Գիորգի Չիտաիա
| Գիորգի Չիտաիա վրաց.՝ გიორგი ჩიტაია | |
|---|---|
| Ծնվել է | նոյեմբերի 23 (դեկտեմբերի 5), 1890 |
| Ծննդավայր | Փոթի, Վրաստան |
| Մահացել է | օգոստոսի 24, 1986[1] (95 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Գերեզման | Դիդուբեի պանթեոն |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ |
| Կրթություն | Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի արևելյան ֆակուլտետ և Քյոնիգսբերգի համալսարան |
| Կոչում | ակադեմիկոս |
| Գիտական աստիճան | պատմական գիտությունների դոկտոր |
| Մասնագիտություն | մարդաբան և ազգագրագետ |
| Աշխատավայր | Թբիլիսիի պետական համալսարան |
| Պարգևներ և մրցանակներ |  և  |
 Giorgi Chitaia Վիքիպահեստում | |
Գիորգի Չիտաիա (վրաց.՝ გიორგი ჩიტაია, նոյեմբերի 23 (դեկտեմբերի 5), 1890, Փոթի, Վրաստան - օգոստոսի 24, 1986[1], Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), վրացի ազգագրագետ, Վրաստանի գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս (1969), Թբիլիսիի բացօթյա ազգագրական թանգարանի հիմնադիր։ Հետազոտել է վրացիների և կովկասյան այլ ժողովուրդների ծագումնաբանություն-ազգաբանությունը, նյութական ու հոգևոր մշակույթը, ուսումնասիրել Անդրկովկասի հողագործական համակարգերն ու գործիքները, ինչպես նաև գյուղական ճարտարապետությունը։ Միաժամանակ զբաղվել է ազգագրության ընդհանուր հիմնահարցերով, մշակել ազգագրական հետազոտությունների ընդհանուր մեթոդաբանություն։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է 1890 թվականի նոյեմբերի 10-ին (նոր տոմարով՝ 23-ին), Փոթիում։ 1907 թվականին ավարտել է ծննդավայրի քաղաքային ուսումնարանը, որից հետո ուսումը շարունակել է Թիֆլիսի արական գիմնազիայում։ 1911 թվականին ընդունվել է Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետի հայ-վրացական բաժինը, 1913-ին՝ Քյոնիգսբերգի համալսարանը, որտեղ ունկնդրել է գերմանացի անվանի ազգագրագետ Կառլ Բրոկելմանի դասախոսությունները։ Ազգագրության հիմունքներն ուսումնասիրել է Պետերբուրգի համալսարանի պրիվատ-դոցենտ Իվանե Ջավախիշվիլու ղեկավարությամբ։
Համալսարանն ավարտելուց հետո՝ 1916 թվականին վերադարձել է Փոթի, դասավանդել հայրենի բնօրրանի գիմնազիայում, որտեղ էլ ընդունվել է Վրաստանի սոցիալ-դեմոկրատական (մենշևիկյան) կուսակցության շարքերը։
1918—1921 թթ. պաշտոնավարել է որպես Փոթու քաղաքային խորհրդի նախագահ։ Վրաստանի խորհրդայնացումից հետո դադարեցրել է քաղաքական գործունեությունը և ամբողջովին նվիրվել գիտական աշխատանքի։
1920-ական թվականներին Չիտաիան մի շարք ազգագրական գիտարշավներ է կազմակերպել Վրաստանի տարբեր տարածաշրջանների ճարտարապետական հուշարձանների ուսումնասիրման, գիտական որոշարկման ու փաստաթղթավորման նպատակով։ 1966 թվականին Թբիլիսիում նրա նախաձեռնությամբ բացվել է իր տեսակի մեջ եզակի, բացօթյա ազգագրական թանգարան[2][3], որտեղ այսօրվա դրությամբ հավաքված է 17-20-րդ դարերի ավելի քան 70 տնային տնտեսություն՝ Վրաստանի տարբեր ծայրերից բերված տներով, դրանց կահկարասիով, գործիքներով հանդերձ[4]։
Վաստակաշատ գիտնականը վախճանվել է 79 տարեկան հասակում՝ 1969 թվականին։ Հուղարկավորվել է Դիդուբեի պանթեոնում։
Նրա ծննդյան 120-ամյա տարելիցի կապակցությամբ սկսվել է «Վրաց ժողովրդի ավանդական մշակույթը» խորագրով գիտահանրամատչելի մատենաշարի հրատարակությունը։ Այդ մատենաշարի շրջանակներում, անվանի գիտնականի գործընկերների, մասնավորապես՝ համբավավոր քանդակագործ Զուրաբ Ծերեթելու, ինչպես նաև ազգագրական թանգարանի ներկայիս ղեկավար, պրոֆեսոր Տամիլա Ցագարեիշվիլու աջակցությամբ, լույս է ընծայվել Գիորգի Չիտաիայի գիտական աշխատությունների հինգհատորյակը։
Ուշագրավ փաստ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1960-ական թվականներին Գ. Չիտաիայի կազմակերպած ազգագրական բոլոր գիտարշավներին անխտիր մասնակցել է Զուրաբ Ծերեթելին, ով ներկայումս Ռուսաստանի գեղարվեստի ակադեմիայի նախագահն է։
Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Կարմիր դրոշի շքանշան (27.01.1971)
- Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան (1980)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
- ↑ Open Air Museum Archived 2011-07-21 at the Wayback Machine.. Georgian National Museum. Retrieved on March 24, 2008.
- ↑ G. Chitaia Museum of Ethnography - Open Air Museum(չաշխատող հղում). Ministry of Culture, Monuments Protection and Sport. Retrieved on March 24, 2008.
- ↑ «Строения дарбази»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-18-ին։ Վերցված է 2019-05-11
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
- Դեկտեմբերի 5 ծնունդներ
- 1890 ծնունդներ
- Փոթի քաղաքում ծնվածներ
- Օգոստոսի 24 մահեր
- 1986 մահեր
- Թբիլիսի քաղաքում մահացածներ
- Դիդուբեի պանթեոնում թաղվածներ
- Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետի շրջանավարտներ
- Քյոնիգսբերգի համալսարանի շրջանավարտներ
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանի ասպետներ
- Ժողովուրդների բարեկամության շքանշանի դափնեկիրներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Խորհրդային ազգագրագետներ
- Վրացի մարդաբաններ
- Կովկասագետներ
- Վրացի պատմաբաններ
- Խորհրդային պատմաբաններ
- Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի շրջանավարտներ
- Պատմական գիտությունների դոկտորներ