Դիքլորոկարբեն
| Դիքլորոկարբեն | |
|---|---|
 | |
| Ընդհանուր տեղեկություններ | |
| Դասական անվանակարգում | դիքլորոկարբեն |
| Այլ անվանումներ | ածխածնի (II) քլորիդ |
| Քիմիական բանաձև | CCl₂ |
| Մոլային զանգված | 1,4E−25 կիլոգրամ[1] գ/մոլ |
| Քիմիական հատկություններ | |
| Դասակարգում | |
| CAS համար | 1605-72-7 |
| PubChem | 6432145 |
| SMILES | [C](Cl)Cl |
| ChEBI | 4937404 |
| Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա) | |
Դիքլորոկարբենը չափազանց ռեակցիոնունակ ինտերմեդիատ է՝ CCl2 քիմիական բանաձևով։ Չնայած այն հանգամանքին, որ այն չի անջատվել, այն հանդիսանում է շատ տարածված միջանկյալ միացություն օրգանական քիմիայում, որն առաջանում է քլորոֆորմից. Այն իրենից ներկայացնում է անկյունային, և դիամագնետիկ մոլեկուլ, որը արագորեն ներմուծվում է այլ քիմիական կապերի մեջ.
Ստացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դիքլորոկարբենը առավել հաճախ առաջանում է քլորոֆորմի և հիմքի, ինչպիսին է կալիումի տրետ-բութօքսիդը կամ հիմնային նատրիումի հիդրօքսիդը.[2] Միջֆազ կատալիզատորների, ինչպիսին է տրիէթիլ բենզիլ ամոնիումի բրոմիդը, օգտագործումը դյուրացնում է պրոցեսը, և լայնորեն կիրառվում է դիքլորկարբենի առաջացմամբ պրոցեսներում.
- HCCl3 + NaOH → CCl2 + NaCl + H2O
Այլ ռեագենտներ և ելանյութեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դիքլորկարբենի ստացման այլ ելանյութ է հանդիսանում էթիլ տրիքլորոացետատը։ Նատրիումի մեթօքսիդով մշակելիս այն առաջացնում է CCl2.[3] Ֆենիլ(տրիքլորոմեթիլ) սնդիկի թերմիկ քայքայման ժամանակ ևս առաջանում է CCl2[4]։
- PhHgCCl3 → CCl2 + PhHgCl
Դիքլորոդիազիրինը, որը մթության մեջ կայուն մոլեկուլ է, ֆոտոլիզի արդյունքում քայքայվում է՝ առաջացնելով դիքլորոկարբեն և ազոտ.[5]
 |
| դիքլորոդիազինի ստացումը և դիքլորոկարբենի առաջացումը[6] |
|---|
Դիքլորկարբեն կարող է ստացվել նաև մագնեզիումով ածխածնի տետրաքլորիդի դեքլորացմամբ՝ ուլտրաձայնային ճառագայթման պայմաններում.[7] Այս մեթոդը թույլ է տալիս ներառել էսթերներ և կարբոնիլային միացություններ, քանի որ սրա ժամանակ չեն կիրառվում ուժեղ հիմքեր.
Ռեակցիաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ալկենների հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դիքլորոկարբենը փոխազդում է ալկենների հետ՝ ֆորմալ [1+2]ցիկլոմիացման ռեակցիայով՝ առաջացնելով հեմինալ դիքլորոցիկլոպրոպաններ, որոնք կարող են վերականգնվել մինչև ցիկլոպրոպաններ կամ հիդրոլիզվել՝ առաջացնելով ցիկլոպրոպանոններ։ Դիքլորոցիկլոպրոպանները կարող են նաև փոխարկվել ալլենների Սկատտեբյոլի վերախմբավորման արդյունքում։
Ֆենոլների հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռեյմեր-Տիմանի ռեակցիայում, դիքլորոկարբենը փոխազդում է ֆենոլների հետ՝ առաջացնելով օրթո-ֆորմիլացված պրոդուկտ.[8], ինչպիսին ֆենոլի պարագայում հանդիսանում է սալիցիլալդեհիդը.
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Dichlorocarbene
- ↑ Organic Syntheses, Coll. Vol. 5, p.874 (1973); Vol. 41, p.76 (1961)
- ↑ Organic Syntheses, Coll. Vol. 6, p.731 (1988); Vol. 54, p.11 (1974).Online Article
- ↑ Organic Syntheses, Coll. Vol. 5, p.969 (1973); Vol. 46, p.98 (1966)
- ↑ Dichlorodiazirine: A Nitrogenous Precursor for Dichlorocarbene Gaosheng Chu, Robert A. Moss, and Ronald R. Sauers J. Am. Chem. Soc., 127 (41), 14206 -14207, 2005
- ↑ a) ֆենոլը փոխազդեցության մեջ է դրվում բրոմցիանի հետ՝ առաջացնելով ֆենիլ ցիանատ b) հաջորդիվ՝ հիդրօքսիլամինը փոխազդում է վերջինիս հետ՝ առաջացնելով N-հիդրօքսի-O-ֆենիլիզոմիզանյութ c) հիդրօքսիլ խումբը վեր է ածվում հեռացող խմբի՝ փոխազդելով մեզիլ քլորիդի հետ՝ առաջացնելով համապատասխան մեզիլատ d) նատրիումի հիպոքլորիտի ազդեցությամբ ներմոլեկուլային ցիկլացումը բերում է դիազիրինի առաջացման e) նիտրացումը նիտրոնիումի տետրաֆտորբորատով և f) նուկլեոֆիլ տեղակալումը Ցեզիումի քլորիդ, տետրաբութիլ ամոնիումի քլորիդ խառնուրդով իոնական հեղուկներում բերում է վերջնական դիքլորդիազինի ստացման
- ↑ A Facile Procedure for the Generation of Dichlorocarbene from the Reaction of Carbon Tetrachloride and Magnesium using Ultrasonic Irradiation Haixia Lin, Mingfa Yang, Peigang Huang and Weiguo Cao Molecules 2003, 8, 608-613 Online Article
- ↑ Wynberg, Hans (1960). «The Reimer-Tiemann Reaction». Chemical Reviews. 60 (2): 169–184. doi:10.1021/cr60204a003. Վերցված է 2014 թ. հունվարի 3-ին.