Գեղանկարչական մշակույթի թանգարան
Գեղանկարչական մշակույթի թանգարան | |
|---|---|
| Տեսակ | թանգարան |
| Երկիր |  Ռուսաստան |
| Վայր | Մոսկվա |
| Հիմնադրվել է | 1919 |
 | |
 | |
Գեղանկարչական մշակույթի թանգարան, մոսկովյան թանգարան 20-րդ դարի սկզբի նկարիչների աշխատանքների հիմնականում ավանգարդ ուղղությամբ։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թանգարանը հիմնադրվել է Մոսկվայում 1919-ին ՌԽՖՍՀ Նարկոմպրոսի կերպարվեստի բաժնի կարգադրությամբ՝ որպես ժամանակակից արվեստի ցուցահանդես-ուսումնական թանգարան։ Նրա նպատակն էր ցույց տալ գեղանկարչության առաջընթացը նյութի, գունային գամմայի, տարածության, ձևի և տեխնիկայի ոլորտում։
1919 թվականի ապրիլ-մայիս ամիսներին գեղանկարչական մշակույթի թանգարանի կազմակերպումը քննարկվեց հատուկ հանձնաժողովում, որի կազմում էին Վ. Կանդինսկին, Ա. Ռոդչենկոն, Ռ. Ֆալկը, Ն. Ալտմանը, Պ. Կուզնեցովը։ Վ. Կանդինսկին հրապարակել է իր տեսակետը նոր թանգարանների ստեղծման հայեցակարգին[1]։
Ինքնուրույն գոյության ընթացքում թանգարանն ունեցել է չորս ղեկավար՝ Վ. Վ. Կանդինսկին (1919-1920 թվականներ), Ա. Մ. Ռոդչենկոն (1921-1922 թվականներ), Պ. Վ. Վիլյամսը (1922-1923 թվականներ) և Լ․ Յ. Վայները (1923 թվական)։ Գեղանկարչական մշակույթի թանգարանը ժողովրդական զանգվածներին պետք է ծանոթացներ ժամանակակից արվեստի հետ, բարելավեր պետության մշակույթի վիճակը։ Նախատեսվում էր ստեղծել արվեստի թանգարանների համանուն տեսակը. այդպիսով նմանատիպ թանգարաններ կազմակերպվել էին Սանկտ Պետերբուրգում, Սմոլենսկում, Պենզայում, Ուֆայում, Վիտեբսկում, Օրենբուրգում և Ռյազանում։
Հաստատության թանգարանային ֆոնդը կազմվել է ռուսական ավանգարդի ստեղծագործությունների ՌԽՖՍՀ հատուկ հանձնաժողովի օպերատիվ գնումների շնորհիվ, ավելի ուշ հավաքածուն աճել է այլ թանգարանների և պետական թանգարանային ֆոնդի հետ փոխանակումների շնորհիվ։ Թանգարանային հիմնադրամում աշխատել են Օ. Վ. Ռոզանովան, Կ. Ս. Մալևիչը, Վ. Ե. Տատլինը, Պ. Վ. Կուզնեցովը, Ն. Ա. Ուդալցովան, Լ. Ս. Պոպովան, Ա. Ա. Էքստրերը, Պ. Պ. Կոնչալովսկին, Ի. Ի. Մաշկովան, Վ. Վ. Ռոժդեստվենսկին, Ռ. Ռ. Ֆալկը, Ա. Վ. Լենտուլովան, Ա. Վ. Կուպրինը և այլք։ Արտաքին նկարչությունը հիմնականում ներկայացված էր ֆրանսիացի նկարիչներ Պ. Պիկասոյի և Ա. Դերենի աշխատանքներով։
Ի սկզբանե Գեղանկարչական մշակույթի թանգարանում ցուցանմուշները ցուցադրվել են ոչ թե դպրոցներով, այլ ձևի և նամակի կոնտրաստի սկզբունքով։ 1923 թվականին թանգարանը ենթարկվել է վերակազմավորման, փորձ է արվել ստեղծել թանգարան-լաբորատորիայի նոր տեսակ։ Այսպիսով, ցուցադրությունները բաժանվում էին երկու մասի՝ «ծավալուն» և «հարթաթև», ի վերջո կարելի էր հետևել նկարիչների կողմից առաջադրված խնդիրների բազմազան բեմադրությանն ու լուծմանը։ Որոշ նկարիչների (Մաշկով, Մալևիչ, Պոպովա և այլն) կտավները ներկայացվել են երկու մասում։
1923 թվականի հուլիսին թանգարանը դուրս եկավ ՌԽՖՍՀ ենթակայությունից՝ անցնելով Նարկոմպրոսի գիտության բաժնի հաշվեկշռին։ 1923-1924 թվականներին վերակազմավորվել է Տրետյակովյան պատկերասրահի մասնաճյուղի։
Թանգարանի գիտահետազոտական աշխատանքներն իրականացվել են ֆորմալ հետազոտական բաժնի կողմից, այն զբաղվել է արվեստի ոլորտում նոր մեթոդների ստեղծմամբ և հաստատմամբ։ Թանգարանի շուրջ միավորվել են երիտասարդ գեղանկարիչներ, որոնք հետագայում ստեղծել են Ստանկովիստների նկարիչների միություն (ՍՆՄ)։ Թանգարանում կայացավ կազմակերպության դեբյուտային ցուցահանդեսը։ Թանգարանի կողմից կազմակերպված «ձախ շարժման 15 տարին ռուսական արվեստում» (1925 թվական) ցուցահանդեսը հաջողությամբ անցկացվեց։ 1925 թվականին ֆորմալ հետազոտական բաժնին կից բացվել է հետազոտական լաբորատորիա, որը ընդլայնել է թանգարանի աշխատանքի շրջանակը։ Թանգարանում տեղի են ունեցել դասախոսություններ, ընթերցվել են զեկուցումներ. Մալևիչը ժամանակակից արվեստի վերաբերյալ դասախոսություն է կարդացել «Սեզանից մինչև սուպրեմատիզ» խորագրով, Ա. Ա. Բորիսովը՝ «Հարթության ռիթմիկայի մասին», Ս. Բ. Նիկրիտինը՝ «Պրոեկցիոնիզմի մասին» և այլն։
2019 թվականի հոկտեմբերի 23-ից մինչև 2020 թվականի փետրվարի 23-ը Տրետյակովյան պատկերասրահում տեղի է ունեցել գեղանկարչական մշակույթի թանգարանի հարյուրամյակին նվիրված ցուցահանդես-վերակառուցում, թողարկվել է մանրամասն կատալոգ[2]։
Հասցեներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1919-1921 թվականներ՝ փողոց 14 Ոլխոնկա։
- 1922 թվականի ապրիլ՝ փողոց 52 Պովերսկայա։
- 1922 թվականի հոկտեմբեր՝ Մեծ Դմիտրովկա փողոց[3]։
- 1923 թվական՝ փողոց 11 Ռոժդեստվենկա (Վխուտեմաս)։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Кандинский В. В. Музей живописной культуры — // Художественная жизнь, 1920, № 2, сс. 18-20».
- ↑ Дмитрий Смолев (2019 թ․ հոկտեմբերի 22). «Выставка «Авангард. Список № 1» в Третьяковке реконструирует первый в мире музей авангарда» (ռուսերեն). The Art Newspaper Russia. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
- ↑ «Живописной культуры музей - «Энциклопедия»» (Russian). Большая российская энциклопедия. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)