Jump to content

Գլեդիս Ուեսթ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գլեդիս Ուեսթ
Ծնվել էհոկտեմբերի 27, 1930(1930-10-27)[1] (94 տարեկան)
Sutherland, Dinwiddie County, Վիրջինիա, ԱՄՆ[1]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս և գեոդեզիստ
Հաստատություն(ներ)Naval Surface Warfare Center Dahlgren Division?
ԱնդամակցությունAlpha Kappa Alpha
Ալմա մատերՎիրջինիա նահանգի համալսարան, Օկլահոմայի համալսարան և Վիրջինիայի պոլիտեխնիկական ինստիտուտ
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Պարգևներ
 Gladys West Վիքիպահեստում

Գլեդիս Մեյ Ուեսթ (անգլ.՝ Gladys Mae West, հոկտեմբերի 27, 1930(1930-10-27)[1], Sutherland, Dinwiddie County, Վիրջինիա, ԱՄՆ[1], ծննդյան անունը՝ Բրաուն) աֆրոամերիկացի մաթեմատիկոս, որը հայտնի է Երկրի ձևի մաթեմատիկական մոդելավորման մեջ իր ներդրումով և արբանյակային գեոդեզիայի մոդելների մշակմամբ, որոնք ի վերջո ներառվել են Գլոբալ տեղորոշման համակարգում (GPS)[3][4]։ Ուեսթը 2018 թվականին ընդգրկվել է Միացյալ Նահանգների ռազմաօդային ուժերի փառքի սրահում [5]։

Վաղ կյանքը և կրթությունը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուեսթը ծնվել է Սազերլենդում, Վիրջինիա, Դինվիդի շրջանում, Ռիչմոնդից հարավ[3][6][7], ֆերմերային ընտանիքում: Նրա հայրը ֆերմեր էր, ով աշխատում էր երկաթգծում, իսկ մայրն աշխատում էր ծխախոտի գործարանում[7]։ Ուեսթը վաղ հասկացավ, որ չի ցանկանում աշխատել ծխախոտի դաշտերում կամ գործարաններում, ինչպես իր ծնողները, և որոշեց, որ պետք է ստանա կրթություն[8]:

Արևմուտքում գտնվող ավագ դպրոցում կար մի կանոն, որ յուրաքանչյուր ավարտական դասարանի երկու լավագույն աշակերտները կրթաթոշակ էին ստանում Վիրջինիայի պետական համալսարանում (նախկինում քոլեջ) ՝ պատմականորեն ձևավորված Սև պետական համալսարանում լրիվ ուսման համար[9]: Ուեսթը ջանասիրաբար սովորել և բարձրագույն կրթություն է ստացել և 1948 թվականին ստացել է valedictorian կոչումը[10][11]։  Ի սկզբանե նա վստահ չէր, թե քոլեջի որ մասնագիտությունը դարձնել իր հիմնական մասնագիտությունը, քանի որ ավագ դպրոցում հաջողության է հասել բոլոր առարկաներում: Նրան խորհուրդ տվեցին զբաղվել գիտությամբ կամ մաթեմատիկայով, և Ուեսթը, ի վերջո, որոշեց սովորել մաթեմատիկա առարկան, որը հիմնականում սովորում էին տղամարդիկ[9]: Նա նաև դարձել է «Ալֆա Կապպա Ալֆա»[12] ուսանողական ընկերության անդամ[12]։  1952 թվականին Ուեսթը ստացել է մաթեմատիկայի բակալավրի աստիճան[10]։  Ավարտելուց հետո նա երկու տարի դասավանդել է մաթեմատիկա և բնագիտություն Վեյվերլիում, Վիրջինիա[10]։  Այնուհետև Ուեսթը վերադարձավ համալսարան և 1955 թվականին ստացավ մաթեմատիկայի մագիստրոսի կոչում [10][11]։  Դրանից հետո նա կարճ ժամանակով զբաղեցրեց ուսուցչի մեկ այլ պաշտոն Մարտինսվիլում, Վիրջինիա[10]։

Կարիերա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տվյալների մշակման հաշվետվություն GeoSat-ի համար Գլեդիս Ուեսթի կողմից [13]

1956 թվականին Ուեսթն աշխատանքի է ընդունվել Դալգրենում (Վիրջինիա), որտեղ նա երբևէ աշխատանքի ընդունված երկրորդ սևամորթ կինն էր և չորս սևամորթ աշխատակիցներից մեկը[3][6]։ Ուեսթը ծրագրավորող էր վերջրյա ռազմական կենտրոնում՝ խոշոր համակարգիչների համար և արբանյակային տվյալների վերլուծության մեջ օգտագործվող տվյալների մշակման համակարգերի համար: Միևնույն ժամանակ Ուեսթն Օկլահոմայի համալսարանից ստացել է պետական կառավարման երկրորդ բարձրագույն կրթություն[7]։

1960 թվականների սկզբներին նա մասնակցել է աստղագիտական հետազոտության, որն ապացուցել է Պլուտոնի շարժման օրինաչափությունը Նեպտունի նկատմամբ[14]. 1960-ականների սկզբին նա մասնակցել է աստղագիտական ուսումնասիրության, որն ապացուցել է Պլուտոնի շարժման օրինաչափությունը Նեպտունի նկատմամբ[15]: Այնուհետև Արևմուտքը սկսեց վերլուծել արբանյակային տվյալները՝ հավաքելով Երկրի ձևի բարձրաչափական մոդելներ։ Նա դարձավ Seasat-ի ռադարային բարձրաչափության նախագծի ղեկավարը՝ առաջին արբանյակը, որը կարող է հեռահար չափել օվկիանոսները: Ուեսթը շարունակ լրացուցիչ ժամեր է տրամադրում իր թիմի վերամշակման ժամանակը կիսով չափ կրճատելու համար:

1970-ականների կեսերից մինչև 1980-ականները Ուեսթը զբաղվում էր ծրագրավորումով IBM համակարգիչների համար՝ ավելի ճշգրիտ հաշվարկներ ապահովելու համար՝ Երկրի ձևը՝ անկանոն գեոիդը մոդելավորելու համար: Չափազանց ճշգրիտ մոդելի ստեղծումը նրանից պահանջում էր օգտագործել բարդ ալգորիթմներ՝ հաշվի առնելու գրավիտացիոն, մակընթացային և այլ ուժերի փոփոխությունները, որոնք աղավաղում են Երկրի ձևը: Ուեսթի տվյալները ի վերջո հիմք դարձան Գլոբալ տեղորոշման համակարգի ( GPS ) համար[15]:

1986 թվականին Ուեսթը հրապարակեց Geosat արբանյակային ռադարային բարձրաչափի տվյալների մշակման համակարգի բնութագրերը», 51 էջանոց տեխնիկական զեկույց ռազմածովային զենքի կենտրոնից (NSWC): Ուղեցույցը հրապարակվել է բացատրելու, թե ինչպես կարելի է բարելավել արբանյակային գեոդեզիայի կարևոր բաղադրիչները գեոիդների բարձրության և ուղղահայաց շեղումների գնահատման ճշգրտությունը: Այս ամենը հնարավոր դարձավ 1984 թվականի մարտի 12-ին ուղեծիր դուրս եկած Geosat արբանյակի ռադիոբարձրաչափի տվյալների մշակման շնորհիվ[16]:

Ուեսթը 42 տարի աշխատել է Դալգրենում և թոշակի է անցել 1998 թվականին։ Թոշակի անցնելուց հետո նա ստացել է պետական կառավարման դոկտորի աստիճան Վիրջինիայի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի[15][17] կողմից։

Ժառանգություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գլեդիս Ուեսթն ընդգրկվել է 2018 թվականի Aerospace Pioneers փառքի սրահում

GPS տեխնոլոգիայի մեջ Ուեսթի ներդրման կարևորությունը կրկին գիտակցվել է, երբ Արևմուտքի «Ալֆա Կապպա Ալֆա» ընկերակցության անդամը կարդացել է նրա կենսագրությունը, որը Գլեդիսը ներկայացրել էր շրջանավարտների համար[3]:

Ուեսթը 2018 թվականին ընդգրկվել է ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերի փառքի սրահում, որը ռազմաօդային ուժերի տիեզերական հրամանատարության բարձրագույն պարգևներից մեկն է[15][18]: Կապիտան Գոդֆրի Ուիզը, 2018 թվականի ռազմածովային մակերևութային կենտրոնի Դալգրենի ջոկատի հրամանատարը, նկարագրել է այն դերը, որ խաղացել է Ուեսթը գլոբալ դիրքորոշման համակարգի զարգացման մեջ։ Քանի որ Գլեդիս Ուեսթը սկսեց իր կարիերան որպես մաթեմատիկոս Դալգրենում 1956 թվականին, նա հավանաբար չէր պատկերացնում, որ իր աշխատանքը կազդի աշխարհի վրա գալիք տասնամյակների ընթացքում»: Ուեսթը համաձայնեց՝ ասելով, որ այն ժամանակ ինքը չէր պատկերացնում, որ իր աշխատանքը կազդի այդքան շատերի վրա։ «Երբ դու աշխատում ես ամեն օր, դու չես մտածում , ոնց կարող է այս ամենը ազդել աշխարհի վրա»[3]:

Ուեսթը ընդգրկվել է BBC-ի 2018 թվականի 100 կանանց ցուցակում[9]։

Անձնական կյանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նա ամուսնուն հանդիպել է՝ Իրա Ուեսթին Դալգրեն ռազմածովային վերջրյա կենտրոնում, որտեղ նա նաև որպես մաթեմատիկոս էր աշխատում: Նրանք այդ ժամանակ այնտեղ աշխատող չորս սևամորթներից երկուսն էին: Նրանք ամուսնացել են 1957 թվականին[6]: Նրանք ունեն երեք երեխա և յոթ թոռ: 2018 թվականի փետրվարի դրությամբ Ուեսթն ապրում է Վիրջինիա նահանգի Քինգ Ջորջ շրջանում:

2018 թվականին Ուեսթը ստացել է դոկտորի կոչում Virginia Tech հեռավար ուսուցման ծրագրով [15][17]:

Զարմանալիորեն, նույնիսկ այն բանից հետո, երբ Գլեդիսը կենսական դեր խաղաց GPS համակարգի ստեղծման գործում, նա նախընտրում է թղթային քարտեզը, քան հետևող համակարգը՝ ասելով, որ դեռևս ամեն ինչից առաջ վստահում է իր ուղեղին [19]:

Հրապարակումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Gladys B. West, "Smoothing of Geos 3 satellite radar altimeter data", J. Geophysical Research, Volume 84, Issue B8, 10 July 1979, Pages 4055—4060 doi:10.1029/JB084iB08p04055.
  • Gladys B. West, SEASAT Satellite Radar Altimetry Data Processing System Արխիվացված 2019-12-30 Wayback Machine, Technical report, Naval Surface Weapons Center, Dahlgren VA, May 1981. Full Text: PDF Արխիվացված 2019-08-21 Wayback Machine.
  • Gladys B. West, "Mean Earth ellipsoid determined from SEASAT 1 altimetric observations", J. Geophysical Res., Volume 87, No. B7, 10 July 1982, Pages 5538—5540. doi:10.1029/JB087iB07p05538.
  • Gladys B. West (1986-06). «Data Processing System Specifications for the Geosat Satellite Radar Altimeter» (PDF). Naval Surface Weapons Center, Dahlgren VA, Report NSWC TR 86-149. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019-02-06-ին. Վերցված է 2018-02-09-ին.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ BBC 100 Women 2018: Who is on the list? // BBC News Online — 2018.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Dyson, Cathy (2018-01-19). «Gladys West's work on GPS 'would impact the world'». The Free Lance Star, Fredericksburg.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-02-04-ին. Վերցված է 2019-12-30-ին. Also printed as: Stamford Advocate Archive copy Wayback Machine-ի միջոցով:; Washington Post 2018-02-01 Archive copy Wayback Machine-ի միջոցով:.
  4. ↑ «Женщина, создавшая GPS». ShareAmerica. 2018-03-30. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-01-ին. Վերցված է 2019-12-30-ին.
  5. ↑ «Глэдис Уэст, пионер технологии GPS, получает одну из самых высоких наград ВВС — Астрономия — 2019». fullersociety.com. Վերցված է 2019-12-30-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 78 (օգնություն)(չաշխատող հղում)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Hayes, Jaron (2015-06-19). «Boomtown Discussion Draws Crowd for Dahlgren Museum Series». South Potomac Pilot. էջ 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-05-07-ին. Վերցված է 2019-12-30-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Kinkade, Daniel (2019-05-03). «Destination on Right: the Influence of Dr. Gladys West». Gideons International. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-05-29-ին. Վերցված է 2019-05-29-ին.
  8. ↑ Lane, Derrick (2018-12-18). «Dr. Gladys West: The Black Woman Behind GPS Technology». BlackDoctor.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-05-29-ին. Վերցված է 2019-03-17-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Butterfly, Amelia (2018-05-20). «Gladys West – the 'hidden figure' of GPS». BBC News Online. BBC 100 Women 2018. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-12-31-ին. Վերցված է 2019-12-30-ին. {{cite news}}: External link in |series= (օգնություն)
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Kinkade, Daniel (2019-05-03). «Destination on Right: the Influence of Dr. Gladys West». Gideons International. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-05-29-ին. Վերցված է 2019-05-29-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  11. ↑ 11,0 11,1 Lane, Derrick (2018-12-18). «Dr. Gladys West: The Black Woman Behind GPS Technology». BlackDoctor.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-05-29-ին. Վերցված է 2019-03-17-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  12. ↑ 12,0 12,1 Dyson, Cathy (2018-01-19). «Gladys West's work on GPS 'would impact the world'». The Free Lance Star, Fredericksburg.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-02-04-ին. Վերցված է 2018-02-09-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն) Also printed as: Stamford Advocate Արխիվացված 2018-02-22 Wayback Machine; Washington Post 2018-02-01 Արխիվացված 2018-11-07 Wayback Machine.
  13. ↑ West, Gladys B. (1986-06). «Data Processing System Specifications for the Geosat Satellite Radar Altimeter» (PDF). Naval Surface Weapons Center, Report NSWC TR 86-149. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019-02-06-ին. Վերցված է 2018-02-09-ին.
  14. ↑ Air Force Space Command Public Affairs (2018-12-07). «Mathematician inducted into Space and Missiles Pioneers Hall of Fame». Air Force Space Command (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019-06-03-ին. Վերցված է 2019-02-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 Air Force Space Command Public Affairs (2018-12-07). «Mathematician inducted into Space and Missiles Pioneers Hall of Fame». Air Force Space Command (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019-06-03-ին. Վերցված է 2019-02-04-ին.
  16. ↑ West, Gladys B. (1986-06). «Data Processing System Specifications for the Geosat Satellite Radar Altimeter» (PDF). Naval Surface Weapons Center, Report NSWC TR 86-149. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019-02-06-ին. Վերցված է 2018-02-09-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 «Meet Gladys West: One Of The 'Hidden Figures' Behind The Creation Of The GPS System». Because of Them, We Can. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-07-09-ին. Վերցված է 2019-12-30-ին.
  18. ↑ «Hidden Figure. Mathematician who helped develop GPS technology inducted into Air Force hall of fame». Colorado Springs Gazette (անգլերեն). 2019-12-19. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-02-22-ին. Վերցված է 2019-02-21-ին.
  19. ↑ Kenney, Tanasia (2018-02-04). «Meet Gladys West, The Black Female Engineer Who Played a 'Pivotal' Role In Developing the GPS». Atlanta Black Star (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018-07-16-ին. Վերցված է 2019-03-17-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գլեդիս_Ուեսթ&oldid=10101542» էջից