Գեղավեր
| Գեղավեր | |
| |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Տիպ/Բաժին | Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Աստղածաղկավորներ (Asterales) |
| Ընտանիք | Աստղածաղկազգիներ (Asteraceae) |
| Ենթաընտանիք | Տատասկափշայիններ (Carduoideae) |
| Տրիբա | Cynareae |
| Ցեղ | Գեղավեր (Cirsium) Mill., 1754 |
Գեղավեր (լատ.՝ Cirsium)[1] , տատասկ, փշփշուկ, բորիկոնիմ, աստղածաղկազգիների (բարդածաղկավորներ) ընտանիքի բազմամյա, հազվադեպ՝ երկամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 200, Հայաստանում՝ 17 տեսակ՝ թարթիչավոր գեղավեր (C.ciliatum), ալեհեր գեղավերը (C. incanum), անատոլիական գեղավերը (C. anatolicum), սովորական գեղավերը (C. vulgare) և այլն։ Տարածված է Հայաստանի բոլոր մարզերում։
Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աճում է ամենուր, վնասում լեռնատափաստանային և բարձրադիր գոտիների հացաբույսերը, բազմամյա խոտաբույսերը, աղբոտում ցելերը։ Ցողունը կանգուն է, բարձր՝ 40- 200 սմ։
Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տերևները երկարավուն-նշտարաձև են, եզրերը՝ բլթակաձև կլորված կամ ամբողջական, փշոտ։ Զամբյուղները խմբված են ողկուզանման կամ գլխիկահուրանանման ծաղկաբույլերում։ Ծաղիկները խողովակավոր են, կարմիր, վարդագույն, դեղին, սպիտակավուն։ Ծաղկում է մայիս-սեպտեմբերին։ Սերմերը մերկ են, հարթ՝ կողքերից սեղմված։
Որոշ տեսակներ դեղաբույսեր են. պարունակում են գլիկոզիդներ, ինսուլին, ալկալոիդներ, վիտամին C և այլն։ ժողովրդական բժշկության մեջ օգտագործվում է քաղցկեղի, վերգետնյա մասի եփուկը՝ ստամոքսացավի, գլխացավի, նևրոզի, նյութափոխանակության խանգարման ժամանակ, նաև որպես հակաբորբոքային, լեղամուղ, քրտնաբեր, ցավագըրկող միջոց։ Թարմ ծաղիկներն օգտագործում են բերանի տհաճ հոտի դեպքում, սերմերից ստացվող յուղը՝ օճառի արտադրության մեջ։ Որոշ տեսակներ օժտված են միջատասպան հատկությամբ։ Մեղրատու է։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարմիր գեղավեր
Շուն գեղավեր
Տատասկափուշ ծաղիկ
Բացված գեղավեր
Գեղավեր եփելու համար
Գեղավեր
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Everitt J.H., Lonard R.L., Little C.R. (2007)։ Weeds in South Texas and Northern Mexico։ Lubbock: Texas Tech University Press ISBN 0-89672-614-2
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Cirsium Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine. Checklist della flora vascolare d'Italia
- Cirsium eFloras Database
- Cirsium IPNI Database
- Cirsium EURO MED - PlantBase Checklist Database
- Cirsium Tropicos Database
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Напісанне Бадзяк у адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах., Т.2. Мн., 1996, С.213
| ||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 712)։
|
|