Գաբրիել Աքսել

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գաբրիել Աքսել
դան․՝ Gabriel Axel
Ծնվել էապրիլի 18, 1918(1918-04-18)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՕրհուս, Կենտրոնական Յուտլանդիա տարածաշրջան, Դանիա
Մահացել էփետրվարի 9, 2014(2014-02-09)[1][2][3][…] (95 տարեկան)
Մահվան վայրBagsværd, Գլադսաքսե, Մայրաքաղաքային տարածաշրջան, Դանիա
Քաղաքացիություն Դանիա
Մասնագիտացումկինոռեժիսոր, դերասան, սցենարիստ, կինոպրոդյուսեր և ռեժիսոր
Պարգևներ
IMDbID ID 0002196

Աքսել Գաբրիել Էրիկ Մյորչ, ավելի հայտնի է որպես Գաբրիել Աքսել (Gabriel Axel. ապրիլի 18, 1918(1918-04-18)[1][2][3][…], Օրհուս, Կենտրոնական Յուտլանդիա տարածաշրջան, Դանիա - փետրվարի 9, 2014(2014-02-09)[1][2][3][…], Bagsværd, Գլադսաքսե, Մայրաքաղաքային տարածաշրջան, Դանիա)[4], դանիացի կինոռեժիսոր, դերասան, գրող և պրոդյուսեր, ով առավել հայտնի է Բաբետի խնջույքը օսկարակիր ֆիլմով (1987), որի սցենարիստն ու ռեժիսորն է[5][6]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է դանիական Օրհուս քաղաքում, 1918 թվականի ապրիլի 18-ին[7]։ Մանկության մեծ մասն անց է կացրել Փարիզում՝ դանիացի հարուստ ձեռնարկատիրոջ ընտանիքում։

1935 թվականին ընտանիքի տնտեսական դրության կտրուկ վատթարանալուց հետո տասնյոթամյա Աքսելը տեղափոխվել է Դանիա և վերապատրաստվել որպես կահույքագործ[8]։ 1942 թվականին ընդունվել է Կոպենհագենի դանիական թագավորական թատրոնի դերասանական դպրոց։ 1945 թվականին ուսումն ավարտելուց հետո վերադարձել է Ֆրանսիա, որտեղ հինգ տարի անց է կացրել տարբեր թատրոններում, այդ թվում՝ Theatre de l'Athénée- ում, թատերական ռեժիսոր Լուի Ժուվեի ղեկավարությամբ։ 1948–1949 թվականների ձմռանը Փարիզի թատրոնում նա բեմադրել է Լյուդվիգ Հոլբերգի Diderich Menschenskraek (Դիդերիխ Ահեղ) ստեղծագործությունը[9][10][11]։

1950 թվականին վերադարձել է Դանիա և 1950-ականների սկզբին հայտ ներկայացրել որպես թատերական բեմադրող ռեժիսոր։ Նրա բեմականացումները ներառում էին Մարսել Էմեի La tête des autres (Այլ մարդկանց գլուխներ, Պիեռ Կոռնեյլի Le Cid-ը, Ժան Ժիրուդուի Pour Lucrèce-ը[12][13][14][15]։ 1951 թվականին Աքսելն սկսել է բեմադրություններ իրականացնել նաև հեռուստատեսությունում և 1951-1968 թվականներին նկարահանել է մոտավորապես հիսուն հեռուստատեսային դրամա։ [16]

1955 թվականից աշխատել է որպես Nordisk Film- ի ռեժիսոր։ [17] Նրա դեբյուտային խաղարկային ֆիլմը՝ սոցիալ-ռեալիստական «Nothing But Trouble» դրաման (1955), բարձր գնահատանքի է արժանացել, իսկ ակնառու, ճեղքումային առաջընթացը տեղի է ունեցել 1957 թվականին «Անցանկալի կինը» հեռուստաֆիլմով [18][19]

Այնուհետև մի քանի թեթև կատակերգություններ և ֆարսեր է նկարահանել, մինչև որ 1967 թվականին էկրանավորել է «Կարմիր թիկնոցը» սկանդինավյան էպիկական սագան[20],, որն այդ նույն տարում ներկայացվել է Կաննի կինոփառատոնի մրցույթում և արժանացել տեխնիկական մրցանակի ( Metion spéciale du grand prix technique ) [21][22] Նրա մյուս ֆիլմերից հիշատակության են արժանի «Ոսկե կաղամբի ընտանիքը» հանրաճանաչ կատակերգությունը (1975) և դրա շարունակությունը, ինչպես նաև սեռական կողմնորոշմամբ գեղարվեստական մի շարք ֆիլմեր, ներառյալ քարոզարշավային «Det kære legetøj »-ը (1968), որը նպատակաուղղված էր պոռնոգրաֆիայի օրինականացմանը Դանիայում [23][24]։

Արդեն շուրջ 20 գեղարվեստական ֆիլմերի հեղինակ՝ Աքսելը 1977 թվականին վերադարձել է Ֆրանսիա, որտեղ մի քանի խոշոր նախագծեր է իրականացրել ֆրանսիական հեռուստատեսության համար։ Այդ շարքում աչքի է ընկել հատկապես 1985 թվականին նկարահանված Les Colonnes du ciel (fr) ( Երկնային սյուներ ) պատմական հինգ դրվագանոց սերիալը։.

1987 թվականին Աքսելը վերադարձել է Դանիա՝ նկարահանելու այն, ինչ իր երազանքն էր եղել ավելի քան 15 տարի, և համարվում է նրա գլուխգործոցը՝ Կարեն Բլիքսենի «Բաբետի խնջույքի» ադապտացիան։ Կաննի կինոփառատոնում ցուցադրվելուց հետո ֆիլմը արժանացել է «Օսկար» մրցանակի՝ ամերիկյան կինոակադեմիայի 60-րդ մրցանակաբաշխության լավագույն օտարալեզու ֆիլմ անվանակարգում [6][25][26]։

Նրա հաջորդ ֆիլմերը՝ «Քրիստիան» երիտասարդական դրաման (1989), « Յուտլանդիայի արքայազնը» պատմական դրաման (1994) և Լեյլան (2001) միջազգային ասպարեզում այդ նույն հաջողությունն ու արձագանքը չունեցան։

Ռեժիսորական կարիերային զուգահեռ՝ Աքսելը նկարահանվել է դանիական տասնյակ ֆիլմերում, հիմնականում 1950-60-ական թվականների հանրահայտ կատակերգությունների գունեղ երկրորդական դերերում։ Իսկ գլխավոր դերերից հիշարժան է հատկապես նրբագեղ շառլատան Մարսել դը Սադի դերը «Դժկամ սադիստը» (1967) ֆիլմում։ [27][28][29][30]

1995-ին Աքսելն արժանացել է Ֆրանսիայի Վաստակի համար շքանշանի, 2000-ին՝ Արվեստների և գրականության շքանշանի, 2003-ին՝ Պատվո Լեգեոնի շքանշանի։ 2003 թվականին նրան Կոպենհագենի միջազգային կինոփառատոնում շնորհվել է ստեղծագործական ողջ կյանքի ընթացքում ձեռք բերած նվաճումների համար մրցանակ։ [31] 2012 թվականին նա ստացել է Rungstedlund մրցանակը։ [32]

Աքսելը մահացել է քնած ժամանակ՝ 2014 թվականի փետրվարի 9-ին՝ 95 տարեկան հասակում [33]

Ընտրյալ ֆիլմագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տարի Վերնագիր Հանդես է եկել որպես... Նշումներ
1955 թ Բարձր բալլադ/Altid ballade ռեժիսոր
1955 թ Դեր կոմ էն դագ/Der kom en dag Դերասան
1956 թ Կիսպուս Դերասան
1957 թ En kvinde er overflødig ռեժիսոր
1958 թ Աղջիկները ուզում են/The Girls Are Willing ռեժիսոր
1958 թ Ստիրմանդ Կառլսեն Դերասան
1959 թ Հելլեն Հելենի համար ռեժիսոր
1960 թ Flemming og Kvik ռեժիսոր
1962 թ Փիթերի երեխան Դերասան
1962 թ Օսկար ռեժիսոր
1962 թ Han, Hun, Dirch og Dario Դերասան
1962 թ Խենթ դրախտ ռեժիսոր
1963 թ Vi har det jo dejligt ռեժիսոր
1963 թ Երեք աղջիկ Փարիզում Ռեժիսոր, դերասան
1963 թ Դրախտ և Վերադարձ/Paradise and Back ռեժիսոր
1965 թ En ven i bolignøden Դերասան
1966 թ Dyden går amok Դերասան
1967 թ Հագբարդը և Սինեն/Hagbard and Signe ռեժիսոր
1967 թ Դժկամ սադիստը/The Reluctant Sadist Դերասան
1968 թ Det kære legetøj ռեժիսոր
1970 թ Սիրահարվածություն ռեժիսոր
1971 թ Med kærlig hilsen ռեժիսոր
1972 թ Փափուկ ուսեր, սուր կորություններ ռեժիսոր
1972 թ Nu går den på Dagmar Դերասան
1975 թ Familien Gyldenkål ռեժիսոր
1976 թ Familien Gyldenkål sprænger banken ռեժիսոր
1977 թ Գնում է Բրոքի համար ռեժիսոր
1987 թ Բաբետի տոնը ռեժիսոր Ամերիկյան կինոակադեմիայի մրցանակ
1989 թ Քրիստոնյա ռեժիսոր
1994 թ Յուտլանդիայի արքայազն ռեժիսոր
1995 թ Lumière and Company ռեժիսոր Հատված
2001 թ Լեյլա ռեժիսոր

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 filmportal.de — 2005.
  4. ↑ Ronald Bergan Obituary: Gabriel Axel, The Guardian, 10 February 2014
  5. ↑ «Babette's Feast director Gabriel Axel dies»։ BBC News։ Վերցված է 10 February 2014 
  6. ↑ 6,0 6,1 «"Babette's Feast and the Goodness of God" by Thomas J. Curry»։ Արխիվացված է օրիգինալից 15 February 2013-ին 
  7. ↑ Karin Mørch (2008)։ Gabriels gæstebud (դանիերեն)։ Gyldendal A/S։ էջեր 19–։ ISBN 978-87-02-06775-0 
  8. ↑ «Halv franskmand, halv dansker, hel ildsjæl»։ Information 
  9. ↑ Nielsen Business Media, Inc. (3 January 1948)։ Billboard։ Nielsen Business Media, Inc.։ էջեր 41–։ ISSN 0006-2510 
  10. ↑ Billboard։ Billboard Publications։ September 1949 
  11. ↑ Ove Holger Krak (1980)։ Kraks blå bog (դանիերեն)։ Krak.։ ISBN 9788772251820 
  12. ↑ Michel Lécureur (1 January 1997)։ Marcel Ayme (ֆրանսերեն)։ Les Belles Lettres/Archimbaud։ էջ 134։ ISBN 978-2-251-44107-8 
  13. ↑ Cahiers Jean Giraudoux (ֆրանսերեն)։ B. Grasset։ 1981։ էջ 231 
  14. ↑ Perspektiv (դանիերեն)։ H. Reitzel։ 1954։ էջ 51 
  15. ↑ Harald Engberg (1958)։ Dansk teater i halvtredserne (դանիերեն)։ Carit Andersen forl.։ էջ 63 
  16. ↑ Piil Morten (2003)։ Danske filmskuespillere: 525 portrætter (դանիերեն)։ Gyldendal։ էջ SL2-PA25։ ISBN 978-87-02-02104-2։ Վերցված է 19 February 2018 
  17. ↑ J. R. Keith Keller (1 January 1999)։ Karen Blixen og filmen (դանիերեն)։ Aschehoug։ էջ 147։ ISBN 978-87-11-11311-0 
  18. ↑ Mette Hjort, Ib Bondebjerg (1 January 2003)։ The Danish Directors: Dialogues on a Contemporary National Cinema։ Intellect Books։ էջեր 58–։ ISBN 978-1-84150-841-2 
  19. ↑ Birger Langkjær (2012)։ Realismen i dansk film (դանիերեն)։ Samfundslitteratur։ էջեր 152–։ ISBN 978-87-593-1598-9 
  20. ↑ Roger Ebert (15 June 2009)։ Roger Ebert's Four Star Reviews--1967-2007։ Andrews McMeel Publishing։ էջեր 311–։ ISBN 978-0-7407-9217-5 
  21. ↑ Danish Films։ Danish Film Institute։ 1994։ էջ 18 
  22. ↑ «Festival de Cannes: Hagbard and Signe»։ festival-cannes.com։ Արխիվացված է օրիգինալից 8 February 2012-ին։ Վերցված է 8 March 2009 
  23. ↑ Ib Bondebjerg (2012)։ Virkelighedsbilleder: den moderne danske dokumentarfilm (դանիերեն)։ Samfundslitteratur։ էջեր 195–։ ISBN 978-87-593-1629-0 
  24. ↑ «Dansk films seje overlever»։ Information 
  25. ↑ Leonard Maltin (3 September 2013)։ Leonard Maltin's 2014 Movie Guide։ Penguin Group US։ էջեր 148–։ ISBN 978-1-101-60955-2 
  26. ↑ Maaike de Haardt, Anne-Marie Korte (2002)։ Common Bodies: Everyday Practices, Gender and Religion։ LIT Verlag Münster։ էջեր 20–։ ISBN 978-3-8258-5578-9 
  27. ↑ «Gabriel Axel er død»։ www.ekkofilm.dk 
  28. ↑ Historical Dictionary of Scandinavian Cinema։ Scarecrow Press։ 31 August 2012։ էջեր 66–։ ISBN 978-0-8108-5524-3 
  29. ↑ Francisco Lafarga։ Le XVIIIe siècle aujourd'hui. Présences, lectures et réécritures (ֆրանսերեն)։ Editions Le Manuscrit։ էջեր 131–։ ISBN 978-2-304-23419-0 
  30. ↑ «Ugeavisen.dk → Din indgang til alle ugeaviserne under Jysk Fynske Medier | Ugeavisen.dk»։ ugeavisen.dk 
  31. ↑ «'Babette's Feast' Director Gabriel Axel Dead At 95»։ Variety 
  32. ↑ «THE RUNGSTEDLUND FOUNDATION»։ Արխիվացված է օրիգինալից 26 December 2014-ին 
  33. ↑ «Filminstruktøren Gabriel Axel er død»։ Danmarks Radio։ Վերցված է 10 February 2014 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գաբրիել_Աքսել&oldid=8772569» էջից