Գալատեա (արբանյակ)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գալատեա
  (S/1989 N 4; Նեպտուն VI) հին հունարեն՝ Γαλάτεια | |
|---|---|
 Գալատեան լուսանկարված «Վոյաջեր-2»-ից | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Հայտնաբերվել է | հուլիս 1989 թ.[1] թ. (Սթիվեն Սիննոտի[2] և Վոյաջերի լուսանկարների վերլուծության թիմի կողմից) |
| Բացարձակ մեծություն (H) | 21,9[3] |
| Հեռավորությունը Նեպտուն | 61 953 ± 1 կմ[4] |
| Ուղեծրային տվյալներ | |
| Մեծ կիսաառանցք | 61 953 ± 1 կմ[4] |
| Էքսցենտրիսիտետ | 0,00004 ± 0,00009[4] |
| Սիդերիկ պարբերություն | 0,42874431 ± 0,00000001 օր |
| Թեքվածություն | 0,052 ± 0,011°[4] (Նեպտունի հասարակածի նկատմամբ) 0,06°[4] (տեղի Լապլասի հարթության նկատմամբ) |
| Ֆիզիկական հատկանիշներ | |
| Շառավիղ | 204×184×144 կմ (± ~10 կմ)[5][6] |
| Հասարակածային շառավիղ | 88 ± 4 կմ[3] |
| Ծավալ | ~2,8×106կմ³ |
| Զանգված | 2,12 ± 0,08 ×1018 կգ[7] |
| Միջին խտություն | ~0,75 գ/սմ³ ենթադրված[3] |
| Հասարակածային մակերևութային ձգողություն | ~0,018 մ/վ² |
| 2-րդ տիեզերական արագություն | ~0,056 կմ/վ |
| Պտույտի պարբերություն | Սինքրոն |
| Առանցքի թեքում | 0 |
| Ալբեդո | 0,08[3][5] |
| Մթնոլորտային տվյալներ | |
| Մթնոլորտի ջերմաստիճան | ~51 Կ միջին ենթադրված |
Գալատեա (հին հունարեն՝ Γαλάτεια), նույնպես հայտնի է որպես Նեպտուն VI, Նեպտուն մոլորակից հեռավորությամբ չորրորդ ներքին բնական արբանյակն է։ Արբանյակը անվանվել է Հունական դիցաբանության ներեուհիներից մեկի, Գալատեայի անունով։
Գալատեան հայտնաբերվել է 1989 թվականի հուլիսի վերջին Վոյաջեր-2 ԱՄԿ-ից ստացված լուսանկարների վրա։ Այն ստացավ S/1989 N 4 ժամանակավոր նշանակում[8]։ Հայտնաբերման մասին հայտարարվեց (IAUC 4824) 1989 թվականի օգոստոսի 2-ին, ըստ հայտարարության տեքստի, եղել են միայն "10 դիտարկումներ 5 օրվա ընթացքում", հետևաբար հայտնաբերման մոտավոր օրը կարող է լինել հուլիսի 28-ից առաջ։ Արբանյակի անվանումը տրվել է 1991 թվականի սեպտեմբերի 16-ին[9]։
Արբանյակը ունի անկանոն ձև, նրա վրա չեն հայտնաբերվել երկրաբանական ակտիվության հետքեր։ Հավանական է, որ Գալատեան, ինչպես և Նեպտունի այլ ներքին արբանյակները, առաջացել է Նեպտունի կողմից Տրիտոնի որսալու ընթացքում առաջացած բեկորների իրար միանալուց։ Տրիտոնի ուղեծիրը որսալու սկզբնական ժամանակահատվածում չափազանց էքսցենտրիկ էր, և այն հավանաբար առաջացրել է քաոտիկ փոփոխություններ Նեպտունի նախկինում ունեցած ներքին արբանյակների մեջ, ստիպելով նրանց բախվել իրար և տրոհվել մասնիկների, առաջացնելով բեկորների սկավառակ[10]։ Միայն Տրիտոնի ուղեծրի շրջանաձև դառնալուց հետո այս մասնիկների սկավառակից առաջացել են այժմյան ներքին արբանյակները[11]։
Գալատեայի ուղեծիրը մոտ է շրջանաձևին, այն ընկնում է Նեպտունի սինքրոն ուղեծրի շառավղից ներքև, այսինքն այն դանդաղ, պարորաձև մոտենում է մոլորակին մակընթացային ուժերի ազդեցության տակ պտույտի արագության նվազման պատճառով և ի վերջո այն կմտնի Նեպտունի մթնոլորտ, կամ հասնելով Ռոշի սահմանին կքանդվի և կառաջացնի ևս մի օղակ։
Գալատեան հանդիսանում է հովիվ արբանյակ Ադամսի օղակի համար, որը գտնվում է արբանյակի ուղեծրից 1000 կմ-ով դուրս։ Այս օղակի և Գալատեայի միջև 42։43 ուղեծրային ռեզոնանսը նույնպես ենթադրվում է որպես այս յուրահատուկ աղեղների առաջացման պատճառ օղակների համակարգում[12]։ Գալատեայի զանգվածը գնահատվել է հիմնվելով այն հուզումների վրա, որոնք արբանյակը առաջացնում է օղակի վրա[7]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ ՌՇԼ (2011-07-21)։ «Մոլորակների արբանյակների հայտնաբերման տվյալները»։ Ռեակտիվ Շարժման Լաբորատորիա։ Վերցված է 2011-10-24
- ↑ Նեպտուն մոլորակի տվյալները
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «Մոլորակների արբանյակների ֆիզիկական պարամետրները»։ ՌՇԼ (Արեգակնային համակարգի դինամիկան)։ 2010-10-18։ Վերցված է 2011-10-11
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Ջակոբսոն Ռ. Ա., Օուեն Մ. Մ., Կր. (2004)։ «Նեպտունի ներքին արբանյակների ուղեծրերը Վոյաջերի, Երկրի վրայի աստղադիտարանների և Հաբլ աստղադիտակի տվյալներով»։ Աստղագիտական ամսագիր 128 (3): 1412–1417։ Bibcode:2004AJ....128.1412J։ doi:10.1086/423037
- ↑ 5,0 5,1 Կարկոշկա Էրիխ (2003)։ «Նեպտունի ներքին արբանյակների չափերը, ձևերը և ալբեդոները»։ Իկարուս 162 (2): 400–407։ Bibcode:2003Icar..162..400K։ doi:10.1016/S0019-1035(03)00002-2
- ↑ Ուիլյամս Դևիդ Ռ. (2008-01-22)։ «Նեպտունի արբանյակների փաստերը»։ ՆԱՍԱ (Ազգային տիեզերական գիտությունների տվյալների կենտրոն)։ Վերցված է 2011-11-03
- ↑ 7,0 7,1 Պորկո Ս.Ս. (1991)։ «Նեպտունի օղակների աղեղների հետազորտությունները»։ Սայենս 253 (5023): 995–1001։ Bibcode:1991Sci...253..995P։ PMID 17775342։ doi:10.1126/science.253.5023.995
- ↑ Մարսդեն Բրայան Ջ. (2 օգոստոսի 1989)։ «Նեպտունի արբանյակները»։ ՄԱՄ թերթիկ 4824։ Վերցված է 2011-10-26
- ↑ Մարսդեն Բրայան Ջ. (16 սեպտեմբերի 1991)։ «Սատուրնի և Նեպտունի արբանյակները»։ ՄԱՄ թերթիկ 5347։ Վերցված է 2011-10-26
- ↑ Գոլդրիչ Պ.; Մյուրեյ, Ն.; Լոնգարետի, Պ. Յ.; Բանֆիլդ, Դ. (1989)։ «Նեպտունի պատմությունը»։ Սայենս 245 (4917): 500–504։ Bibcode:1989Sci...245..500G։ PMID 17750259։ doi:10.1126/science.245.4917.500
- ↑ Բանֆիլդ Դոն, Մյուրեյ Նորմ (հոկտեմբեր 1992)։ «Նեպտունի ներքին արբանյակների շարժման պատմությունը»։ Իկարուս 99 (2): 390–401։ Bibcode:1992Icar...99..390B։ doi:10.1016/0019-1035(92)90155-Z
- ↑ Նամունի Ֆ.; Ս. Պորկո (2002)։ «Նեպտունի արբանյակ Գալատեայի կողմից օղակների աղեղների սհմանազատումը»։ Նեյչր 417 (6884): 45–7։ PMID 11986660։ doi:10.1038/417045a
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գալատեայի տվյալները Archived 2007-08-01 at the Wayback Machine. ՆԱՍԱ-ի Արեգակնային համակարգի հետազոտություների կայքում
- Նեպտունի հայտնի արբանյակները (Սքոթ Շեփարդ)
| ||||||||||||||||||||||||||||
