Դեսպինա (արբանյակ)
  (S/1989 N 3; Նեպտուն V) հին հուն․՝ Δέσποινα | |
|---|---|
 Դեսպինան լուսանկարված «Վոյաջեր-2»-ից | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Հայտնաբերվել է | հուլիս 1989 թ.[1] թ. (Սթիվեն Սիննոտի[2] և Վոյաջերի լուսանկարների վերլուծության թիմի կողմից) |
| Բացարձակ մեծություն (H) | 22,0[3] |
| Հեռավորությունը Նեպտուն | 52 526 ± 1 կմ[4] |
| Ուղեծրային տվյալներ | |
| Մեծ կիսաառանցք | 52 526 ± 1 կմ[4] |
| Էքսցենտրիսիտետ | 0,0002 ± 0,0002[4] |
| Սիդերիկ պարբերություն | 0,33465551 ± 0,00000001 օր |
| Թեքվածություն | 0,216 ± 0,014°[4] (Նեպտունի հասարակածի նկատմամբ) 0,06° (տեղի Լապլասի հարթության նկատմամբ) |
| Ֆիզիկական հատկանիշներ | |
| Շառավիղ | 180×148×128 կմ[5][6] |
| Հասարակածային շառավիղ | 75 ± 3 կմ[3] |
| Ծավալ | ~1,8×106կմ³ |
| Զանգված | ~2,2×1018 կգ |
| Միջին խտություն | ~1,2 գ/սմ³ ենթադրված[3] |
| Հասարակածային մակերևութային ձգողություն | ~0,026 մ/վ² |
| 2-րդ տիեզերական արագություն | ~0,063 կմ/վ |
| Պտույտի պարբերություն | Սինքրոն |
| Առանցքի թեքում | 0 |
| Ալբեդո | 0,09[3][5] |
| Մթնոլորտային տվյալներ | |
| Մթնոլորտի ջերմաստիճան | ~51 Կ միջին ենթադրված |
Դեսպինա (հին հուն․՝ Δέσποινα), նույնպես հայտնի է որպես Նեպտուն V, Նեպտուն մոլորակից հեռավորությամբ երրորդ ներքին բնական արբանյակն է։ Արբանյակը անվանվել է Հունական դիցաբանության նիմֆ Դեսպինայի անունով, ով հանդիսանում էր Պոսեյդոնի և Դեմետրայի դուստրը։
Դեսպինան հայտնաբերվել է 1989 թվականի հուլիսի վերջին Վոյաջեր-2 ԱՄԿ-ից ստացված լուսանկարների վրա։ Այն ստացավ S/1989 N 3 ժամանակավոր նշանակում[7]։ Հայտնաբերման մասին հայտարարվեց (IAUC 4824) 1989 թվականի օգոստոսի 2-ին, ըստ հայտարարության տեքստի, եղել են միայն "10 դիտարկումներ 5 օրվա ընթացքում", հետևաբար հայտնաբերման մոտավոր օրը կարող է լինել հուլիսի 28-ից առաջ։ Արբանյակի անվանումը տրվել է 1991 թվականի սեպտեմբերի 16-ին[8]։
Արբանյակը ունի անկանոն ձև, նրա վրա չեն հայտնաբերվել երկրաբանական ակտիվության հետքեր։ Հավանական է, որ Դեսպինան, ինչպես և Նեպտունի այլ ներքին արբանյակները, առաջացել է Նեպտունի կողմից Տրիտոնի որսալու ընթացքում առաջացած բեկորների իրար միանալուց։ Տրիտոնի ուղեծիրը որսալու սկզբնական ժամանակահատվածում չափազանց էքսցենտրիկ էր, և այն հավանաբար առաջացրել է քաոտիկ փոփոխություններ Նեպտունի նախկինում ունեցած ներքին արբանյակների մեջ, ստիպելով նրանց բախվել իրար և տրոհվել մասնիկների, առաջացնելով բեկորների սկավառակ[9]։ Միայն Տրիտոնի ուղեծրի շրջանաձև դառնալուց հետո այս մասնիկների սկավառակից առաջացել են այժմյան ներքին արբանյակները[10]։
Դեսպինայի ուղեծիրը մոտ է Տալասայի ուղեծրին, սակայն նրանից դուրս է ընկած և գտնվում է Լևերյեի օղակից ներս։ Քանի որ այս արբանյակի ուղեծիրը ընկնում է Նեպտունի սինքրոն ուղեծրի շառավղից ներքև, այն դանդաղ, պարորաձև մոտենում է մոլորակին մակընթացային ուժերի ազդեցության տակ պտույտի արագության նվազման պատճառով և ի վերջո այն կմտնի Նեպտունի մթնոլորտ, կամ հասնելով Ռոշի սահմանին կքանդվի և կառաջացնի ևս մի օղակ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ ՌՇԼ (2011-07-21)։ «Մոլորակների արբանյակների հայտնաբերման տվյալները»։ Ռեակտիվ Շարժման Լաբորատորիա։ Վերցված է 2011-10-24
- ↑ Նեպտուն մոլորակի տվյալները
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «Մոլորակների արբանյակների ֆիզիկական պարամետրները»։ ՌՇԼ (Արեգակնային համակարգի դինամիկան)։ 2010-10-18։ Վերցված է 2011-10-11
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Ջակոբսոն Ռ. Ա., Օուեն Մ. Մ., Կր. (2004)։ «Նեպտունի ներքին արբանյակների ուղեծրերը Վոյաջերի, Երկրի վրայի աստղադիտարանների և Հաբլ աստղադիտակի տվյալներով»։ Աստղագիտական ամսագիր 128 (3): 1412–1417։ Bibcode:2004AJ....128.1412J։ doi:10.1086/423037
- ↑ 5,0 5,1 Կարկոշկա Էրիխ (2003)։ «Նեպտունի ներքին արբանյակների չափերը, ձևերը և ալբեդոները»։ Իկարուս 162 (2): 400–407։ Bibcode:2003Icar..162..400K։ doi:10.1016/S0019-1035(03)00002-2
- ↑ Ուիլյամս Դևիդ Ռ. (2008-01-22)։ «Նեպտունի արբանյակների փաստերը»։ ՆԱՍԱ (Ազգային տիեզերական գիտությունների տվյալների կենտրոն)։ Վերցված է 2011-11-03
- ↑ Մարսդեն Բրայան Ջ. (2 օգոստոսի 1989)։ «Նեպտունի արբանյակները»։ ՄԱՄ թերթիկ 4824։ Վերցված է 2011-10-26
- ↑ Մարսդեն Բրայան Ջ. (16 սեպտեմբերի 1991)։ «Սատուրնի և Նեպտունի արբանյակները»։ ՄԱՄ թերթիկ 5347։ Վերցված է 2011-10-26
- ↑ Գոլդրիչ Պ.; Մյուրեյ, Ն.; Լոնգարետի, Պ. Յ.; Բանֆիլդ, Դ. (1989)։ «Նեպտունի պատմությունը»։ Սայենս 245 (4917): 500–504։ Bibcode:1989Sci...245..500G։ PMID 17750259։ doi:10.1126/science.245.4917.500
- ↑ Բանֆիլդ Դոն, Մյուրեյ Նորմ (հոկտեմբեր 1992)։ «Նեպտունի ներքին արբանյակների շարժման պատմությունը»։ Իկարուս 99 (2): 390–401։ Bibcode:1992Icar...99..390B։ doi:10.1016/0019-1035(92)90155-Z
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Դեսպինայի տվյալները Archived 2007-08-01 at the Wayback Machine. ՆԱՍԱ-ի Արեգակնային համակարգի հետազոտություների կայքում
- Նեպտունի հայտնի արբանյակները (Սքոթ Շեփարդ)
- Դեսպինայի անցումը Նեպտունի սկավառակի վրայով և նրա շողքը մոլորակի վրա
| ||||||||||||||||||||||||||||
