Գիորգի Չիտաիա

Գիորգի Չիտաիա; վրաց.՝ გიორგი ჩიტაია
Ծնվել է	նոյեմբերի 23 (դեկտեմբերի 5), 1890
Ծննդավայր	Փոթի, Քութայիսի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	օգոստոսի 24, 1986 (95 տարեկան)
Մահվան վայր	Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Դիդուբեի պանթեոն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Կրթություն	Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի արևելյան ֆակուլտետ և Քյոնիգսբերգի համալսարան
Կոչում	ակադեմիկոս
Գիտական աստիճան	պատմական գիտությունների դոկտոր
Մասնագիտություն	մարդաբան և ազգագրագետ
Աշխատավայր	Թբիլիսիի պետական համալսարան
Պարգևներ և ; մրցանակներ	և
	Giorgi Chitaia Վիքիպահեստում

Գիորգի Չիտաիա (վրաց.՝ გიორგი ჩიტაია, նոյեմբերի 23 (դեկտեմբերի 5), 1890, Փոթի, Քութայիսի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն - օգոստոսի 24, 1986(1986-08-24)^[1], Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), վրացի ազգագրագետ, Վրաստանի գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս (1969), Թբիլիսիի բացօթյա ազգագրական թանգարանի հիմնադիր։ Հետազոտել է վրացիների և կովկասյան այլ ժողովուրդների ծագումնաբանություն-ազգաբանությունը, նյութական ու հոգևոր մշակույթը, ուսումնասիրել Անդրկովկասի հողագործական համակարգերն ու գործիքները, ինչպես նաև գյուղական ճարտարապետությունը։ Միաժամանակ զբաղվել է ազգագրության ընդհանուր հիմնահարցերով, մշակել ազգագրական հետազոտությունների ընդհանուր մեթոդաբանություն։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1890 թվականի նոյեմբերի 10-ին (նոր տոմարով՝ 23-ին), Փոթիում։ 1907 թվականին ավարտել է ծննդավայրի քաղաքային ուսումնարանը, որից հետո ուսումը շարունակել է Թիֆլիսի արական գիմնազիայում։ 1911 թվականին ընդունվել է Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետի հայ-վրացական բաժինը, 1913-ին՝ Քյոնիգսբերգի համալսարանը, որտեղ ունկնդրել է գերմանացի անվանի ազգագրագետ Կառլ Բրոկելմանի դասախոսությունները։ Ազգագրության հիմունքներն ուսումնասիրել է Պետերբուրգի համալսարանի պրիվատ-դոցենտ Իվանե Ջավախիշվիլու ղեկավարությամբ։

Համալսարանն ավարտելուց հետո՝ 1916 թվականին վերադարձել է Փոթի, դասավանդել հայրենի բնօրրանի գիմնազիայում, որտեղ էլ ընդունվել է Վրաստանի սոցիալ-դեմոկրատական (մենշևիկյան) կուսակցության շարքերը։

1918—1921 թթ. պաշտոնավարել է որպես Փոթու քաղաքային խորհրդի նախագահ։ Վրաստանի խորհրդայնացումից հետո դադարեցրել է քաղաքական գործունեությունը և ամբողջովին նվիրվել գիտական աշխատանքի։

1920-ական թվականներին Չիտաիան մի շարք ազգագրական գիտարշավներ է կազմակերպել Վրաստանի տարբեր տարածաշրջանների ճարտարապետական հուշարձանների ուսումնասիրման, գիտական որոշարկման ու փաստաթղթավորման նպատակով։ 1966 թվականին Թբիլիսիում նրա նախաձեռնությամբ բացվել է իր տեսակի մեջ եզակի, բացօթյա ազգագրական թանգարան^[2]^[3], որտեղ այսօրվա դրությամբ հավաքված է 17-20-րդ դարերի ավելի քան 70 տնային տնտեսություն՝ Վրաստանի տարբեր ծայրերից բերված տներով, դրանց կահկարասիով, գործիքներով հանդերձ^[4]։

Վաստակաշատ գիտնականը վախճանվել է 79 տարեկան հասակում՝ 1969 թվականին։ Հուղարկավորվել է Դիդուբեի պանթեոնում։

Նրա ծննդյան 120-ամյա տարելիցի կապակցությամբ սկսվել է «Վրաց ժողովրդի ավանդական մշակույթը» խորագրով գիտահանրամատչելի մատենաշարի հրատարակությունը։ Այդ մատենաշարի շրջանակներում, անվանի գիտնականի գործընկերների, մասնավորապես՝ համբավավոր քանդակագործ Զուրաբ Ծերեթելու, ինչպես նաև ազգագրական թանգարանի ներկայիս ղեկավար, պրոֆեսոր Տամիլա Ցագարեիշվիլու աջակցությամբ, լույս է ընծայվել Գիորգի Չիտաիայի գիտական աշխատությունների հինգհատորյակը։

Ուշագրավ փաստ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1960-ական թվականներին Գ. Չիտաիայի կազմակերպած ազգագրական բոլոր գիտարշավներին անխտիր մասնակցել է Զուրաբ Ծերեթելին, ով ներկայումս Ռուսաստանի գեղարվեստի ակադեմիայի նախագահն է։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կարմիր դրոշի շքանշան (27.01.1971)
Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան (1980)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
↑ Open Air Museum Archived 2011-07-21 at the Wayback Machine.. Georgian National Museum. Retrieved on March 24, 2008.
↑ G. Chitaia Museum of Ethnography - Open Air Museum(չաշխատող հղում). Ministry of Culture, Monuments Protection and Sport. Retrieved on March 24, 2008.
↑ «Строения дарбази»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-18-ին։ Վերցված է 2019-05-11

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Статья в Большой Советской Энциклопедии

[_6ed8d366d73261ed-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.

[2] Open Air Museum Archived 2011-07-21 at the Wayback Machine.. Georgian National Museum. Retrieved on March 24, 2008.

[3] G. Chitaia Museum of Ethnography - Open Air Museum(չաշխատող հղում). Ministry of Culture, Monuments Protection and Sport. Retrieved on March 24, 2008.

[4] «Строения дарбази»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-18-ին։ Վերցված է 2019-05-11

[1]

[2]

[3]

[4]