Գևորգ Պետրոսյան (դերասան)
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Պետրոսյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
- Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գևորգ Պետրոսյան (այլ կիրառումներ)
Գևորգ Պետրոսյան | |
---|---|
Ծնվել է | նոյեմբերի 11, 1859 |
Ծննդավայր | Որդուար, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն |
Մահացել է | հոկտեմբերի 28, 1906 (46 տարեկան) |
Մահվան վայր | Նոր Նախիջևան, Ռոստովի շրջան, Դոնի զորքի մարզ, Ռուսական կայսրություն |
Գերեզման | Խոջիվանք |
Մասնագիտություն | դերասան և դրամատուրգ |
Գևորգ Հովսեփի Պետրոսյան (Գևորգ Տեր-Պետրոսյան, նոյեմբերի 11, 1859, Որդուար, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն - հոկտեմբերի 28, 1906, Նոր Նախիջևան, Ռոստովի շրջան, Դոնի զորքի մարզ, Ռուսական կայսրություն), հայ դերասան, բեմադրիչ։
Դերասան, բեմադրիչ Քրիստափոր Պետրոսյանի (Ռուսաստանի Փոքր թատրոնում, Գրոմով ազգանունով) եղբայրը[1]։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գևորգ Պետրոսյանը ծնվել է Օրդուբադում։ Սովորել է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանում։ 1881-1882 թվականներին հանդես է եկել Թիֆլիսի թատերական կոմիտեի դերասանական մշտական խմբում՝ Օրդուբադյան բեմական ազգանունով[1]։ 1878-ի դեկտեմբերին նա կազմակերպել է սիրողական մի թատերախումբ, ներկայացրել է Կարենյանի «Շուշանիկը» և խաղացել Վարդան Մամիկոնյանի դերը։ Նրա սիրողական խմբերում խաղացած դերերից հայտնի են Սմբատ Բագրատունին, Սոսոլը, Հերմանը։ Պրոֆեսիոնալ թատրոն է մտել 1881-ին։ Խաղացել է Զաքարե Իշխանի դերը «Ռուզան» (ըստ Մուրացանի) ներկայացման մեջ, եղել է Պետրոս Ադամյանի խաղընկերը «Դիմակահանդես»-ում (Կազարին և Զվեզդիչ), «Համլետ»-ում (Հորացիո) և վայելել նրա մտերմությունը։ 1883 թվականին ընդունվել է Պետերբուրգի տեխնոլոգիական ինստիտուտ։ Մինչև 1890 թվականը հանդես է եկել ուսանողական ինքնագործ խմբերում, միաժամանակ աշխատել տեղի և Մոսկվայի ռուսական թատրոններում[1]։ Պետրոսյանի ջանքերով 1891 թվականին Թիֆլիսում կազմակերպվել է մշտական թատերախումբ, որի կազմում են եղել Հովհաննես Աբելյանը, Գևորգ Տեր-Դավթյանը, Արամ Վրույրը, Պողոս Արաքսյանը, Սաթենիկ Չմշկյանը, Մարի Զաբելը, Արշակ Հարությունյանը, Մկրտիչ Ավալյանը, Վարդուհին և ուրիշներ։ 1891 թվականին մեկնել է Կոստանդնուպոլիս։ Սիրանույշին, Դավիթ Թրյանցին, Արմեն Արմենյանին հրավիրել է Թիֆլիս։ 1897-1905 թվականներին ակտիվ թատերական գործունեություն է ծավալել Բաքվի ու Թիֆլիսի թատերախմբերում, 1901-1905 թվականներին Հովհաննես Աբելյանի հետ ղեկավարել է Թիֆլիսի մշտական գործող թատերախումբը[2]։ Հայկական թատերարվեստը լայն զանգվածներին ներկայացնելու համար միայնակ և խմբերով հանդես է եկել հայաշատ քաղաքներում, նպաստել է ազգային թատերական մշակույթի առաջընթացին[1][3]։
Բեմադրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պետրոսյան բեմադրիչի իդեալը եղել է նոր տիպի համախմբային (անսամբլային) թատրոնը։ Պետրոսյանի ռեժիսուրան, հրապարակ բերելով նոր ու անծանոթ պիեսներ, խախտում էր հայ թատրոնի դերասանական հիերարխիան, ամպլուաների կարգավորվածությունը, բարդացնում դերասանի աշխատանքը։ Պետրոսյանի ռեժիսուրան բացառել է հապճեպ ու իմիջիայլոց փորձերը։ Նրա միզանցսենները միշտ պատճառաբանված էին լինում, կարևոր էր ընդհանուր տեմպը, տոնը[4]։
- Շիլլեր, «Ավազակներ»
- Ալեքսանդր Դյումա-որդի, «Կամելիազարդ տիկինը»
- Կարլ Գուցկով «Ուրիել Ակոստա» (1891)
- Հ.Իբսեն, «Ուրվականները» (1891)
- Ուիլյամ Շեքսպիր, «Լիր արքա»
- Գաբրիել Սունդուկյան, «Պեպո»
- Րաֆֆի, «Սամվել» (1891)
- Գերհարդ Հաուպտման, «Կառապան Հենշելը»
- Հենրիկ Իբսեն «Դոկտոր Շտոկման» (1892)
Դերեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գևորգ Պետրոսյանի դերակատարումներն աչքի են ընկել կերպարի մանրակրկիտ ուսումնասիրությամբ։ Խաղացել է դրամատիկական, ողբերգական և բնութագրական դերեր։ Քննադատությունն ընդունել է նրան որպես մտքի դերասան, հույզերը բանականության ենթարկող։ Նա սկսել է հայ թատրոնի ավանդական խաղացանկից, անցել դասականության ճանապարհով ու հանգել նորագույնին, սկիզբ դնելով մեզանում 20-րդ դարի բեմական մտածողությանը[4]։ Պետրոսյանն ավելի հակված է եղել դրամատիկական դերերի։ Մեծ է եղել ռուսական դրամայի և ռուս դերասանական դպրոցի ազդեցությունը նրա բեմադրական և դերասանական արվեստի վրա։
Դեր | Պիես | Հեղինակ |
---|---|---|
Քաղաքագլուխ,
Աբդուլին |
«Ռևիզոր» | Նիկոլայ Գոգոլ |
Արբենին | «Դիմակահանդես» | Միխայիլ Լերմոնտով |
Շայլոկ,
Գրացիանո |
«Վենետիկի վաճառականը» | Ուիլյամ Շեքսպիր |
Անանիա Գլախա | «Դավաճանություն» | Յուժին-Սումբատով |
Օգսեն | «Պաղտասար աղբար» | Հակոբ Պարոնյան |
Պեպո | «Պեպո» | Գաբրիել Սունդուկյան |
Միլլեր | «Սեր և Խարդավանք» | Ֆրիդրիխ Շիլլեր |
Օթելլո | «Օթելլո» | Ու.Շեքսպիր |
Պետրուչիո | «Անսանձ կնոջ սանձահարումը» | Ու.Շեքսպիր |
Լիր արքա | «Լիր արքա» | Ու.Շեքսպիր |
Գուստավո | «Քույր Թերեզա» | Լուիջի Կամոլետտի |
Ուրիել | «Ուրիել Ակոստա» | Կարլ Գուցկով |
Մուրով | «Անմեղ մեղավորները» | Ալեքսանդր Օստրովսկի |
Ֆիլիպ | «Դարբնոցապետը» | Ժ.Օնե |
Բելոզերով | «Կյանք» | Պոտապենկո |
Ֆիգարո | «Սևիլյան սափրիչը» | Պիեռ Բոմարշե |
Նապոլեոն | «Մադամ Սանժեն» | Վիկտորիեն Սարդու |
Հենշել | «Կառապան Հենշել» | Գ.Հաուպտման |
Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իր համախոհ Սաթենիկ Ադամյանի հետ Պետրոսյանը ծրագրում է ստեղծել նոր թատրոն, նոր ժամանակներին համախոս և այդ ծրագրով ու իրենց ընտրած խմբով 1906 թվի աշնանը մեկնել են Նոր Նախիջևան (այժմ՝ Դոնի Ռոստով)։ Որտեղ և հոկտեմբերի 28-ին նա վախճանվել է։ Թաղվել է Թիֆլիսի Խոջիվանքի գերեզմանատանը[1]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 «Գևորգ Պետրոսյանի կենսագրությունը avproduction.am կայքում». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ «Գ. Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն». www.nationaltheater.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 3-ին.
- ↑ Saratikyan, Shushan. «Մեծանուն Հայեր». www.haymard.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 3-ին.
- ↑ 4,0 4,1 Հովհաննիսյան, Հենրիկ (2010). Հայ թատրոնի պատմություն XIX դար. Երևան: Նաիրի. էջ 651. ISBN 978-5-5050-01601-5.
{{cite book}}
: Check|isbn=
value: length (օգնություն)