Դալիի թատրոն-թանգարան

Դալիի թատրոն-թանգարան
Տեսակ	թանգարան
Երկիր	Իսպանիա
Տեղագրություն	Ֆիգերաս
Հասցե	Plaza Gala-Salvador Dalí, número 5
Հիմնադրվել է	սեպտեմբերի 28, 1974
Հիմնադիր	Սալվադոր Դալի
Այցելուներ	1 105 169 մարդ (2022)
Տնօրեն	Montserrat Aguer Teixidor?
Կայք	salvador-dali.org/museus/figueres/index.html(կատ.)

Դալիի թատրոն-թանգարան (կատ.՝ Teatre-Museu Dalí, IPA: [teˈatɾə muˈzɛw ðəˈɫi], իսպ.՝ Teatro Museo Dalí), Սալվադոր Դալիի թանգարանն արվեստագետի հայրենի Ֆիգերաս քաղաքում։

Թանգարան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուզում եմ, որ թանգարանս լինի մեկ բլոկից բաղկացած լաբիրինթոս, սյուրռեալիստական առարկա։ Այն ամբողջովին կլինի թատերական թանգարան։ Այցելուները հեռանալիս կունենան թատերական երազի զգացողություն^[2]։

Թանգարանում է գտնվում Դալիին դեռևս մանուկ հասակից հայտնի քաղաքի թատրոնը, որտեղ կայացել է երիտասարդ Դալիի առաջին հանրային ցուցահանդեսը։ Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ հին թատրոնն այրվել է և մնացել են միայն ավերակները։ 1960 թվականին Դալին և Ֆիգերասի քաղաքապետ Ռամոն Գուարդոլեն որոշում են վերակառուցել թատրոնը որպես քաղաքի հայտնի որդուն նվիրված թանգարան^[2]^:4:1968 թվականին քաղաքային խորհուրդը հավանության է արժանացրել այդ նախագիծը, և հաջորդ տարի սկսվել է կառույցի շինարարությունը^[2]^:4: Թանգարանի ճարտարապետներն են եղել Խոակիմ դե Ռոսը և Ռամիս ու Ալեքսանդր Բոնատեռաները^[3]^:152: Թանգարանը բացվել է 1974 թվականի սեպտեմբերի 28-ին^[2]^:4^[4] և ընդլայնվել է 1980-ական թվականների կեսերին։ Թանգարանի կազմում ներառված են թատրոնի հին շենքին կից շինություններն ու բակերը։ Թատրոնը վերանվանվել է Տոռե Գալատեա՝ ի հիշատակ Դալիի վաղամեռ կնոջ՝ Գալայի։ Կառույցն աչքի է ընկնում կարմիր պատերի երկայնքով տեղակայված հսկա սպիտակ ձվերի շարքով։

Թանգարանում ներկայացված են Սալվադոր Դալիի աշխատանքների միասնական ամենամեծ և առավել բազմազան հավաքածուն, որի առանցքն էր կազմում նկարչի անհատական հավաքածուն։ Ի լրումն Դալիի տասնամյակների ընթացքում ստեղծած նկարների` այստեղ են նաև Դալիի քանդակները, եռաչափ կոլաժներ, մեխանիկական սարքեր և Դալիի երևակայությունից ծնված այլ հետաքրքիր նմուշներ։ Առանձնակի նշանակություն ունի եռաչափ հյուրասենյակի ինստալյացիան Մեյ Ուեսթի շրթունքներից բազմոցով (Mae West Lips Sofa) սյուրռեալիստական քանդակը, որը որոշակի անկյուններից նայելիս կարծես Մեյ Ուեսթի դեմքն է^[2]^:28^[3]^:156:

Թանգարանում ներառված է նաև Դալիի կողմից հավաքված այլ արվեստագետների աշխատանքների մի փոքր հավաքածու` Էլ Գրեկոյից Ուիլյամ Բուգրո, Մարսել Դյուշան և Ջոն դե Անդրեա^[2]^:35: Դալիի խնդրանքով երկրորդ հարկի պատկերասրահը նվիրված է իր կատալոնացի ընկերոջը` նկարիչ Անտոնի Պիցոտին, ով Դալիի մահից հետո դարձավ թանգարանի տնօրենը^[2]։

Ապակե գեոդեզիական գմբեթի ներքո է գտնվում հին թատրոնի բեմահարթակը, որի կրիպտեում էլ թաղված է Դալին^[2]^:19: Հանդիսատեսի համար նախատեսված նախկին սրահը դարձել է բացօթյա տարածք, որտեղ հին պատշգամբի պատուհաններին տեղադրված են Դիոնիսոսյան մերկ կերպարները^[2]^:12-17: Կենտրոնական հատվածում տեղադրված է «Rainy Taxi» (1938) ինստալյացիան^[2]^:12-15:

Ֆանտաստիկ կերպարները զարդարում են հարավային ճակատը
Մուտքի մոտ գտնվող քանդակ
Կադիլակի ինստալյացիա բակում
Բակի քանդակներ
Ապակե գեոդեզիական գմբեթի ներքին տեսքը
Հսկա ձվերով տարիքի եզրապատ
Դալիի կրիպտեն
Վիքիպեդիայի Edit-a-thon ընդարձակ բեմահարթակում (2012)

Արվեստի հավաքածու[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դալիի թատրոն-թանգարանում մեկտեղված է Դալիի հիմնական աշխատանքների ամենամեծ հավաքածուն`

Port Alguer (1924)
The Spectre of Sex-appeal (1932)
Soft self-portrait with grilled bacon (1941)
Poetry of America—the Cosmic Athletes (1943)
Galarina (1944*1945)
Զամբյուղով հաց (1945)
Ատոմային Լեդան (1949)
Galatea of the Spheres (1952)
Crist de la Tramuntana (1968)^[3]^:154

Մի շարք աշխատանքներ Դալին ստեղծել է հենց թանգարանի համար` «Մեյ Ուեսթի» սենյակը, «Քամու պալատ» սենյակը, «Ֆրանցիս Պուժոլսի» հուշարձանը, «Անձրևային կադիլակը»։

Ցուցադրված է նաև Դալիի հոլոգրաֆիկ արվեստի և զարդերի հավաքածուն, մյուս սենյակում լոգանքի տաշտն է, անկյունային սեղան` վրան գզրոց և լամպ և այս ամենը Դալին ստեղծել է առաստաղից գլխիվայր կախված^[2]^:31:

Թանգարանի ավելացված սենյակում ներկայացված են Դալիի ստեղծած տեսողական պատրանքները, ստերեոսկոպներ։ Այստեղ ներկայացված են նաև Դալիի վերջին աշխատանքները, այդ թվում «Ծիծեռնակի պոչը» (1983) կտավը։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ https://www.ara.cat/cultura/Museus-Dali-enfilen-ranquing-visitats_0_2159784216.html
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 Pitxot, Antoni; Montse Aguer Teixidor; photography, Jordi Puig; translation, Steve Cedar (2007). The Dalí Theatre-Museum. Sant Lluís, Menorca: Triangle Postals. ISBN 9788484782889.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 King Elliott H., David A. Brenneman, William Jeffet, Montse Aguer Teixidor, Hank Hine (2010)։ Salvador Dalí : the late work։ Atlanta, Ga: High Museum of Art and Yale University Press։ ISBN 9780300168280
↑ «Figueres: Teatre Museu Dalí - History»։ Fundació Gala-Salvador Dalí։ 2010։ Վերցված է հունիսի 20, 2010

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Dalí Theater Museum English language web page Archived 2014-06-25 at the Wayback Machine.
Dalí Theater-Museum situation map in Figueres

[_2f6c6ed22b7ae97b-1] ttps://www.ara.cat/cultura/Museus-Dali-enfilen-ranquing-visitats_0_2159784216.html

[Pitxot-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 Pitxot, Antoni; Montse Aguer Teixidor; photography, Jordi Puig; translation, Steve Cedar (2007). The Dalí Theatre-Museum. Sant Lluís, Menorca: Triangle Postals. ISBN 9788484782889.

[King-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 King Elliott H., David A. Brenneman, William Jeffet, Montse Aguer Teixidor, Hank Hine (2010)։ Salvador Dalí : the late work։ Atlanta, Ga: High Museum of Art and Yale University Press։ ISBN 9780300168280

[4] «Figueres: Teatre Museu Dalí - History»։ Fundació Gala-Salvador Dalí։ 2010։ Վերցված է հունիսի 20, 2010

[1]

[2]

[3]

[4]