Դեմոդեկոզ
| Դեմոդեկոզ Demodecosis | |
|---|---|
 Demodex folliculorum | |
| Տեսակ | վարակիչ հիվանդություն և հիվանդության կարգ |
| Պատճառ | Վարակում |
| Բժշկական մասնագիտություն | վարակաբանություն |
| ՀՄԴ-9 | 133.8 |
| ՀՄԴ-10 | B88.0 |
 Demodectic mange Վիքիպահեստում | |
Դեմոդեկոզ (լատին․՝ Demodecosis), ակարիազների խմբի հիվանդություն, որն առաջանում է պայմանական ախտածին տզի մակաբուծմամբ (Demodex folliculorum և Demodex brevis): Տզի չափսերը 0,2—0,5 մմ են, որը բնակվում է մարդկանց և կաթնասունների ճարպագեղձերի ծորաններում, մազերի ֆոլիկուլում։
Մարդու դեմոդեկոզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բժշկական տեսանկյունից, դեմոդեկոզը դեմքի և արտաքին ականջի մաշկի ախտահարումն է՝ կորյակների միջոցով[1]․
Դեմոդեկոզի առկայությունը՝ որպես հիվանդության անկախ ձև, կասկածի տակ է դրվում։
Ախտորոշումը հաստատվում է մանրադիտակով. դեմքի մաշկի քերուկում, ինչպես նաև ճարպագեղձերի մզվածքում տզի և նրա ձվերի հայտնաբերում։
Տիզը հիմնականում ախտահարում է կոպերը, դեմքի մաշկը, հոնքերի շրջանը, ճակատը, քթաշրթնային ծալքերը և կզակը, արտաքին լսողական անցքը։ Տիզի կենսագործունեության արգասիքները նպաստում են մարմնի տեղային ալերգիկ ռեակցիաների, դեմքի ռոզացեայի (Acne rosacea), սեբորեաների զարգացմանը; առաջացնում է աչքի սպեցիֆիկ ախտահարում՝ դեմոդեկոզային բլեֆարիտ և բլեֆարոկոնյունկտիվիտ։ Հիվանդությունը քրոնիկ բնույթ է կրում գարնանը և աշնանը՝ սեզոնային սրացումներով։
Ռինոֆիմա կոչվող մաշկի բորբոքային հիվանդությունը հաճախ դեմոդիկոզի հետևանք է[2]։
Դեմոդեկոզի կլինիկական պատկերը հիմնականում գրանցվում է թուլ իմունային համակարգ ունեցող անձանց, ամետրոպիաների և նյութափոխանակության խանգարումների ժամանակ, հաճախ՝ տարեց տարիքում։ Տարածված է տրիխոմոնիզով տառապող մարդկանց մոտ։ Հանդիպում է աղեստամոքսային համակարգի և թոքերի քրոնիկական հիվանդություններ ունեցող երեխաների մոտ։
Ախտանշաններ և մաշկի դրսևորումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աչքի հոգնածություն, քոր, այտուց, կոպերի եզրերի գերարյունություն, թարթիչների արմատներին երկար ժամանակ թեփուկների առաջացումը թույլ է տալիս տեսողական զննման ժամանակ հայտնաբերել դեմոդեկոզը։ Ախտահարված կոպի արտաքին տեսքին բնորոշ է՝ եզրերին փառ, միահյուսված թարթիչներ՝ շրջապատված կեղևներով։ Անամնեզում՝ ակնագարիկ, թարթիչների կորուստ, կրկնվող կորյակներ, ռոզացեա։ Լաբորատոր հետազոտությունը չափազանց պարզ է, չի պահանջում հատուկ պատրաստում և հնարավոր է հիվանդի ներկայությամբ՝ հենց սենյակում։ Յուրաքանչյուր աչքից վերցվում է 8 թարթիչ. չորսը՝ վերին կոպից, չորսը՝ ներքևից։ Դրանք տեղադրվում են առարկայական ապակու վրա ալկալային լուծույթի կամ 1 մլ գլիցերինի և 9 մլ ֆիզիոլոգիական լուծույթի խառնուրդի մեջ, ծածկվում ապակիով և ուսումնասիրվում մանրադիտակի տակ։ Նման հետազոտությունը հնարավորություն է տալիս արագ ախտորոշման։[փա՞ստ]
Աչքերի դեմոդեկոզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օֆթալմոդեմոդեկոզ (աչքի դեմոդեկոզ), տեսողական օրգանների ակարիոզ (օֆթալմոակարիազ)։
Հարուցիչներից Demodex folliculorum-ը բնակվում է մազերի ֆոլիկուլներում, D. brevis-ը ճարպագեղձերում։ D. folliculorum-ն ունի երկարավուն մարմին, դրա չափերը՝ 0,27-048x0,048-0,064 մմ է։ D. brevis-ը 2 անգամ փոքր է (0,16-0,176x0,048 մմ)։ D. folliculorum-ը պակաս տարածված է կոպի թարթիչային ֆոլիկուլներում (39%), քան դեմքի մաշկի վրա։
Զարգանում է դեմոդեկոզային բլեֆարիտ, բլեֆարոկոնյունկտիվիտ, խալազիոն, էպիսկլերիտ, կերատիտ։
Ձգվում են կոպի մաշկի մազի ֆոլիկուլներում, առաջացնում են հիպերպլազիա և հիպերկերատոզ, մեղմ քրոնիկ պերիֆոլիկուլիտ։ Քրոնիկ proliferative բորբոքում է maibomievic գեղձի (halyazion), ներքին պատի granuloma է կիսաքանդ տիզ epithelial կնճռոտ, արտաքին միացությունnotkannaya պարկուճ, infiltrated eosinophilami, gistiocytami եւ մակրոֆագամի.
Հաճախ հիվանդությունը կարող է ընթանալ անախտանիշ ձևով, դեմոդեկոզային բլեֆարոկոնյունկտիվիտով (չբարդացված, բարդ), էպիսկլերիտով, կերատիտով, իրիդոցիկլիտով (Ն․Դ․Զացեպինա)։ Աչքի դեմոդեկոզը կարող է առաջանալ ինչպես մեկուսացված, այնպես էլ դեմքի մաշկի և մարմնի այլ մասերի դեմոդեկոզի հետ համատեղ։ Մարմինը հետզհետե զգայունանում է տզերի և քայքայված արգասիքների նկատմամբ։ Դեմոդեկոզի բորբոքման զարգացումը կոչվում է IV տիպի հիպերսենսիբիլիզացիա։
Մակաբույծը աչքի շաղկապենու, եղջերաթաղանթի և այլ թաղանթների վրա թողնում է թունավոր-ալերգիկ ազդեցություն։ Կարող է լինել լորձաթաղանթի սակավ արտահոսք շաղկապենու խոռոչից, թեթև գերարյունություն և շաղկապենու կոշտություն, ստորին անցումային ծալքերի թուլություն, թույլ ֆոլիկուլային կամ պապիլյար հիպերտրոֆիա, մեյբոմյան ծորանների կաթվածներ։ Դեմոդեկոզային էպիսկլերիտ հազվադեպ է նկատվում։ Մեյբոմյան գեղձերի սեկրետորային ֆունկցիայի խախտման արդյունքում նախածննդյան արցունքաբեր թաղանթի լիպիդային շերտը նվազում է, դրա գոլորշիացումը մեծանում է, ինչը հանգեցնում է չոր աչքի համախտանիշի զարգացմանը, որի ընթացքում եղջերաթաղանթի մակերեսային շերտերում գերակշռում են տրոֆիկ խանգարումներ, և դրա զգայունությունը նվազում է։ Դեմոդեկոզը ծանրացնում է ցանկացած պատճառաբանությամբ կերատիտի ընթացքը։
Դեմոդեկոզը անասնաբուժության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անասնաբուժության մեջ օգտագործվում են ինչպես համակարգային դեղամիջոցներ, այնպես էլ հաբեր և կաթիլներ, որոնք պարունակում են ֆլուրալաներ։
Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Иванов, Олег Леонидович и др. [коллектив авторов] Кожные и венерические болезни / Под ред. О. Л. Иванова. — Шико, 2006. — С. 84. — ISBN 5-90075-823-0
- ↑ «Ринофима». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հուլիսի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 30-ին.