Ցեղասպանություն

«Ցեղասպանություն» բառի ծագումը

Ցեղասպանություն (հունարեն՝ γένος - ցեղ և լատին․՝ caedo - սպանում եմ), միջազգային հանցագործություն, ըստ Միավորված Ազգերի Կազմակերպության 1948 թվականի դեկտեմբերի 12-ին ընդունված «Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխելու և դրա համար պատժի մասին կոնվենցիա»՝ որևէ ազգային, կրոնական կամ էթնիկ խմբի մասնակիորեն կամ ամբողջությամբ մտադրված համակարգված ոչնչացում հետևյալ կերպով՝

• Խմբի անդամների սպանություն,
• Խմբի անդամներին մարմնական կամ մտավոր ծանր վնասի պատճառում,
• Միտումնավոր այնպիսի կենսապայմանների ստեղծում այդ խմբի համար, որ հաշվարկված են հանգեցնելու նրանց լիարժեք կամ մասնակի ֆիզիկական ոչնչացմանը,
• Այնպիսի միջոցառումների պարտադրում, որ կկանխարգելեն այդ խմբի ծնելիությունը,
• Այդ խմբի երեխաներին հարկադրաբար այլ խումբ տեղափոխելը։

1948 թվականի դեկտեմբերի 12-ին ընդունված ՄԱԿ-ի կոնվենցիայով ցեղասպանությունը համարվում է միջազգային հանցագործություն։

Ցեղասպանության օրինակներ

• Հայերի սպանությունն ու տեղահանումը Օսմանյան կայսրությունում 1895–1923 թվականներին (տես՝ Մեծ եղեռն)։
• Հայերի ոչնչացումն Ադրբեջանում 1988–1993 թվականներին (տես՝ Մարաղայի կոտորած, Սումգայիթի ջարդեր, Բաքվի ջարդեր, Գանձակի ջարդեր)։
• Նացիստական Գերմանիայի կողմից Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ հրեաների (տես Հոլոքոստ), գնչուների և խորհրդային ռազմագերիների ոչնչացումը։
• Պոլ Պոտի և Իենգ Սարիի ռեժիմի օրոք 1975 - 79 թվականներին երեք միլիոն կամբոջացիների ոչնչացումը։
• 1994 թվականին Ռուանդայում զանգվածային ջարդը, որի ժամանակ հութու ցեղը ոչնչացրեց տուտսի ցեղից 600000 հոգու։
• 1995 թվականին տեղի ունեցավ բոսնիացիների զանգվածային սպանդը։

Տես նաև

• Հայոց ցեղասպանություն
• Հոլոքոստ
• Հայրենազրկում

Գրականություն

• Andreopoulos, George J., ed. (1994). Genocide: Conceptual and Historical Dimensions. University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-3249-6. {{cite book}}: |first= has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
• Ball, P., P. Kobrak, and H. Spirer (1999). State Violence in Guatemala, 1960–1996։ A Quantitative Reflection. Washington, D.C.։ American Association for the Advancement of Science.
• Chalk, Frank; Kurt Jonassohn (1990). The History and Sociology of Genocide: Analyses and Case Studies. Yale University Press. ISBN 0-300-04446-1.

Արտաքին հղումներ

• Գլոբալ ֆորում ընդդեմ ցեղասպանության հանցագործության

Վիքիբառարան

Ընթերցե՛ք «ցեղասպանություն» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 11)։

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ցեղասպանություն» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ցեղասպանություն» հոդվածին։