Jump to content

Գորգուդ պապի գիրքը

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
«Գորգուդ պապի գիրքը»
Դեդե Գորգուտի պատկերը ադրբեջանական նամականիշի վրա
Տեսակազգային էպոս
Ժանրազգային էպոս
ՀեղինակKorkut Ata?
ԵրկիրԹուրքիա Թուրքիա
Ադրբեջան Ադրբեջան
Թուրքմենստան Թուրքմենստան
Բնագիր լեզուօղուզերեն
Թվային տարբերակdigital.slub-dresden.de/id280873166/1 և digi.vatlib.it/view/MSS_Vat.turc.102/0122
 Dede Korkut

«Գորգուդ պապի գիրքը»[1][2] (ադրբ.՝ Kitabi Dədə Qorqud, թուրքերեն՝ Dede Korkut Kitabı, թուրքմ.՝ Gorkut-ata kitaby, ղրղզ.՝ Коркут ата китеби, ամբողջական անվանումը, գրված Դրեզդենյան ձեռագրի վրա՝ «Կիտաբի դեդեմ Գորգուդ ալա լիսանի թայֆեի օղուզան» («Իմ պապ Գորգուդի գիրքը օղուզների ցեղի լեզվով»)[2][3]), օղուզ թյուրքերի ամենահայտնի էպոսը։ Էպոսն իր մեջ բովանդակում է քոչվոր թյուրքական ցեղերի ապրելակերպին բնորոշ արժեքային համակարգն ու բարոյականությունը, որոնք սկիզբն են առնում դեռ մինչիսլամական հավատալիքներից։ Օղուզ թյուրքերը թյուրքական քոչվոր ցեղերի մի խումբ են, որոնք ղփչաղների ճնշման տակ լքել են Կենտրոնական Ասիայի Թուրանի տափաստանները և հաստատվել Կասպից ծովի ափերին, Առաջավոր Ասիայում՝ հասնելով մինչև Դանուբ, հետագայում մասնակցելով թուրքմենների (այդպես էին սկզբնապես անվանվում իսլամ ընդունած քոչվոր օղուզները[4]), ադրբեջանցիների և թուրքերի էթնոգենեզին[1][4]։ Էպոսի հանդիսանում է Թուրքիայի, Ադրբեջանի, Թուրքմենստանի, Ղազախստանի և, նվազ չափով, նաև Ղրղզստանի մշակութային ժառանգությունը[5]։

Ինչպես նշում է ռուս արևելագետ Վասիլի Բարտոլդը, էպոսի հիմնական գործողությունները տեղի են ունենում Հայկական բարձրավանդակում, Ակ-Կոյունլուների ցեղական միջավայրում բայունդուրների կառավարման ժամանակաշրջանում՝ մոտավորպես 14-րդ դարի կեսերից մինչև 15-րդ դարը[6]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 БСЭ, 1973, էջ 203
  2. 2,0 2,1 Кор-оглы, 1966
  3. АСЭ, 1981, էջ 408
  4. 4,0 4,1 Мелетинский, 1985, էջ 588
  5. Barthold (1962), էջ. 6
  6. Жирмунский, 1962

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիդարանի պատկերանիշը
Վիքիդարանի պատկերանիշը
Վիքիդարանում կան նյութեր այս թեմայով՝
Book of Dede Korkut
  • Epics Արխիվացված 2016-10-19 Wayback Machine, four editions of the Dede Korkut book at the Uysal-Walker Archive of Turkish Oral Narrative, Texas Tech University, 2000–2007
  • "Mother-of-All-Books" Dada Gorgud article in Azerbaijan International magazine
  • First and second parts of the 1975 Dede Korkut film (az)
  • Book of Dede Korkut at Dresden Library
  • «КНИГА ДЕДА КОРКУТА». Восточная Литература - библиотека текстов Средневековья.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գորգուդ պապի գիրքը» հոդվածին։