Գրապա
Գրապա, իտալական բուրավետ, խաղողի հիմքով ալկոհոլային խմիչք, որ պատրաստվում է ճզմած խաղողի մնացորդներից (փլուշ) և ունի 35-60% թնդություն։ Գրապան ստացվում է գինեգործության առաջին փուլում ճզմված խաղողի մնացորդների թորման արդյունքում։ Խմիչքը մեծամասամբ անգույն է, որը նշանակում է, որ այն ստացվում է չհնեցված թորվածքից, թեև որոշները կարող են պահպանել իրենց սկզբնական մրգային թթուներից շատ թույլ գունանյութեր։ Վերջերս շատ են հանդիպում նաև հնեցված դեղին կամ բաց դարչնագույն գրապաներ, որոնք ընդունում են այն տակառի գույնը, որտեղ պահվում են։ Իտալիայում գրապան մատուցվում է որպես դիժեստիվ։ Նրա հիմնական գործառույթը մարսողությանն օգնելն է, հատկապես հագեցած ճաշից հետո։ Գրապան ավելացնելով էսպրեսո սուրճի վրա ստանում են կոռետո՝ այսպես կոչված «բարելավված» սուրճ։
Արտադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրապայի հայտնի արտադրողներից է Ջակոպո Պոլին, որն արտադրում է երկու տեսակ գրապա՝ Նոնինո և Նարդինի։ Այս խմիչքներն արտադրվում են մեծ քանակությամբ և արտահանվում են, թեև կան նաև գրապայի տեղական մանր ու մեծ արտադրություններ։ Եվրոպական Միությունում «Գրապան» պաշտպանված ապրանքանիշ է. գրապա կոչվելու համար խմիչքը պետք է համապատասխանի հետևյալ չափանիշներին[1].
- Արտադրված է Իտալիայում կամ Շվեյցարիայի կամ Սան Մարինոյի իտալական մասում
- Արտադրված է փլուշից՝ բացառապես ճզմված խաղողի մնացորդներից, որից արտադրվում է նաև բրենդին
- Խմորումն ու թորումը կատարվել է խաղողի մզվածքից, առանց ջուր ավելացնելու։
3-րդ չափանիշն ունի երկու կարևոր նշանակություն։ նախ, թորումը պետք է տեղի ունենա ոչ թե ուղիղ բոցի վրա, այլ թորման սարքով՝ գոլորշու օգնությամբ, այլապես մզվածքը կարող է այրվել։ Երկրորդ, խաղողի փայտային մասերը (ցողունները և սերմերը) համակցված են շաքարով հարուստ հյութի հետ. սա արտադրում է շատ փոքր քանակությամբ մեթիլալկոհոլ, որը շատ ավելի թունավոր է, քան էթանոլը։ Ի տարբերություն կարմիր գինու արտադրության նմանատիպ գործընթացին, թորման ընթացքում գրապայից զգուշությամբ հեռացվում է մեթիլալկոհոլը։ Ահա թե ինչու իտալական օրենքը պահանջում է գինեգործներից խաղողի մզվածքը վաճառելգրապա արտադրողներին։ Միացյալ Նահանգներում թորած արտադրանքի համար գրապա բառի օգտագործումը դեռևս թույլատրված է և պատկանում է կոնյակի դասակարգման սահմանմանը, որն առավելապես դասակարգվում է որպես թուրմ, մասնավորապես գրապա կամ գրապա կոնյակ[2]։ Իտալացի նշանավոր ներգաղթյալների շնորհիվ[3][4] գրապպան հայտնի է նաև Ուրուգվայում և Արգենտինայում[5]։ Այս երկրներում գրապան մատուցվում է ինչպես Իտալիայում՝ հիմնական ճաշատեսակից հետո։ Ուրուգվայում ստեղծել են խմիչքի տեղական՝ գրապամիել տարբերակը՝ սովորական գրապայի մեջ մեղր ավելացնելով։ Այն մատուցվում է ամենուրեք՝ հատկապես ձմռանը, քանի որ «տաքացնում է կոկորդը»[6]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թորումը խառնուրդից հեղուկի բաժանման հնագույն եղանակ է, որ հայտնի է մեր թվարկության առաջին դարից[7]։ Ալկոհոլի թորումը հավաստիորեն իրագործվել է Ալ-Ֆարաբիի, Ալ-Զահրավիի և Ալ Քինդիի կողմից[8] 12-րդ դարում[7][9]։ Գրապան ավանդաբար արտադրվել է հյուսիսային Իտալիայում և լայն սպառում ունի նաև այնպիսի վայրերում, ինչպիսիք են Արգենտինան, Բուլղարիան, Վրաստանը (ճաճա), Ուրուգվայը, Գալիսիան և Պորտուգալիան։ Մի ավանդազրույցի համաձայն մի հռոմեացի զինվոր առաջին անգամ գրապա է թորել մեր թվարկության 2-րդ դարում հյուսիսային Իտալիայի Բասանո դել Գրապա քաղաքում՝ օգտագործելով Եգիպտոսից գողացած թորման սարքավորումը։ Այնուամենայնիվ, պատմությունն արժանահավատ չի կարող համարվել, քանի որ խմիչք արտադրելու առաջին թորման սարքավորումները չեն հայտնաբերվել մինչև 8-րդ դարը և ևս երկու դար է անցել, մինչև որ թորման տեխնոլոգիան իր ծննդավայր Լևանտից ու Պարսկաստանից հասներ Իտալիա (հավանաբար խաչակիրների շնորհիվ)։ 1300-1400 թվականներին, այնուամենայնիվ, ջրի գործածումը որպես հովացնող նյութ թորման սարքավորման մեջ հնարավորություն է տվել արտադրել էապես ավելի մեծ քանակությամբ ալկոհոլային խմիչք։ Մոտավորապես 1600-ականներին Իսպանիայի, Իտալիայի և Գերմանիայի Հիսուսականներն ուսումնասիրեցին և կատարելագործեցին բրենդի և գրապա թորելու տեխնոլոգիան և նրանց մեթոդները օգտագործվում էին մինչև վերջերս[10]։ Գրապայի թորման մոդեռնիզացիան համեմատաբար վերջերս է կատարվել՝ հավանաբար 1979 թվականին հյուսիսային Իտալիայում։ Ի սկզբանե թորումն իրականացվում էր ուղիղ բոցի վրա, սակայն հետագայում ակնհայտ դարձավ շոգու միջոցով թորված արտադրանքի լավորակությունը։ Ներկայումս թորված խմիչքը հնեցնում են տարբեր փայտանյութերից պատրաստված տակառներում՝ լիկյորի համը բարելավելու նպատակով։ Ամենից հաճախ օգտագործում են կաղնեփայտի տակառները, իսկ առավել թանկարժեք գրապաները հնեցվում են ակացիայի, հացենու և բալենու տակառներում։
Համտես[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պրոֆեսիոնալ համտեսողները տարբերակում են գրապայի չորս տեսակ՝ ըստ հնեցման, ըստ տակառի փայտանյութի, անուշաբույր և անուշահամ։ Գրապայի բույրը, ինչպես գինու դեպքում, կախված է գործածված խաղողի տեսակից և որակից, ինչպես նաև հատուկ թորման գործընթացից։ Երբ համտեսումը ներառում է նույն կատեգորիայի ավելի քան մեկ գրապա, քննությունը սկսվում է նրանից, որում ալկոհոլի քանակը ավելի քիչ է և ավարտվում է ալկոհոլի ամենամեծ քանակ ունեցողով։ Գրապա համտեսելու մեկ այլ եղանակ է ձեռքի երեսին մի փոքր քսելն ու հոտոտելը։ Եթե հոտը հաճելի է, ուրեմն գրապան լավ է պատրաստվել։ Յուրաքանչյուր համտեսումից հետո, նախքան հաջորդ բաժակը խմելը, որոշ համտեսողներ համի ընկալիչները ուժեղացնելու նպատակով խորհուրդ են տալիս կես բաժակ կաթ խմել։ Ոմանք էլ առաջարկում են աղի պիստակ ուտել գրապա համտեսելիս, նշելով, որ այն հրաշալի համադրվում է խմիչքի հետ։ Ավանդապաշտները գրապան խմում են ապակյա փոքրիկ ըմպանակներով[11]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Գրապա կատեգորիայում։ |
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Regulation (EC) No 110/2008 on the definition, description, presentation, labelling and the protection of geographical indications of spirit drinks Regulation (EC) No 110/2008., Annex II paragraph 6 (grape marc spirit) and Annex III (geographical indications)
- ↑ «eCFR – Code of Federal Regulations». Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 14-ին.
- ↑ «The Origins Of Grappa». www.superveloce.co. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
- ↑ «Pomance Brandy, Grappa, Marc,What is it?». Millville Distillery (ամերիկյան անգլերեն). 2019 թ․ հունիսի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 26-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
- ↑ Caddy, Cosmo (2017 թ․ օգոստոսի 10). «Where is Grappa Produced? | News». Devon Distillery (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
- ↑ «Uruguay - The 2010 FIFA World Cup Bites and Boozes» (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
- ↑ 7,0 7,1 Forbes, Robert James (1970). A short history of the art of distillation: from the beginnings up to the death of Cellier Blumenthal. BRILL. էջեր 57, 89. ISBN 978-90-04-00617-1. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 29-ին.
- ↑ al-Hassan, Ahmad Y. (2009). «Alcohol and the Distillation of Wine in Arabic Sources from the 8th Century». Studies in al-Kimya': Critical Issues in Latin and Arabic Alchemy and Chemistry. Hildesheim: Georg Olms Verlag. էջեր 283–298. (same content also available on the author's website). See also Berthelot, Marcellin; Houdas, Octave V. (1893). La Chimie au Moyen Âge. Vol. I. Paris: Imprimerie nationale. vol. I, pp. 141, 143.
- ↑ Sarton, George (1975). Introduction to the history of science. R. E. Krieger Pub. Co. էջ 145. ISBN 0-88275-172-7.
- ↑ Istituto Nazionale Grappa Արխիվացված 23 Մայիս 2009 Wayback Machine (it)
- ↑ GRID (2018 թ․ փետրվարի 7). «Know Your Grappa Glass». Grappa Marolo. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 12-ին.