировом изобразительном искусстве XVIII–XXI веков: альбом иконографических материалов [D. S. Bortniansky in Art] (ռուսերեն). ISBN 978-5-7793-0280-7.

Արտաքին հղումներ

Bortniansky, Dmitri Stepanovich in Columbia Encyclopedia
Bortniansky: Main biography in Russian by Konstantin Kovalev (Константин Ковалев) - eng. and All about Dmitry Bortniansky + Usual mistakes in the biography of the composer (present time) - eng.
Bortniansky, Dmytro in Encyclopedia of Ukraine
Bortniansky, Dmitri Stepanovich in The Cyber Hymnal
Bortniansky, Dmitri Stepanovich in Karadar Classical Music
Musicus Bortnianskii, a chamber choir from Toronto which specializes in Bortniansky performance and research
Choral Concerti performed by The Bortniansky Chamber Choir, Chernihiv (VIDEO)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դմիտրի Բորտնյանսկի» հոդվածին։

[_d72113ab6fbdf1bd-1] 1,0 ^1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #119121999 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_d344dce05a0a2549-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Грушке Н. Бортнянский, Дмитрий Степанович (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1908. — Т. 3. — С. 285—289.

[_a274ec2bcf5ce52a-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 П. Бортнянский (ռուս.) // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1901. — Т. 1. — С. 146—147.

[_1d8a7c83357b28e5-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Соловьев Н. Бортнянский, Дмитрий Степанович (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1891. — Т. IV. — С. 449—450.

[_4ab1652935fcf321-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_4b8a20efedb05c99-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Бортнянский Дмитрий Степанович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_26937b6442fe6153-7] Find A Grave — 1996.

[_13748f05d76d10c7-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 ^8,5 ^8,6 ^8,7 https://doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.03638

[9] Ritzarev, Marina: Eighteenth-Century Russian Music. London and New York: Routledge, 2016. P. 105.

[10] The Cambridge History of Music

[11] The Concise Oxford Dictionary of Music

[12] Ritzarev, Marina: Eighteenth-Century Russian Music. London and New York: Routledge, 2016. P. 105.

[13] History of Russian Church Music, 988-1917. Brill, 1982. P. 94.

[14] «HymnTime». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 27-ին.

[15] *Dmitry Stepanovich Bortniansky (The Columbia Encyclopedia)
The Cambridge History of Music

Dmitry Stepanovich Bortniansky (Great Russian Encyclopedia) Արխիվացված 2021-10-24 Wayback Machine

Rzhevsky, Nicholas: The Cambridge Companion to Modern Russian Culture. Cambridge 1998. P. 239.

Erren, Lorenz: Musik am russischen Hof: Vor, während und nach Peter dem Großen (1650-1750). Oldenbourg: De Gruyter, 2017. S. 236.

[16] The Cambridge History of Music

[17] Dmitry Stepanovich Bortniansky (Great Russian Encyclopedia) Արխիվացված 2021-10-24 Wayback Machine

[18] Rzhevsky, Nicholas: The Cambridge Companion to Modern Russian Culture. Cambridge 1998. P. 239.

[19] Erren, Lorenz: Musik am russischen Hof: Vor, während und nach Peter dem Großen (1650-1750). Oldenbourg: De Gruyter, 2017. S. 236.

[16] *Katchanovski, Ivan; Zenon E., Kohut; Bohdan Y., Nebesio; Myroslav, Yurkevich (2013). Historical Dictionary of Ukraine. Scarecrow Press. էջ 386. ISBN 9780810878471.
Subtelny, Orest (2009). Ukraine: A History, 4th Edition (PDF). University of Toronto Press. էջ 197. ISBN 9781442697287.

George Grove (1980), Sadie, Stanley (ed.), The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. 3, Macmillan Publishers, էջ 70, ISBN 9780333231111

Gordichuk, M.M. (1978). «Bortniansky Dmytro Stepanovych». Ukrainian Soviet Encyclopedia (ուկրաիներեն). Vol. 2. Kyiv. էջ 8.{{cite encyclopedia}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Rouček, Joseph Slabey, ed. (1949), Slavonic Encyclopaedia, vol. 1, Philosophical Library, էջ 110, ISBN 9780804605373

Thompson, Oscar (1985), Bohle, Bruce (ed.), The International Cyclopedia of Music and Musicians, Dodd, Mead, էջ 260, ISBN 9780396084129

Strohm, Reinhard (2001). The Eighteenth-century Diaspora of Italian Music and Musicians. Brepols. էջ 227. ISBN 9782503510200.

Rzhevsky, Nicholas (1998). The Cambridge Companion to Modern Russian Culture. Cambridge University Press. էջ 51. ISBN 9780521477994. «Dmitry Bortniansky Ukrainian.»

Unger, Melvin P. (2010). Historical Dictionary of Choral Music. Scarecrow Press. էջ 43. ISBN 9780810873926.

Kuzma, Marika (1996). «Bortniansky à la Bortniansky: An Examination of the Sources of Dmitry Bortniansky's Choral Concertos». The Journal of Musicology. 14 (2): 183–212. doi:10.2307/763922. ISSN 0277-9269. JSTOR 763922.

[21] Subtelny, Orest (2009). Ukraine: A History, 4th Edition (PDF). University of Toronto Press. էջ 197. ISBN 9781442697287.

[22] George Grove (1980), Sadie, Stanley (ed.), The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. 3, Macmillan Publishers, էջ 70, ISBN 9780333231111

[23] Gordichuk, M.M. (1978). «Bortniansky Dmytro Stepanovych». Ukrainian Soviet Encyclopedia (ուկրաիներեն). Vol. 2. Kyiv. էջ 8.{{cite encyclopedia}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[24] Rouček, Joseph Slabey, ed. (1949), Slavonic Encyclopaedia, vol. 1, Philosophical Library, էջ 110, ISBN 9780804605373

[25] Thompson, Oscar (1985), Bohle, Bruce (ed.), The International Cyclopedia of Music and Musicians, Dodd, Mead, էջ 260, ISBN 9780396084129

[26] Strohm, Reinhard (2001). The Eighteenth-century Diaspora of Italian Music and Musicians. Brepols. էջ 227. ISBN 9782503510200.

[27] Rzhevsky, Nicholas (1998). The Cambridge Companion to Modern Russian Culture. Cambridge University Press. էջ 51. ISBN 9780521477994. «Dmitry Bortniansky Ukrainian.»

[28] Unger, Melvin P. (2010). Historical Dictionary of Choral Music. Scarecrow Press. էջ 43. ISBN 9780810873926.

[29] Kuzma, Marika (1996). «Bortniansky à la Bortniansky: An Examination of the Sources of Dmitry Bortniansky's Choral Concertos». The Journal of Musicology. 14 (2): 183–212. doi:10.2307/763922. ISSN 0277-9269. JSTOR 763922.

[17] Kuzma, Marika (1996). «Bortniansky à la Bortniansky: An Examination of the Sources of Dmitry Bortniansky's Choral Concertos». The Journal of Musicology. 14 (2): 183–212. doi:10.2307/763922. ISSN 0277-9269. JSTOR 763922.

[18] A. Rydzanicz "Bortniański wrócił do Bartnego", Przegląd Prawosławny Nr 9(291)/2009 Արխիվացված 2020-07-08 Wayback Machine

[19] Константин Ковалев, Бортнянский(չաշխատող հղում) (серия „Жизнь замечательных людей“), 1989, ISBN 978-5-235-00681-2

[20] Rzhevsky, Nicholas: The Cambridge Companion to Modern Russian Culture. Cambridge 1998. P. 239. books.google.com

[21] Morozan, Vladimir (2013). «Russian Choral Repertoire». In Di Grazia, Donna M (ed.). Nineteenth-Century Choral Music. էջ 437. ISBN 9781136294099.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]