Ոլորտային երկրաչափություն
(Վերահղված է Գնդային երկրաչափությունից)
| Երկրաչափություն | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
|
||||||||||
|
Քառաչափ- / այլ չափանի |
||||||||||
| Երկրաչափներ | ||||||||||
|
ըստ անվան
|
||||||||||
|
ըստ ժամանակահատվածի
|
||||||||||
Ոլորտային երկրաչափություն, գնդային երկրաչափություն, մաթեմատիկայի բաժին, որն ուսումնասիրում է ոլորտի վրա գտնվող երկրաչափական պատկերներ։
Կանոններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գնդային մակերևույթի ցանկացած երկու А և В կետերով (բացառությամբ տրամագծորեն հակառակների) կարելի է տանել մեկ շրջանագիծ, որի հարթությունն անցնում է գնդի կենտրոնով․ այդ շրջանագիծը անվանում են մեծ շրջանագիծ․ այն ոլորտային երկրաչափության մեջ խաղում է ուղիղ գծի դեր։
- Երկու մեծ շրջանագծերը, նրանց ընդհանուր կետերով չանցնող երրորդ մեծ շրջանագծով հատելիս, առաջանում են 8 եռանկյուններ, որոնց տարրերը որոշելու համար բավական է ուսումնասիրել միայն մեկը, օրինակ, այն, որի կողմերը փոքր են կիսաշրջանագծերից (էյլերյան եռանկյուն)։
- ABC ոլորտային եռանկյան կողմերը չափում են OABC (Օ-ն ոլորտի կենտրոնն է) եռանիստ անկյան հարթ անկյուններով․
- Երկու մեծ շրջանագծերի՝ կազմած անկյունը՝ այդ շրջանագծերին՝ նրանց հատման կետում տարված շոշափողների կազմած անկյունն է։
Ոլորտային երկրաչափության շատ հասկացություններ և պնդումներ հանգում են հարթաչափության հասկացություններին և պնդումներին։[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Եռանկյունները համարվում են հավասար, եթե դրանք կարող են համընկնել՝ որոշակի ձևով շարժելով ոլորտի վրայով։
- Ոլորտային եռանկյունների համար ճիշտ են հարթ եռանկյունների հավասարության երեք հայտանիշները, բայց տեղի ունի նաև չորրորդ դեպքը՝ եթե եռանկյան անկյունները հավասար են, ապա եռանկյունները հավասար են։
- էյլերյան եռանկյան ցանկացած կողմ փոքր է մյուս երկու կողմերի գումարից և մեծ՝ նրանց տարբերությունից։
Բայց շատ այլ առումներով ոլորտային երկրաչափությունը տարբերվում է հարթաչափությունից, օրինակ, Ոլորտային երկրաչափության մեջ չկան զուգահեռ ուղիղներ, քանի որ ցանկացած երկու մեծ շրջանագծեր հատվում են։ Ոլորտային երկրաչափության եռանկյան անկյունների Տ գումարի համար (π<Տ<3π), ε=S—π տարբերությունը անվանում են ոլորտային ավելցուկ։ Ոլորտային եռանկյան մակերեսը հավասար է R²(S—π), որտեղ R-ը ոլորտի շառավիղն է։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 609)։ 
|