Գնողունակություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գնողունակության համարժեքություն

Գնողունակություն (երբեմն հետադարձ ուժով կոչվում է գնաճի ճշգրտում), այն ապրանքների և ծառայությունների քանակն ու որակը կամ արժեքը, որոնք կարող են ձեռք բերվել արժույթի միավորով։ Այն տնտեսական ցուցանիշ է, որը հակադարձ համեմատական է ապրանքների և ծառայությունների որոշակի սպառողական զամբյուղի վճարման համար անհրաժեշտ արժույթի քանակին։ Օրինակ, եթե 1950-ական թվականներին մեկ դրամական միավորն արժեր մի ամբողջ խանութ, դա ճշմարտանման է, քանի որ հնարավոր էր գնել ավելի շատ ապրանքներ, քան այսօրվա դրությամբ, որը ցույց է տալիս, որ գնողունակությունը ավելի բարձր էր 1950-ական թվականներին։ Արժույթ կարող է լինել ապրանքային դրամը, ինչպես ոսկին, արծաթը և բիթքոինը, կամ կառավարական ապրանքային գործակալությունների կողմից արտադրվող ֆիատ դրամը։

Վերլուծություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավանդաբար, փողի գնողունակությունը մեծապես կախված էր ոսկու և արծաթի տեղական արժեքից, ինչպես նաև նշանակություն ուներ շուկայում առկա որոշ ապրանքների առաջարկը և պահանջարկը[1]։ Առավել ժամանակակից ֆիատ արժույթները, ինչպիսիք են ԱՄՆ դոլարները, շրջանառվում են երկրորդային շուկայում միմյանց և ապրանքային դրամի դեմ՝ ապրանքների և ծառայությունների վճարման համար միջազգային փոխանցման նպատակով։ Ինչպես նշում է Ադամ Սմիթը, գումար ունենալը հնարավորություն է տալիս «տնօրինելու» ուրիշների աշխատանքը, այսինքն՝ գնողունակությունը ինչ-որ չափով ուրիշների նկատմամբ իշխանության աստիճանն է, այնքանով, որքանով նրանք պատրաստ են վաճառել իրենց աշխատանքը կամ ապրանքը դրամի կամ արժույթի համար։

Գնողունակությունը ցույց է տալիս, թե միջին վիճակագրական սպառողը ինչքան ապրանքներ և ծառայություններ է կարողանում գնել դրամի որոշակի գումարով գոյություն ունեցող գնային մակարդակում։

Գնողունակությունը կախված է բնակչության եկամուտների և նրա այն մասի մակարդակից, որը կարող է հատկացվել գնումներին, որը, սակայն, պայմանավորված չէ ապրանքների գների և ծառայությունների սակագների մեծությունից[2]։

Արտարժույթի գնողունակության անկումը կոչվում է գնաճ, իսկ գնողունակության աճը դեֆլյացիան է։ Նույն արժույթի գնողունակությունը տարբեր երկրներում զգալիորեն տարբեր է։ Տնտեսական ցուցանիշների միջազգային համեմատության հայեցակարգը գնողունակության համարժեքության վերահաշվարկն է։ Գնողունակության հասկացությունը կարող է կիրառվել ոչ միայն արժույթների, այլ նաև բնակչության վճարունակության նկատմամբ։ Բնակչության գնողունակությունը փոխկապակցված է եկամտի հետ և կարող է խթանել սպառումը։

Եթե ինչ-որ մեկի դրամական եկամուտը մնում է նույնը, բայց գնի մակարդակը բարձրանում է, ապա այդ եկամտի գնողունակությունն ընկնում է։ Գնաճը միշտ չէ, որ ենթադրում է դրամական եկամուտների գնողունակության անկում, քանի որ վերջինս կարող է ավելի արագ աճել, քան գների մակարդակը։ Ավելի բարձր իրական եկամուտը նշանակում է ավելի բարձր գնողունակություն, քանի որ իրական եկամուտը փոխկապակցված է գնաճի փոփոխության հետ կապված եկամտին։

Գների ինդեքսի համար բազային տարվա արժեքը սովորաբար նորմավորվում է 100 միավորով։ Արժույթի միավորի գնողունակությունը, արտահայտված դոլարով տվյալ տարվա համար, -ն է, որտեղ -ն այդ տարվա գների ինդեքսն է։ Այսպիսով, ըստ սահմանման, դոլարի գնողունակությունը նվազում է, քանի որ գինը բարձրանում է։ գումարի եկող տարիների համար գնողունակությունն այսօրվա դրամով կարելի է հաշվարկել հետևյալ բանաձևով.

որտեղ այս դեպքում -ն գալիք տարեկան գնաճի գործակցի կանխատեսումն է։

Ադամ Սմիթը վճարովի աշխատանքն օգտագործեց որպես գնողունակության միավոր, քանի որ արժեքը կարող է չափվել տվյալ քանակություն արտադրելու համար (կամ նույնը գնելու բավարար գումարին համարժեք այլ ապրանք արտադրելու համար) պահանջվող աշխատանքի ժամերով[փա՞ստ] :

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Guy Le Strange, Purchasing Power in 1889 Compared with Same Currency in 985 CE, in: Mukaddasi, Description of Syria, Including Palestine, London 1886, p. 44.
  2. Райзберг Б. А., Лозовский Л. Ш., Стародубцева Е. Б.. Современный экономический словарь. — 2-е изд., испр. М.: ИНФРА-М. 479 с.. 1999, Покупательная способность населения.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]