Գենդերային անհամապատասխանություն
Գենդերային անհամապատասխանություն, նաև` գենդերային ոչ կոնֆորմիզմ կամ գենդերային փոփոխականություն, անձի վարք կամ գենդերային արտահայտություն, որը չի համընկնում տվյալ հասարակության մեջ ընդունված գենդերային նորմերի հետ։ Մարդիկ, ովքեր ցուցաբերում են գենդերային անհամապատասխանություն, կոչվում են գենդերային չհամապատասխանող կամ գենդերային տարբերակ ունեցող։
Տերմինաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Գենդերային անհամապատասխանություն» և «գենդերային փոփոխականություն» հասկացություններն օգտագործվում են հոգեբանության մեջ[1][2], հոգեբուժական[3], մարդաբանական[4] և գենդերային ուսումնասիրություններում։ Դրանք օգտագործվում են նաև իրավապաշտպան կազմակերպությունների և գենդերային չհամապատասխանող անձանց կողմից[5][6]։
Ի տարբերություն «տրանսգենդերություն» հասկացության, որը նկարագրում է անձի սեռի ինքնության և ծննդյան ժամանակ նշանակված սեռի միջև անհամապատասխանությունը, «գենդերային անհամապատասխանություն» հասկացությունը հիմնականում վերաբերում է մարդու գենդերային ինքնագիտակցության արտաքին արտահայտմանը։ Գենդերային ոչ համապատասխան մարդիկ են, օրինակ, քրոսդեսսերները, դրագ քուինները, բայց նաև այն մարդիկ, ովքեր իրենց բնորոշում են որպես տղամարդ և կին, և ովքեր իրենց վարքագծի որոշակի գծերով չեն ենթարկվում տվյալ հասարակության համար ավանդական գենդերային դերերին։
Սեռական անհամապատասխանություն երեխաների մոտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գենդերային մանկական անհամապատասխանություն են անվանում գենդերային անհամապատասխանությունը նախասեռահասուն տարիքի երեխաների մոտ։ Մասնավորապես, սեռին չհամապատասխանող երեխաները կարող են ցանկություն հայտնել կրել հակառակ սեռի հագուստ, հրաժարվել իրենց սեռին բնորոշ համարվող գործողություններից և ձգտել հակառակ սեռի ընկերներ ձեռք բերել[7]։
Որոշ ուսումնասիրությունների համաձայն՝ համասեռամոլ և բիսեքսուալ շատ մարդիկ չեն ընդունել իրենց սեռը մանկության տարիներին[8][9]։ Միևնույն ժամանակ, շատ հեղինակներ նշում են, որ դրանից չի կարելի եզրակացնել, որ մանկության շրջանում գենդերային անհամապատասխանությունն անմիջականորեն կապված է համասեռամոլ կամ երկսեռ կողմնորոշման ձևավորման հետ, քանի որ մեծահասակները կարող են նորովի մեկնաբանել իրենց մանկության հիշողությունները` դրանց մեջ գտնելով իրենց ինքնության արմատները։ Նմանապես, հետերոսեքսուալ տղամարդիկ հակված են նսեմացնել իրենց գենդերային անհամապատասխանությունը մանկության տարիներին` իրենց մանկության վարքը պիտակելով որպես կարեկցանքի կամ գեղարվեստական ունակության արտահայտություններ[10]։
Գենդերային չհամապատասխանող որոշ երեխաներ նույնպես ցույց են տալիս գենդերային դիսֆորիա` իրենց ինքնազգացողությունը իրենց համապատասխան սեռին չհամընկնելու սթրեսը։ Ժամանակակից մասնագետների կարծիքով, ինչպես ծնողների, այնպես էլ հոգեբանների ամենակարևոր խնդիրը գենդերային դիսֆորիա ունեցող երեխաների հետ աշխատելիս երեխայի համար առավել հարմարավետ և անվտանգ պայմաններ ստեղծելն է, որում նա կկարողանա ուսումնասիրել իր գենդերային ինքնությունը և գտնել սեռի համապատասխան ձևեր[11]։ Որոշ երեխաների և դեռահասների մոտ գենդերային դիսֆորիան ժամանակի ընթացքում վերանում է, իսկ մյուսների մոտ այն պահպանվում է նաև ավելի մեծ տարիքում։ Այս պարագայում դեռահասին կարող է անհրաժեշտ լինել տրանսգենդերային անցում[11]։
Հասարակության ընկալում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ժամանակակից հասարակությունների մեծ մասում գերակշռում է երկուական գենդերային համակարգը, որում ընդունված գենդերային դերերից շեղումները ընկալվում են անհամաձայնությամբ և խարանով։ Շատ երկրներում գենդերային տիպի մարդիկ ենթարկվում են խտրականության, հետապնդումների և բռնության, մասնավորապես, ատելության հանցագործությունների զոհ են դառնում[5]։ Մյուս կողմից, որոշ հասարակություններում, որտեղ այսօր կա ավելի քան երկու սեռ, այն մարդիկ, ովքեր արևմտյան մշակույթների տեսանկյունից համարվում են գենդերային տարբերակներ ունեցող, արժանանում են հարգանքի և ընդունվում են[4]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Lynne Carroll, Paula J. Gilroy, Jo Ryan (2002), Counseling Transgendered, Transsexual, and Gender-Variant Clients, Journal of Counseling & Development, Volume 80, Number 2, Spring 2002, pp. 131—139
- ↑ Arlene Istar Lev, (2004) Transgender Emergence: Therapeutic Guidelines for Working With Gender-Variant People and Their Families. Haworth Press, ISBN 978-0-7890-0708-7
- ↑ Walter O. Bockting, Randall D. Ehrbar (2006), "Commentary: Gender Variance, Dissonance, or Identity Disorder? pp. 125—134 in "Sexual and Gender Diagnoses of the Diagnostic and Statistical Manual (DSM): A reevaluation edited by Dan Karasic and Jack Drescher , 2006, Haworth Press, ISBN 0-7890-3214-7
- ↑ 4,0 4,1 Serena Nanda Gender Diversity: Crosscultural Variations / 2nd Edition. — Waveland Press, 2014. — 147 p.
- ↑ 5,0 5,1 «Transrespect Versus Transphobia Worldwide. A Comparative Review of the Human-Rights Situation of Gender-Variant/Trans People» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ հունվարի 13-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 6-ին.
- ↑ «ЛГБТ-организация «Выход». Гендерная идентичность в эпицентре дискриминации». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 16-ին.
- ↑ Կաղապար:Книга:Кон И. С.: Лунный свет на заре
- ↑ Friedman, R. C. Sexual Orientation and Psychodynamic Psychotherapy Sexual Science and Clinical Practice. — Columbia University Press, 2008. — С. 53—7. — ISBN 978-0-231-12057-9
- ↑ Baumeister, Roy F. Social Psychology and Human Sexuality: Essential Readings. — Psychology Press, 2001. — С. 201—202. — ISBN 978-1-84169-018-6
- ↑ Gottschalk, Lorene Same-Sex Sexuality and Childhood Gender Non-Conformity: A Spurious Connection(անգլ.) // Journal of Gender Studies : journal. — 2003. — Т. 12. — № 1. — С. 35—50. —
- ↑ 11,0 11,1 World Professional Association for Transgender Health. Standards of Care for the Health of Transsexual, Transgender, and Gender-Nonconforming People, Version 7 Արխիվացված 2016-01-06 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գենդերային անհամապատասխանություն» հոդվածին։ |
