Գիրին (Ջիլին)

Գիրին
Բնակավայր
	Գիրին
	չինարեն՝ 吉林市
Երկիր	Չինաստան
Ներքին բաժանում	Changyi District?, Longtan District?, Chuanying District?, Fengman District?, Yongji County?, Jiaohe?, Huadian?, Shulan? և Panshi?
Մակերես	27 711,41 կմ²
ԲԾՄ	202 մետր
Բնակչություն	▼3 623 713 մարդ (2020)
Ժամային գոտի	UTC+8
Հեռախոսային կոդ	0432
Փոստային դասիչ	132000
Ավտոմոբիլային կոդ	吉B
Պաշտոնական կայք	jlcity.gov.cn
	Գիրին (Ջիլին) (Չինաստան)
	Գիրին (Ջիլին) (Չինաստան)
	Գիրին Վիքիպահեստում

Գիրին (Ջիլին), քաղաքային թաղամաս Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության Ջիլին նահանգում, բնակչությունը՝ 4,4 մլն (2010 թվական)։ Սունգարի գետը գրեթե ամբողջությամբ շրջապատում էր հին քաղաքը, այստեղից էլ քաղաքի մանջուրական անվանումը՝ «Գիրին-ուլա» («Գետի քաղաք»)։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքը գտնվում է լեռնոտ տարածքում, որը շրջապատված է Սունգարի գետով։

Վարչական բաժանումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջիլին քաղաքն ունի չորս սեզոնային, մուսոնների ազդեցության տակ գտնվող, խոնավ մայրցամաքային կլիմա (Köppen Dwa): Ձմեռները երկար են (տևում են նոյեմբերից մարտ), ցուրտ և քամոտ, բայց չոր, սիբիրյան անտիցիկլոնի ազդեցության պատճառով, հունվարի միջին ջերմաստիճանը կազմում է −16,7 °C (1,9 °F): Գարունը և աշունը փոքր-ինչ կարճ անցումային շրջաններ են՝ որոշ տեղումներով, բայց սովորաբար չոր և քամոտ են։ Ամառները տաք և խոնավ են, արևելյան ասիական մուսսոնի պատճառով գերակշռում է հարավ-արևելյան քամին; Հուլիսի միջին ջերմաստիճանը 22,9 °C (73,2 °F): Ձյունը սովորաբար թույլ է ձմռանը, իսկ տարեկան անձրևները մեծապես կենտրոնացած են հունիսից օգոստոս ընկած ժամանակահատվածում

Ջիլինի կլիմայական տվյալները
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F)	5.4 (41.7)	12.8 (55)	20.0 (68)	30.6 (87.1)	34.8 (94.6)	35.1 (95.2)	35.4 (95.7)	35.7 (96.3)	30.4 (86.7)	27.9 (82.2)	19.6 (67.3)	11.5 (52.7)	35.7 (96.3)
Միջին բարձր °C (°F)	−9.5 (14.9)	−4.3 (24.3)	3.8 (38.8)	14.6 (58.3)	21.6 (70.9)	26.3 (79.3)	27.7 (81.9)	26.8 (80.2)	21.9 (71.4)	13.8 (56.8)	2.2 (36)	−6.3 (20.7)	11.55 (52.79)
Միջին օրական °C (°F)	−16.7 (1.9)	−11.5 (11.3)	−2.1 (28.2)	8.0 (46.4)	15.1 (59.2)	20.5 (68.9)	22.9 (73.2)	21.7 (71.1)	15.2 (59.4)	7.1 (44.8)	−3.4 (25.9)	−12.6 (9.3)	5.35 (41.63)
Միջին ցածր °C (°F)	−22.9 (−9.2)	−18.2 (−0.8)	−7.8 (18)	1.6 (34.9)	8.5 (47.3)	14.9 (58.8)	18.4 (65.1)	17.0 (62.6)	8.9 (48)	1.2 (34.2)	−8.7 (16.3)	−18.3 (−0.9)	−0.45 (31.19)
Ռեկորդային ցածր °C (°F)	−40.3 (−40.5)	−37.3 (−35.1)	−27.0 (−16.6)	−12.1 (10.2)	−7.5 (18.5)	5.0 (41)	10.7 (51.3)	5.3 (41.5)	−4.1 (24.6)	−15.6 (3.9)	−29.1 (−20.4)	−36.4 (−33.5)	−40.3 (−40.5)
Տեղումներ մմ (դյույմ)	5.9 (0.232)	6.8 (0.268)	15.3 (0.602)	28.4 (1.118)	57.3 (2.256)	103.2 (4.063)	164.6 (6.48)	152.1 (5.988)	56.6 (2.228)	28.7 (1.13)	17.1 (0.673)	8.6 (0.339)	644.6 (25.377)
Միջ. տեղումների օրեր (≥ 0.1 mm)	5.5	6.4	7.0	9.2	12.3	15.0	16.3	13.6	10.0	7.7	6.8	7.0	116.8
% խոնավություն	71	68	60	53	56	66	78	80	73	65	66	70	67.2
Աղբյուր #1: China Meteorological Administration^[2]
Աղբյուր #2: Weather China (precipitation days 1971–2000)^[3]

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս վայրերը բնակեցված են եղել հին ժամանակներից։ Երկու հազար տարի առաջ այստեղ էր գտնվում մայրաքաղաք Բույոն՝ Մանջուրիայի առաջին քաղաքներից մեկը։ Բոհայ պետության օրոք այստեղ էր գտնվում երկրի միապետին անմիջականորեն ենթակա շրջաններից մեկը։

Այն բանից հետո, երբ չինացիները տապալեցին մոնղոլների տիրապետությունը և հիմնեցին Մին կայսրությունը, այս վայրերը դարձան Հայսի Յուրչենների և Լիադոնգից չինացիների միջև շփման գոտի։ Չինաստանի գրավումից հետո, կապված 1673 թվականին Գիրինի շուրջ ռուս-ցին սահմանային հակամարտության սրման հետ, Ֆուդուտուն Նինգուտայի հրամանով սկսվեց պարիսպների կառուցումը, իսկ 1676 թվականից այստեղ է գտնվում Նինգուտին Ցզյանջունի շտաբը։

Այսպիսով, Գիրինը դարձավ հյուսիս-արևելքում երկրորդ կարևորագույն (Մուկդենից հետո) մանջուրական քաղաքը։ Հենց այստեղից էլ վերահսկողություն է իրականացվել Սունգարիի, Ուսսուրիի և Ամուրի ավազանների վրա։ Տեղական գործերի կարևորության պատճառով կայսր Խուանյեն անձամբ այցելել է Գիրին բերդ 1682 և 1698 թվականներին։

1727 թվականին ստեղծվեց Յոնջի (永吉州) շրջանը , որը կառավարվում էր Գիրին ամրոցից։ 1747 թվականին Յոնջի շրջանը վերափոխվեց Ջիրինի կոմիսարիատի (吉林厅)։ 1881 թվականին նրա կարգավիճակը բարձրացվել է «ուղղակիորեն վերահսկվող» (吉林直隶厅)։ 1907 թվականին կազմավորվել է Գիրին գավառը, որը կառավարվում է Գիրինի խորհրդից։

Բռնցքամարտի ապստամբության ժամանակ ռուսական զորքերը շրջապատեցին քաղաքը և ջախջախեցին ապստամբներին։ Մի քանի տարի ռուսական բանակը գտնվում էր հենց քաղաքում և Սունգարիի աջ ափին գտնվող ճամբարներում։

1902 թվականին Ռուսաստանի Գլխավոր շտաբի սպա Ա.Բուդբերգը այցելեց Գիրին և կատարեց քաղաքի մանրամասն համայնապատկերային լուսանկարների շարք, ներառյալ բերդի պարիսպը, որն այժմ գործնականում չի պահպանվել։ Մեկ այլ ռուս ճանապարհորդ և հետազոտող Վ.Ի. Ռոդևիչը 1904 թվականին նույնպես մանրամասն նկարագրել է քաղաքն ու շրջակայքը։ Գիրինը ռազմավարական նշանակություն ուներ, քանի որ այն ուներ նավաշինության և փամփուշտների արտադրության լավ զարգացած կառուցվածք։ Քաղաքից դուրս զինանոց կար։ 1904 թվականին քաղաքի հարավ-արևմտյան մասում կար մի մեծ ռուսական գաղութ։

1929 թվականին Գիրին շրջանը վերանվանվել է Յոնջի շրջան, և Գիրին քաղաքն անջատվել է դրանից։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Չինաստանի Հանրապետության կառավարությունը ժամանակակից Չինաստանի հյուսիս-արևելքի հիմնական տարածքը բաժանեց 9 նահանգների՝ Գիրինը դարձավ Չինաստանի Հանրապետության Գիրին նահանգի մայրաքաղաքը։

1985 թվականին ՉԺՀ-ն վարչատարածքային բաժանման նոր եռաստիճան համակարգին անցնելու կապակցությամբ ձևավորվեց Գիրին քաղաքային շրջանը։

2005 թվականին Գիրինի քիմիական գործարանում թունավոր նյութերի արտահոսք է տեղի ունեցել, որոնց մի մասը հայտնվել է Ամուրում՝ պատճառելով բնապահպանական լուրջ վնաս և գրեթե վերածվելով Ռուսաստանի և Չինաստանի միջև միջազգային սկանդալի։