Դասկալոյաննիս
| Դասկալոյաննիս | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 1725 |
| Ծննդավայր | Anopoli, Սֆակիա, Chania Regional Unit, Կրետեի շրջան, Հունաստան |
| Մահացել է | հունիսի 17, 1771 |
| Մահվան վայր | Հերակլիոն |
| Քաղաքացիություն | Օսմանյան կայսրություն |
| Մասնագիտություն | վաճառական և Դիմադրության մարտիկ |
| Երեխաներ | Maria Daskalogianni? |
 Ioannis Daskalogiannis Վիքիպահեստում | |
Իոաննիս Վլախոս (հուն․՝ Ιωάννης Βλάχος), ավելի հայտնի է որպես Դասկալոյաննիս (Δασκαλογιάννης) (1725, Anopoli, Սֆակիա, Chania Regional Unit, Կրետեի շրջան, Հունաստան - հունիսի 17, 1771, Հերակլիոն), Կրետե կղզու ապստամբության առաջնորդ, որը դարձել է Օսմանյան կայսրության գերիշխանության դեմ Պելեպոնեսյան ապստամբության մաս[1][2]։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իոաննիս Վլախոսը ծնվել է Կրետե կղզու Անոպոլիս[3] գյուղում 1722 կամ 1730 թվականին։ Հայրը հարուստ նավապետ էր և որդուն ուղարկել է արտասահման՝ ուսում ստանալու։ Քանի որ Իոաննիսը ստացել էր լավ կրթություն, նրան սկսեցին անվանել «Դասկալոս» (հուն․՝ δάσκαλος - ուսուցիչ) կամ ամբողջությամբ՝ Դասկալոյաննիս։ 1750 թվականի սկզբի արխիվային փաստաթղթերում նա հիշատակվում է որպես քաղաքի ծառայող և Սֆակիայի շրջանի նախագահ, 4 առևտրական նավերի սեփականատեր։
1770 թվականի սկզբին նա պայմանագիր կնքեց Ռուսական կայսրության գործակալների հետ, որոնք հույս ունեին ապստամբություն հրահրել Օսմանյան կայսրության հույն հպատակների շրջանում։ Համոզված լինելով Ռուսական կայսրության աջակցության վրա՝ Դասկալոյաննիսը համաձայնեց ֆինանսավորել և ապստամբություն կազմակերպել Սֆակիայում՝ ընդդեմ թուրքական իշխանությունների։ Այնուամենայնիվ, ռուսական նավատորմը Էգեյան ծովում կոմս Ա. Գ. Օրլովի հրամանատարության ներքո Կրետե կղզում չի հայտնվել, և այդ կերպ ապստամբությունը մնացել է բախտի քմահաճույքին։ Ապստամբությունը սկսվեց 1770 թվականի մարտի 25-ին՝ Անոպոլիսի Սուրբ Գեորգիա եկեղեցում հունական դրոշը բարձրացնելով, և կարճ ժամանակով Կրետեի որոշ մասեր ունեին ինքնուրույն պետության բոլոր ատրիբուտները, այդ թվում՝ իրենց սեփական մետաղադրամները, որոնք հանված էին Սֆակիոն լեռան մոտակայքում գտնվող քարանձավում։ Այնուամենայնիվ, ապստամբությունը չի տարածվել կղզու ստորին մասերում և առանց արտաքին աջակցության դաժանորեն ջախջախվել է թուրքական զորքերի վերադաս ուժերի կողմից, որոնք հեշտությամբ հաղթել էին մոտ 1300 ապստամբների։ Սֆակիայի տարածքն առաջին անգամ ամբողջովին հայտնվել էր թուրքական զորքերի վերահսկողության տակ։ Դասկալոյաննիսը և նրա գործընկերներից 70-ը հանձնվել են Ֆրանգոկաստելո ամրոցում՝ Սֆակիոն լեռան մոտակայքում։ Փաշա Կանդիի հրահանգով (Հերակլիոն) Դասկալոյաննիսը տանջանքների է ենթարկվել։ Նրա մաշկը քերծել են դեռ կենդանի ժամանակ, իսկ 1771 թվականի հունիսի 17-ին մահապատժի է ենթարկվել։
Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դասկալոյաննիսի ճակատագիրը հավերժացվել է մի քանի ժողովրդական հեքիաթների և երգերի մեջ։ Առավել հայտնի է Բարբա-Պանձելիոսի (Μπάρμπα-Παντζελιός) էպիկական բալադը, աղքատ պանիր արտադրող Մուրիոնը (Μουρίον): Ստեղծվել է 1786 թվականին[4]։
Նրանք գալիս են Ֆրանգոկաստելո և հանձնվում են փաշային,
և նա հրամայում է անհապաղ զինաթափել դրանք։
Նրանք բոլորը զինաթափված էին և անհարմար,
անմիջապես նրանք զգացին, որ երբեք չեն վերադառնա տուն։
Φτάνουν στο Φραγκοκάστελο και στον πασά ποσώνου,
κι εκείνος δούδει τ' όρντινο κι ευτύς τσοι ξαρματώνου.
Ούλους τσοι ξαρματώσασι και τσοι μπισταγκωνίζου
και τότες δα το νιώσασι πως δεν ξαναγυρίζου.
Խանիայի «Իոաննիս Դասկալոյաննիս» միջազգային օդանավակայանը կրում է նրա անունը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Dictionary of Wars / George Childs Kohn (Editor). — Oxon [England]: Routledge, 2013. — P. 155. — 614 p. — ISBN 978-1579582043
- ↑ Daskalogiannis — Skinned alive (անգլ.)
- ↑ «Анополи (Anopoli, Ανώπολη)»։ www.tocrete.com։ 2017-02-14։ Վերցված է 2017-10-06
- ↑ Roderick Beaton Folk Poetry of Modern Greece. — Cambridge University Press, 2004. — 248 p. — ISBN 978-0521604208
