Jump to content

Բրիգամ Յանգ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բրիգամ Յանգ
անգլ.՝ Brigham Young
Դիմանկար
Ծնվել էհունիսի 1, 1801(1801-06-01)[1][2][3][…]
ԾննդավայրWhitingham, Ուինդհեմ շրջան, Վերմոնտ, ԱՄՆ[2]
Մահացել էօգոստոսի 29, 1877(1877-08-29)[1][2][3][…] (76 տարեկան)
Մահվան վայրՍոլթ Լեյք Սիթի, ԱՄՆ
ԳերեզմանMormon Pioneer Memorial Monument
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
ԿրոնՀիսուս Քրիստոսի վերջին օրերի սրբերի եկեղեցի[2] և Մորմոններ
Մասնագիտությունաստվածաբան, ատաղձագործ, մարգարե և քաղաքական գործիչ
ԱմուսինMiriam Angeline Works Young?, Mary Ann Angell?, Lucy Ann Young?, Harriet Elizabeth Young?, Emily Dow Partridge?, Clarissa Ann Young?, Louisa Beeman?, Eliza Roxcy Snow?, Margaret Young?, Mary Elizabeth Rollins Lightner?, Margaret Maria Young?, Zina D. H. Young?, Lucy Young?, Harriet Amelia Folsom?, Ann Eliza Young? և Hannah T. King?
Ծնողներհայր՝ John Young?[4], մայր՝ Abigail Nabby Howe?
Զբաղեցրած պաշտոններGovernor of the Territory of Utah?
ԵրեխաներՍուսա Յանգ Գեյթս, Zina P. Young Card?, Maria Young Dougall?, B. Morris Young?, Brigham Young, Jr.?, Joseph Don Carlos Young?, John Willard Young?, Joseph Angell Young?, Oscar Brigham Young?, Mahonri Moriancumer Young?, Ernest Irving Young, Sr.?, Emily Augusta Young?, Willard Young?, Alice Young Clawson? և Clarissa Young Spencer?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Brigham Young Վիքիպահեստում

Բրիգամ Յանգ (անգլ.՝ Brigham Young, հունիսի 1, 1801(1801-06-01)[1][2][3][…], Whitingham, Ուինդհեմ շրջան, Վերմոնտ, ԱՄՆ[2] - օգոստոսի 29, 1877(1877-08-29)[1][2][3][…], Սոլթ Լեյք Սիթի, ԱՄՆ)[5], ամերիկացի կրոնական առաջնորդ և քաղաքական գործիչ: Նա 1847-ից մինչև իր մահը՝ 1877 թվականը, եղել է Հիսուս Քրիստոսի վերջին օրերի սրբերի եկեղեցու (ՀՎԿՕՍ Եկեղեցի) երկրորդ նախագահը։ Նա նաև ծառայել է Յուտա նահանգի առաջին նահանգապետ 1851 թվականից մինչև 1858 թվականը։

Յանգը ծնվել է 1801 թվականին Վերմոնտում և մեծացել Նյու Յորք նահանգի հյուսիսային հատվածում։ Նկարիչ և առաղձագործ աշխատելուց հետո, նա 1835 թվականին դարձել է Հիսուս Քրիստոսի Վերջին Օրերի եկեղեցու լրիվ դրույքով առաջնորդ։ Կարճաժամկետ միսիոներական աշխատանք կատարելուց հետո, նա 1838 թվականին տեղափովել է Միսսուրի։ Նույն տարվա վերջին, Միսսուրիի նահանգապետ Լիլբեռն Բոգսը ստորագրեց Մորմոնների ոչնչացման հրաման, որից հետո Յանգը կազմակերպեց Հիսուս Քրիստոսի Վերջի օրերի եկեղեցու տեղափոխումը Միսսուրիից Իլինոյս նահանգ, որտեղ նա դարձավ Հիսունների Խորհրդի առաջին անդամներից մեկը։ 1844 թվականին, երբ Յնագը ճանապարհորդում էր Ջոզեֆ Սմիթի նախագահի թեկնածության քարոզարշավի համար աջակցություն ստանալու նպատակով, Սմիթը սպանվեց, ինչը հրահրեց Իլինոյսի Մորմոնյան պատերազմը և առաջացրեց Հիսուս Քրիստոսի Վերջին Օրերի Սրբերի շարժման մեջ առաջնորդության ճգնաժամ: Հրադադարի շուրջ բանակցություններից հետո, 1847 թվականին Յանգը միաձայն ընտրվեց եկեղեցու երկրորդ նախագահ: Մորմոնների արտագաղթի ընթացքում Յանգը առաջնորդեց իր հետևորդներին դեպի արևմուտք՝ Նաուվուից (Իլինոյս) դեպի Մեծ Աղի լճի հովիտ՝ Մորմոնյան արահետով: Յուտայում հաստատվելուց հետո, նա հրահանգեց կառուցել բազմաթիվ տաճարների, այդ թվում Մեծ Աղի լճի տաճարի կառուցումը: Նա նաև պաշտոնապես արգելեց սևամորթ տղամարդկանց քահանայության իրավունք ստանալը և ղեկավարեց Մորմոնյան վերափոխումը: Կրթության աջակից լինելով՝ Յանգը աշխատեց ստեղծել այն ուսումնական հաստատությունները, որոնք հետագայում դարձան Յուտայի համալսարանն ու Բրիգամ Յանգի համալսարանը:

Յուտայում հաստատվելուց հետո Բրիգամ Յանգը հիմնադրեց Սոլթ Լեյք Սիթին և ստեղծեց Դեզերեթ նահանգը, նախքան Յուտայի առաջին տարածքային նահանգապետ նշանակվելը նախագահ Միլլարդ Ֆիլմորի կողմից 1850 թվականին։ Որպես նահանգապետ՝ Յանգը թույլ տվեց բազմակնությունը, աջակցեց ստրկությանը և դրա ընդլայնմանը Յուտայում։ 1852 թվականին Յանգը «Ծառայության մասին ակտով» (Act in Relation to Service) ստրկությունը օրինականացրեց, հիմնվելով իր համոզմունքների վրա:Նա զգալի իշխանություն գործադրեց տարածքի վրա իր կիսակրոնապետական քաղաքական համակարգի միջոցով՝ Տեոդեմոկրատիայով։ Երբ նախագահ Ջեյմս Բյուկենենը նշանակեց տարածքի նոր նահանգապետ, Յանգը ռազմական դրություն հայտարարեց և վերակազմավորեց Նաուվուի լեգիոնը՝ սկսելով Յուտայի պատերազմը: Հակամարտության ընթացքում Յուտայի տարածքային ոստիկանությունը կատարեց մի շարք հարձակումներ, որոնք հանգեցրին Բեյքեր-Ֆանչերի ներգաղթյալների սայլաշարի 120 հոգու կոտորածի, ինչը հայտնի է որպես Լեռների Մարգագետինների կոտորած:Հաջորդ ամիս Յանգի հրահանգով իրականացվեց Այքենի կոտորածը: 1858 թվականին պատերազմն ավարտվեց, երբ Յանգը համաձայնեց հրաժարվել նահանգապետի պաշտոնից և թույլ տալ դաշնային զորքերի մուտքը Յուտայի տարածք՝ փոխարենը նախագահ Բյուկենենի կողմից մորմոն բնակիչներին ներում շնորհելու համար[6]։

Յանգը ունեցել է 56 կին[Ն 1] և 57 երեխա[10]։ Նրա ուսմունքները ամփոփված են «Քարոզների օրագիր»(Journal of Discourses) աշխատության 19 հատորներում, որոնք ներառում են գրանցված և խմբագրված քարոզներ: Նրա ժառանգությունն ու ազդեցությունը տեսանելի են ամբողջ Արևմտյան Ամերիկայում՝ բազմաթիվ հուշարձանների, տաճարների և նրա անունը կրող դպրոցների միջոցով: 2016 թվականին գնահատվում էր, որ Յանգն ունի շուրջ 30,000 հետնորդ:

Վաղ կյանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ջոն և Աբիգեյլ Յանգի հինգ որդիները:Ձախից աջ՝ Լորենցո Դոու, Բրիգամ, Փինեաս Հաու, Ջոզեֆ և Ջոն:

Յանգը ծնվել է 1801 թվականի հունիսի 1-ին Վերմոնտ նահանգի Ուիթինգհեմ քաղաքում: Նա Ջոն Յանգի և Աբիգեյլ «Նաբի» Հաուի իններորդ զավակն էր: Յանգի հայրը հողագործ էր, և երբ նա երեք տարեկան էր, նրանց ընտանիքը տեղափոխվեց Նյու Յորքի հյուսիս, բնակվելով Չենանգո շրջանում[11]։ Յանգը ստացել է սահմանափակ կրթություն, բայց նրա մայրը սովորեցրել է նրան կարդալ և գրել[12]։ Տասներկու տարեկան հասակում նա տեղափոխվեց ծնողների հետ Ջենոա բնակավայր, որը գտնվում էր Քայուգա լճի մոտ: Նրա մայրը մահացավ տուբերկուլոզից 1815 թվականի հունիսին: Մոր մահից հետո նա հոր հետ տեղափոխվեց Նյու Յորքի Թայրոն քաղաք: Այնտեղ Յանգի հայրը երկրորդ անգամ ամուսնացավ՝ այրի Հաննա Բրաունի հետ, և Յանգին ուղարկեց արհեստ սովորելու:[13]։ Յանգը տեղափոխվեց Նյու Յորքի Օբեռն քաղաք, որտեղ աշակերտում էր Ջոն Կ. Ջեֆրիսին: Նա աշխատում էր որպես ատաղձագործ, ապակեգործ և գեղանկարիչ: Օբեռնում Յանգի ներկած տներից մեկը պատկանում էր Էլայջա Միլերին, իսկ ավելի ուշ՝ Ուիլյամ Սյուարդին, և ներկայումս այն գործում է որպես տեղական թանգարան: 1819 թվականի ճգնաժամի (Panic of 1819) պատճառով Ջեֆրիսը դադարեցրեց Յանգի աշակերտությունը, ինչից հետո Յանգը տեղափոխվեց Պորտ Բայրոն, որը այդ ժամանակ կոչվում էր Բաքսվիլ[14]։ Յանգը հայտնել է, որ մեծացել է խիստ պուրիտանական ոճի քրիստոնեական դաստիարակությամբ: Նա օգտագործում էր ծխախոտ, բայց չէր օգտագործում ալկոհոլ: Սակայն նա հրաժարվեց ստորագրել ժուժկալության երդումը՝ նշելով. «Եթե ես ստորագրեմ ժուժկալության երդումը, կզգամ, որ ես սահմանափակված եմ դրանով, և ցանկանում եմ ճիշտ վարվել՝ առանց դրա. ես ուզում եմ իմ ազատությունը»[15]։

Աթոռ՝ պատրաստված Յանգի կողմից, ով իր կյանքի վաղ շրջանում ատաղձագործ էր

Յանգը ամուսնացավ Միրիամ Անջելինա Ուորկսի հետ, ում նա հանդիպել էր Պորտ Բայրոնում 1824 թվականի հոկտեմբերին[11]։ Նրանք սկզբնական շրջանում բնակվեցին մի փոքր տանը, որը գտնվում էր դույլերի գործարանի հարևանությամբ, որն այն ժամանակ Յանգի հիմնական աշխատանքային վայրն էր[16]։ Նրանց դուստրը՝ Էլիզաբեթը, ծնվել է 1825 թվականի սեպտեմբերի 26-ին:

Վիլյամ Հեյդենի համաձայն, Յանգը մասնակցել է Բաքսվիլի Forensic and Oratorical ընկերությանը[16]։ Յանգը դարձավ Ռեֆորմիստական Մեթոդիստական եկեղեցու անդամ 1824 թվականին՝ աստվածաշնչի ուսումնասիրությունից հետո: Մեթոդիստներին միանալիս նա պահանջեց մկրտվել ջրախեղդմամբ՝ փոխարեն իրենց սովորական ծիսակարգի՝ ցողման[11]։

1828 թվականին ընտանիքը կարճ ժամանակով տեղափոխվեց Օսվեգո, Նյու Յորք, Օնտարիո լճի ափին, և նույն տարում՝ Մենդոն, Նյու Յորք: Յանգի հայրն, երկու եղբայրները և քույրը արդեն տեղափոխվել էին Մենդոն: Մենդոնում Յանգը առաջին անգամ ծանոթացավ Հեբեր Ս. Կիմբալի հետ, ով եղել է Հիսուս Քրիստոսի Վերջին Օրերի Սրբերի եկեղեցու վաղ անդամներից մեկը[11]։ Յանգը աշխատել է ատաղձագործ և փայտամշակող, կառուցել և ղեկավարել է նաև փայտի գործարան[17]։

Վերջին Օրերի Սրբերի դարձը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1845 թվականի դիմանկար, ցուցադրվել է Նավուի տաճարի երկնային սենյակում: Յանգը նկարը վերնագրել է «Տիրոջ օրենքը փոխանցելը»: Սեղանին են Մորմոնի Գիրքը և Աստվածաշունչը, և երրորդ գիրքը, որը վերնագրված է՝ «Տիրոջ օրենքը»։

1828 թվականին, երբ Յանգը տեղափոխվեց Մենդոն, նա արդեն հեռացել էր Ռեֆորմիստական Մեթոդիստական եկեղեցուց և դարձել էր քրիստոնյա «որոնող»՝ համոզված չլինելով, որ գտել է եկեղեցի, որը կրում է Հիսուս Քրիստոսի իսկական իշխանությունը[18]։ 1830 թվականին Բրիգամ Յանգը ծանոթացավ Մորմոնի գրքին՝ իր եղբոր՝ Փինեաս Հաուի միջոցով, ով այն ստացել էր Սամուել Հ. Սմիթից: Սկզբում Յանգը անմիջապես չընդունեց Մորմոնի գրքի աստվածային բնույթը և դրա պնդումները: Նա շարունակեց ուսումնասիրել գիրքը և խորանալ դրա ուսմունքներում՝ մինչ իր համոզմունքների ձևավորվելը [11]։ 1831 թվականին Հիսուս Քրիստոսի Վերջին Օրերի Սրբերի շարժման հինգ միսիոներներ՝ Էլեազեր Միլլերը, Էլիալ Սթրոնգը, Ալֆեուս Գիֆորդը, Էնոս Քերթիսը և Դանիել Բոուենը, եկան Փենսիլվանիայի Կոլումբիայի եկեղեցու ճյուղից՝ Մենդոնում քարոզելու: Յանգի համար նրանց ուսմունքների կարևոր տարրերից մեկը հոգևոր պարգևների գործնական դրսևորումն էր, ինչպիսիք էին լեզվախոսությունը (խոսք անհայտ լեզուներով) և մարգարեությունները: Այս փորձառությունն առավել ընդգծվեց, երբ Յանգը իր կնոջ՝ Միրիամի, և Հեբեր Ք. Քիմբալի հետ այցելեց Կոլումբիայի եկեղեցու ճյուղը: Այդ այցելությունն օգնեց Յանգին ավելի խորացնել իր հետաքրքրությունը և հավատքը Վերջին Օրերի Սրբերի շարժման նկատմամբ:

Ջոզեֆ Սմիթի հետ հանդիպելուց հետո Բրիգամ Յանգը 1832 թվականի ապրիլի 9-ին միացավ Քրիստոսի Եկեղեցուն (Church of Christ):[19][20]։ Բրիգամ Յանգը մկրտվել է Էլեազեր Միլլերի կողմից: Նույն տարում կամ հաջորդ տարի մկրտվեցին նաև նրա եղբայրները, քույրերը և նրանց ամուսինները[21]։ 1832 թվականի ապրիլին Մենդոնում կազմակերպվեց եկեղեցու մի ճյուղ, որտեղ անդամակցում էին տասնհինգ ընտանիքներ, որոնցից ութը պատկանում էին Յանգ ընտանիքին[22]։ Մենդոնում Բրիգամ Յանգը տեսավ, թե ինչպես Ալֆեուս Գիֆորդը խոսեց լեզվախոսությամբ (անհայտ լեզուներով): Ի պատասխան՝ Յանգն էլ իր հերթին խոսեց լեզվախոսությամբ, ինչը նրա համար խոր հոգևոր փորձառություն էր [11]։ Մկրտությունից հետո Բրիգամ Յանգը և Հեբեր Քիմբալը ամառը սկսեցին միսիոներական աշխատանք Նյու Յորքի արևմուտքում, այդ ժամանակ Վիլեյթ Քիմբալը հոգ էր տանում Յանգի ընտանիքի մասին: Երբ Բրիգամի կինը՝ Միրիամը, մահացավ թոքախտից, Վիլեյթը շարունակեց խնամել Յանգի երեխաներին: Այնուհետև Բրիգամ Յանգը, Հեբեր Քիմբալը և Ջոզեֆ Յանգը ճանապարհորդեցին՝ հանդիպելու Ջոզեֆ Սմիթին Քըրթլենդում, Օհայո[23]։ Այցի ընթացքում Բրիգամ Յանգը խոսեց լեզվախոսությամբ, որը Ջոզեֆ Սմիթը բնորոշեց որպես «Ադամական լեզու»՝ այն լեզուն, որը, ըստ հավատալիքների, Ադամն ու Եվան խոսել էին Եդեմում[11]։

Ջոզեֆ Սմիթին Քըրթլենդում այցելելուց հետո Բրիգամ Յանգը իր եղբայր Ջոզեֆի հետ մեկնեց քարոզելու 1832-1833 թվականների ձմռանը: Ջոզեֆը նախկինում եղել էր ռեֆորմիստական մեթոդիստ քարոզիչ, և եղբայրները ստեղծեցին նմանատիպ «քարոզչական շրջան» Կանադայի արևելյան հատվածում: Նրանք Մորմոնի գիրքը նկարագրում էին որպես «Ջոզեֆի փայտ», որի մասին նշված է Եզեկիել 37-ում՝ որպես մարգարեություն[11]։ Յանգը շարունակեց քարոզչությունը Կանադայի արևելքում 1833 թվականի գարնանը, իսկ ամռանը ուղեկցեց երկու կանադացիների Քըրթլենդ: Նույն տարվա ամռանը Յանգը իր երկու դուստրերի հետ տեղափոխվեց Քըրթլենդ՝ Քիմբալների ընտանիքի հետ միասին: Այստեղ նա ծանոթացավ Մերի Ան Անջելին, ով իր ավատքը ընդունած նոր միսիոներ էր Ռոդ Այլենդից։ Նրանք ամուսնացան 1834 թվականի փետրվարին, իսկ ամուսնության վկայականը ստացան մարտի 31-ին, 1834[24][Ն 2]։

1834 թվականի մայիսին Յանգը դարձավ Սիոնի ճամբարի անդամ և ուղևորվեց Միսուրի: Նա վերադարձավ Քըրթլենդ, ճամբարի մյուս անդամների հետ միասին, 1834 թվականի օգոստոսին[27]։ Քըրթլենդ վերադառնալուց հետո Յանգը զբաղվում էր ատաղձագործությամբ, նկարազարդմամբ և ապակեգործությամբ՝ գումար վաստակելու նպատակով: Նա նաև աշխատում էր Քըրթլենդի տաճարում և հաճախում էր ավագ դպրոց[28]։ Բրիգամ Յանգի երրորդ երեխան և առաջին որդին՝ Ջոզեֆ Ա. Յանգը, ծնվեց նրա վերադարձից շատ չանցած: Մերի Ան, ով այդ ժամանակ հղի էր, հոգ էր տանում Յանգի երկու դուստրերի և իր եղբայր Սողոմոն Անջելի երեխաների, ինչպես նաև իրենց ընկեր Լորենցո Բուքի երեխաների մասին, իսկ Յանգը այդ ժամանակ գտնվում էր Սիոնի ճամբարում[29][30]։

Վերջին Օրերի Սրբերի եկեղեցու ծառայություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Յնագ,1857 թվական

1835 թվականի փետրվարի 14-ին տեղի ունեցած համաժողովում Բրիգամ Յանգը նշանակվեց և ձեռնադրվեց Տասներկու Առաքյալների Քվորումի Քահանայական ժողովի անդամ[31][32]։ 1835 թվականի մայիսի 4-ին Բրիգամ Յանգը և այլ առաքյալներ մեկնեցին միսիայի դեպի արևելյան ափ, հատկապես Փենսիլվանիա և Նյու Յորք: Նա քարոզել է «Ջոզեֆի մնացորդներին»,որը եկեղեցում օգտագործում էին բնիկ ժողովուրդներին մատնանշելու համար[33][11]։ 1835 թվականի օգոստոսին Բրիգամ Յանգը և Տասներկու Առաքյալների մյուս անդամները հայտարարություն տարածեցին՝ աջակցելով Դոկտրինայի և Դաշնագրերի աստվածային ծագմանը[34]։ Նա հսկեց Կիրթլենդի տաճարի ավարտը և խոսեց լեզվախոսությամբ՝ 1836 թվականին դրա ձոնման ժամանակ[35]։ Ոչ շատ չանցած, Յանգը վերադարձավ հերթական միսիայի իր եղբայր Ջոզեֆի հետ՝ մեկնելով Նյու Յորք և Նյու Ինգլանդ։ Այս միսիայի ընթացքում նա այցելեց իր մորաքրոջ՝ Ռոդա Հաու Էջուի ընտանիքին։ Նրանք ընդունեցին եկեղեցին, այդ թվում՝ Վիլլարդ Ռիչարդսի ընտանեկան անդամները[11][29]։ 1837 թվականի օգոստոսին Բրիգամ Յանգը մեկնեց հերթական միսիային արևելյան նահանգներ[36]։ Նա հետագայում վերադարձավ Քըրթլենդ, որտեղ մնաց մինչև 1837 թվականի դեկտեմբերը։ Որոշ անդամներ,ովքեր դժգոհ էին Քըրթլենդի Անվտանգության Հիմնադրամի ձախողումից, ստիպեցին նրան փախչել համայնքից: Այնուհետև նա կարճ ժամանակով բնակվեց Դուբլինում, իր եղբայր Լորենզոյի մոտ, նախքան 1838 թվականին տեղափոխվել Ֆար Ուեսթ, Միսսուրի: Վերջում նրան միացավ իր ընտանիքը և այլ եկեղեցու անդամներ Միսսուրիում[37]։ Նա դարձավ Տասներկու Առաքյալների Քահանայական ժողովի ամենատարեց անդամը, երբ Դավիդ Պաթենը մահացավ Կռուքեդ գետի ճակատամարտից հետո[11]։ Երբ Ջոզեֆ Սմիթը վերադարձավ Ֆար Ուեսթ, նա նշանակեց Յանգին, Թոմաս Մարշին որպես «նախագահություն առաջիկա ժամանակահատվածի համար» Միսսուրիում[38]։

Յանգի ղեկավարությամբ՝ Տասներկու Առաքյալների Քահանայական ժողովը կազմակերպեց Վերջին Օրերի Սրբերի էքզոդոսը Միսուրիից Իլինոյս՝ 1838 թվականին[39]։ Յանգը նաև մեկ տարի տևողությամբ միսիա ծառայեց Միացյալ Թագավորությունում: Այնտեղ նա ցույց տվեց եկեղեցու գործը կազմակերպելու և Ջոզեֆ Սմիթի և մյուս առաքյալների հետ լավ հարաբերություններ պահպանելու տաղանդը: Նրա ղեկավարությամբ Միացյալ Թագավորությունում անդամները սկսեցին հրապարակել Millennial Star պարբերականը, եկեղեցական երգացանկը և Մորմոնի գրքի նոր հրատարակությունը[40][25]։ Յանգը նաև ծառայեց տարբեր համայնքային կազմակերպման դերերում Նաուվուի եկեղեցու անդամների շրջանում: Նա միացավ Նաուվուի քաղաքային խորհրդին 1841 թվականին և ղեկավարեց առաջին մկրտությունները մեռածների համար՝ դեռևս կիսակառույցՆաուվուի տաճարում: Նա միացավ Մեյսոններին Նաուվուում՝ 1842 թվականի ապրիլի 7-ին, և մասնակցեց առաջին օրհնության արարողությանը, որը ղեկավարեց Ջոզեֆ Սմիթը նույն տարվա մայիսին, և դարձավ Քահանայական ժողովի անդամ[41]։ Յանգը և մյուս առաքյալներ ղեկավարեցին ևս մի քանի եկեղեցու միսիոներական աշխատանքներ[25]։ Յանգը նաև ծառայեց մեկ այլ միսիա՝ դեպի Արևելյան ափ[25]։

Նաուվուում գտնվելու ընթացքում, Ջոզեֆ Սմիթը ներկայացրեց բազմակնության դոկտրինան եկեղեցու առաջնորդների շրջանում: Յանգը կատարեց կնքման կարգադրությունները Ջոզեֆ Սմիթի երկու բազմազավակ կնոջ համար 1842 թվականի սկզբներին[41]։ Յանգը ամուսնության առաջարկություն արեց Մարտա Բրոթերտոնին, ով այն ժամանակ տասնյոթ տարեկան էր և վերջերս էր տեղափոխվել Մանչեսթերից: Բրոթերտոնը ստորագրեց հայտարարություն, որտեղ նշում էր, որ Յանգը և հետո Սմիթը ճնշում էին նրան ընդունել բազմազավակություն: Հայտարարությունը ստեղծվել էր Ջոն Սի. Բենեթի պահանջով, նրա ենթադրյալ դուրս մղումից հետո, որը կապված էր նրա տարածած սխալ տեղեկությունների և ճշգրիտ տվյալների համատեղման հետ, որոնք վերաբերում էին եկեղեցու բազմակնության պրակտիկային: Բրիգամ Յանգն ու Ուիլյամ Սմիթը զրպարտեցին Բրոթերտոնի կերպարը, իսկ Բրոթերտոնը հետո այլևս չհամապատասխանեց եկեղեցուն[42][43]։ Յանգը պայքարեց Բենեթի այն մեղադրանքների դեմ, թե Ջոզեֆ Սմիթը զբաղվում էր « հոգևոր կնոջ» գործով։ Յանգը տեղյակ էր Սմիթի բազմազավակության գաղտնի պրակտիկայից: Նա նաև օգնել էր համոզել Հայրում Սմիթին ընդունել բազմազավակությունը[44]։

Յանգը ամուսնացավ Լյուսի Անն Դեքերի հետ 1842 թվականի հունիսին, ինչը նրան դարձրեց իր առաջին բազմազավակ կին: Յանգը ճանաչում էր նրա հորը՝ Այզակ Դեքերին, Նյու Յորքում: Լյուսին դեռ ամուսնացած էր Ուիլյամ Սիլիի հետ, երբ Յանգը ամուսնացավ նրա հետ: Յանգը աջակցում էր նրան և նրա երկու երեխաներին, երբ նրանք ապրում էին իրենց սեփական տանը Նաուվուում: Լյուսին և Յանգը ունեցել են յոթ երեխա[45][11][25]։ Յանգը Նաուվուում առաջին բազմազավակ տղամարդկանցից էր, և նա ամուսնացավ ավելի շատ կանանց հետ, քան մյուս ցանկացած բազմազավակ տղամարդ, ովքեր գտնվում էրին Նաուվուում[46]։ Նաուվուում գտնվելու ընթացքում նա ամուսնացավ Կլարիսա Դեքերի, Կլարիսա Ռոսի, Էմիլի Դաու Փարթրիջի, Լուիզա Բիմենի, Մարգարետ Մարիա Ալլիի, Էմելին Ֆրիի, Մարգարետ Փիեսի և Զինա Դիանթա Հանտինգտոնի հետ: Այս կանայք նրան երեխաներ պարգևեցին, երբ նրանք տեղափոխվեցին Յուտա: Նրան երեխաներ չեն պարգևել Ագուստա Ադամս Քոբին, Սուսաննա Սնիվլիին, Էլիզա Բոուքերը, Էլեն Ա. Ռոքվուդին և Նամա Կ. Ջ. Քարթերն[43]։ Յանգի ութ բազմակնություն եղել է Ջոզեֆ Սմիթի այրիների հետ[47]։

Յանգը 1843 թվականի հուլիսից հոկտեմբեր Ուիլֆորդ Վուդրաֆի և Ջորջ Ա. Սմիթի հետ ուղևորվեց արևելք՝ Նավուի տաճարի և դրա հյուրատան համար միջոցներ հավաքելու առաքելությամբ։ Առաքելության ընթացքում մահացավ Յանգի վեցամյա դուստրը՝ Մերի Էնը[25]։ 1843 թվականի նոյեմբերի 22-ին Բրիգամ Յանգը և իր կինը՝ Մերի Աննը, ստացան երկրորդ օծումը՝ մի արարողություն, որը նրանց վստահություն տվեց, որ իրենց փրկությունն ու բարձրացումը կկատարվեն[48][49]։ 1844 թվականի մարտին Բրիգամ Յանգը դարձավ Հիսունի Խորհրդի հիմնադիր անդամ, որը հետագայում կազմակերպեց Մորմոնների արտագաղթը Նաուվուից[50][25]։

1844 թվականին Յանգը կրկին ուղևորվեց արևելք՝ Ջոզեֆ Սմիթի նախագահական քարոզարշավի համար ձայներ հավաքելու նպատակով։ 1844 թվականի հունիսին, երբ Յանգը բացակայում էր, զինված ամբոխը հարձակվեց բանտի վրա, որտեղ Սմիթը սպասում էր դավաճանության մեղադրանքով դատավարությանը, և նրան սպանեցին։ Յանգը Սմիթի սպանության մասին իմացավ միայն հուլիսի սկզբին[51][25]։ Ղեկավարության համար սկսվեց ծանր ճգնաժամ[52][53]։ Եկեղեցու անդամները հավաքվել էին 1844 թ. օգոստոսի 8-ին հանդիպմանը՝ նպատակ ունենալով ընտրել երկու հավակնորդներից մեկին՝ Յանգին կամ Սիդնի Ռիգդոնին։ Վերջինս եկեղեցու Առաջին Նախագահության ավագ անդամն էր[54]։ Հանդիպման ժամանակ Ռիգդոնը պնդեց, որ ոչ ոք չի կարող փոխարինել Սմիթին, և որ ինքը (Ռիգդոնը) պետք է դառնա Սմիթի «խոսնակը» և եկեղեցու պաշտպանողը։ Յանգը նշեց, որ եկեղեցին կարիք ունի ոչ միայն խոսնակի, այլ ավելի մեծ առաջնորդության, և որ տասներկու առաքյալներն ունեն «քահանայության լրիվությունը», որն անհրաժեշտ է Սմիթի առաջնորդությանը հաջորդելու համար։ Յանգը հայտարարեց, որ որպես առաքյալ՝ ինքը մուտք ունի հայտնության, որպեսզի իմանա Աստծո ընտրած հաջորդըին[53]։ Մեծամասնությունը քվեարկեց, որ Տասներկու Առաքյալների Քվորումը պետք է ղեկավարի եկեղեցին[55]։ Յանգի շատ հետևորդներ հիշողություններում (առաջինը 1850 թվականին և վերջինը 1920 թվականին) նշեցին, որ երբ Յանգը խոսեց ժողովում, նա հրաշքով նման էր Սմիթին, թե՛ արտաքինով, թե՛ ձայնով, ինչը նրանք վերագրեցին Աստծո ուժին[56][57][Ն 3]։ Յանգը սկսեց գործել որպես եկեղեցու նախագահ այն ժամանակ, սակայն դեռ լիարժեք նախագահություն չուներ։ Նա նաև ղեկավարում էր Ընծայվածների Քվորումը[59]։ Յանգը ղեկավարում էր եկեղեցին որպես Տասներկու Առաքյալների Քվորումի նախագահ մինչև 1847 թվականի դեկտեմբերի 5-ը, երբ քվորումը միաձայն համաձայնեց ձևավորել նոր Առաջին Նախագահություն, որի նախագահը պիտի դառնար Յանգը։ 1847 թվականի դեկտեմբերի 27-ին, Իովայում անցկացված եկեղեցու համաժողովում, հաստատվեց Յանգը և նրա Առաջին Նախագահությունը[60]։

Եկեղեցու ոչ բոլոր անդամներն են հետևել Յանգին: Ռիգդոնը դարձավ առանձին եկեղեցական կազմակերպության նախագահը, որը հիմնված էր Փենսիլվանիայի Պիտսբուրգում, և մի քանի այլ պոտենցիալ իրավահաջորդներ հայտնվեցին առաջնորդելու այն, ինչը դարձավ շարժման այլ դավանանքի պատճառը[61]։

Մեկնելուց առաջ Յանգը կենտրոնացավ Նաուվուի տաճարի ավարտի գործընթացի վրա։ Երբ արտաքին մասը ավարտվեց 1845 թվականի դեկտեմբերի 10-ին, անդամները սկսեցին ստանալ իրենց տաճարային շնորհները ցերեկ և գիշեր, և Յանգը բազմիցս հանդիսացել էր այս նստաշրջանների վարիչը։ Տեղեկատվության համաձայն՝ դեկտեմբերի 10, 1845-ից մինչև 1846 թվականի փետրվար, մոտ 5,000 անդամներ ստացան իրենց շնորհները[62]։ 1845 թվականի հունվարին Նաուվուի կանոնադրության չեղարկումից հետո Նաուվուի եկեղեցու անդամները կորցրին իրենց դատարանները։ Ոստիկանությունը նրանց խոցելի դարձրեց ամբոխների հարձակումների համար: Երիտասարդները Նաուվուի ծայրամասերում հակամորմոնական բռնության զոհերին հրահանգել են տեղափոխվել Նաուվու: Յանգը բանակցեց Սթիվեն Ա. Դուգլասի հետ և համաձայնվեց գարնանը եկեղեցու անդամներին դուրս բերել Նաուվուից խաղաղության դիմաց[63]։ Որոշ մորմոններ կեղծում էին ամերիկյան և մեքսիկական փողերը, և 1845 թվականին մեծ դատական քննություն սկսվեց Յանգի և մյուս եկեղեցական առաջնորդների դեմ։ Երբ ոստիկանները հասան Նաուվուի տաճար՝ Յանգին ձերբակալելու համար, նա ուղարկեց Ուիլյամ Միլերին՝ իր գլխարկով և մատանիով։ Միլերը ձերբակալվեց, սակայն ազատ արձակվեց, երբ պարզվեց, որ նա Բրիգհամ Յանգը չև։ Յանգը անձամբ դատապարտեց կեղծադրությունը։ Ջոն Թերների կենսագրությունը նշում է. «Դեռ պարզ չէ, արդյոք Յանգը [...] հավանություն տվել էր կեղծ փողերի պատրաստման գործողությանը»[64][65]։ Յանգի և մյուս առաջնորդների մեղադրանքը, հանգեցրին մորմոնների լքմանը և ստիպեցին Յանգին սկսել նրանց արտագաղթը 1846 թվականի փետրվարին[66]։

Արևմուտք արտագաղթը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նավուում կրկնվող հակամարտությունը ստիպեց Յանգին տեղափոխել Վերջին Օրերի Սրբերի իր խումբը Մեծ Աղի լճի հովիտ, որն այն ժամանակ Մեքսիկայի մի մասն էր: Յանգը կազմակերպեց ճամփորդությունը, որը մորմոն ռահվիրաներին կտաներ Վինթեր Քվարթերս, Նեբրասկա, 1846 թվականին, մինչ Մեծ Աղի լճի հովիտ հասնելը[26]։ Երբ Յանգը հասավ վերջնական նպատակակետ՝ Մեծ Աղի լճի հովիտ, այն անցել էր ամերիկյան վերահսկողության տակ Մեքսիկայի հետ պատերազմի արդյունքում, թեև ԱՄՆ-ի ինքնիշխանությունը այնտեղ հաստատվել է 1848 թվականին[67]։ Յանգը հասավ Մեծ Աղի լճի հովիտ 1847 թվականի հուլիսի 24-ին, որը այժմ ճանաչվում է որպես Պիոների օր Յուտայում[26]։ Նրանք հասնելուց երկու օր անց, Յանգը և Տասներկու Առաքյալները բարձրացել են քաղաքի մոտ գտնվող գագաթը և բարձրացրել Ամերիկայի դրոշը, որը կոչեցին «Ազատության դրոշ»[68]։

Յանգի տունը և նրա ունեցվածքը, չափված՝ 1862 թվականին

Հովիտ ժամանելուն պես Յանգի առաջին գործողություններից էին քաղաքի անվանումը որպես «Մեծ Սոլթ Լեյքի քաղաք» և դրա կառուցումը տասը ակր մակերեսով բլոկներով, որոնցից յուրաքանչյուրը բաժանված էր ութ հավասար չափերի հողամասերի[26]։ Օգոստոսի 7-ին Յանգն առաջարկեց, որ ճամբարի անդամները նորից մկրտվեն՝ ի նշան իրենց հավատալիքներին և ուխտերին կրկին նվիրմանը[69]։ Յանգը մեկ ամսից մի փոքր ավել անցկացրել է Հովտում, ապաքինվելով լեռնային տենդից, նախքան օգոստոսի 31-ին Վինթեր Քվարթերս վերադառնալը: [67]Յանգի արշավախումբը ամենամեծ և ամենալավ կազմակերպված արշավներից մեկն էր դեպի արևմուտք։ Նա տարբեր ճանապարհորդություններ կատարեց Սոլթ Լեյքի հովտի և Վինթեր Քվարթերսի միջև՝ օգնելու այլ ընկերություններին իրենց ճանապարհորդություններում[70]։

Երեք տարի եկեղեցին որպես Տասներկու Առաքյալների Քվորումի Նախագահ ղեկավարելուց հետո Յանգը վերակազմավորեց նոր Առաջին Նախագահությունը և հաստատվեց որպես եկեղեցու երկրորդ նախագահ 1847 թվականի դեկտեմբերի 27-ին Վինթեր Քվարթերսում[71]։ Յանգը Հեբեր Ս. Քիմբալին անվանեց իր առաջին խորհրդական, իսկ Ուիլարդ Ռիչարդսին որպես երկրորդ[11][26]։ Յանգը և նրա խորհրդականները կրկին միաձայն հաստատվեցին եկեղեցու անդամների կողմից 1850 թվականի սեպտեմբերին Սոլթ Լեյք Սիթիում տեղի ունեցած եկեղեցական համաժողովի ժամանակ[11]։

Յուտայի ​​տարածքի նահանգապետ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Յանգ,1853 թվական

Յուտայի ​​տարածքը ստեղծվել է Կոնգրեսի կողմից՝ որպես 1850 թվականի փոխզիջման մաս, և որպես գաղութարար և Սոլթ Լեյք Սիթիի հիմնադիր, Յանգը 1851 թվականի փետրվարի 3-ին Նախագահ Միլլարդ Ֆիլմորի կողմից նշանակվել է տարածքի առաջին նահանգապետ և Ամերիկայի հնդկացիների գործերի տեսուչ[72][11]։ Նա երդվեց դատավոր Դենիել Հ. Ուելսի կողմից տարեկան 1500 դոլար աշխատավարձով և նշանակվեց հնդկական գործերի տեսուչ՝ հավելյալ 1000 դոլարով[11]։ Նահանգապետ եղած ժամանակ Յանգը ղեկավարել է բնակավայրերի հիմնումը ներկայիս Յուտայում, Այդահոյում, Արիզոնայում, Նևադայում, Կալիֆոռնիայում և հարավայի Կոլորադոյին և Մեքսիկայի հյուսիսային մասերում: Նրա ղեկավարությամբ մորմոնները կառուցեցին ճանապարհներ, կամուրջներ, ամրոցներ և ոռոգման ուղիներ, հաստատվեց հասարակական բարեկեցություն, կազմակերպեց ոստիկանություն, արձակել է «ընտրովի ոչնչացման» հրաման արական սեռի Տիմպանոգոսի նկատմամբ[73]։ Մի շարք պատերազմներից հետո, ի վերջո, հաշտություն կնքեց բնիկ ամերիկացիների հետ: Յանգը նաև առաջիններից էր, ով բաժանորդագրվեց Union Pacific բաժնետոմսին՝ Առաջին անդրմայրցամաքային երկաթուղու կառուցման համար: Նա նաև թույլատրեց Յուտայի ​​Կենտրոնական երկաթուղային գծի կառուցումը, որը միացնում էր Սոլթ Լեյք Սիթին Union Pacific անդրմայրցամաքային երկաթուղու հետ[74]։ Յանգը կազմակերպեց Յուտայի ​​առաջին տարածքային օրենսդիր մարմինը և հիմնադրեց Ֆիլմորը, որպես տարածքի առաջին մայրաքաղաք:

Յանգը 1849 թվականին հիմնեց ոսկու դրամահատարան և կոչ արեց մետաղադրամներ հատել՝ օգտագործելով ոսկու փոշին, որը կուտակվել էր ճանապարհորդներից Ոսկու տենդի ժամանակ: Դրամահատարանը փակվել է 1861 թվականին մարզպետ Ալֆրեդ Քամինգի կողմից[75]։ Յանգը նաև կազմակերպեց ռեգենտների խորհուրդ՝ Մեծ Աղի լճի հովտում համալսարան հիմնելու համար[76]։ Այն հիմնադրվել է 1850 թվականի փետրվարի 28-ին, որպես Դեզերեթի համալսարան։ Հետագայում դրա անունը փոխվեց Յուտայի ​​համալսարանի: 1849-ին Յանգը Սոլթ Լեյքի հովիտ բերեց տպագրական մեքենա, որը հետագայում օգտագործվեց Deseret News պարբերականը տպագրելու համար[77]:3–4։

1851-ին Յանգը և մի քանի դաշնային պաշտոնյաներ, ներառյալ տարածքային քարտուղար Բրութոն Հարիսը, չկարողացան համագործակցել: Մի քանի ամիսների ընթացքում Հարրիսը և մյուսները հեռացան Յուտայում իրենց պաշտոններից՝ առանց փոխարինողների անուններ նշելու, և նրանց պաշտոնները մնացին չզբաղեցված հաջորդ երկու տարիների ընթացքում[26]։ Այս անձինք հետագայում հայտնի դարձան որպես 1851 թվականի փախած պաշտոնյաներ[78]։

Հիսուս Քրիստոսի վերջին օրերի սրբերի եկեղեցու նախագահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յանգը, մինչ օրս ՀՎԿՕՍ Եկեղեցու ամենաերկարակյաց նախագահն է։ Ծառայել Է 29 տարի:

Կրթական ջանքեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Յանգ,1855 թվական

Մարգարե և կառավարիչ եղած ժամանակ Յանգը խրախուսեց եպիսկոպոսներին հիմնել դասարանների դպրոցներ իրենց ժողովների համար, որոնք կաջակցվեին կամավոր աշխատանքով և տասանորդի վճարումներով[79]։ Յանգը կրթությունը դիտում էր որպես Աստծո Թագավորությունը երկրի վրա իրականություն դարձնելու գործընթաց, և նրա «կրթության փիլիսոփայության» հիմքում ընկած էր այն համոզմունքը, որ եկեղեցին ուներ այն ամենը, ինչ անհրաժեշտ էր մարդկությանը նյութապես, հոգեպես և ինտելեկտուալ առումով փրկելու համար[80]։

1875թ. հոկտեմբերի 16-ին Յանգը շենքեր և հողատարածքներ հանձնեց Պրովոյում, Յուտա, հոգաբարձուների խորհրդին՝ որպես Դեզերեթի համալսարանի մաս, ուսումնական հաստատություն հիմնելու համար[81]։ Յանգն ասել է. «Ես հուսով եմ, որ Պրովոյում կստեղծվի Ակադեմիա, որտեղ Վերջին Օրերի Սրբերի երեխաները կարող են լավ կրթություն ստանալ՝ չխառնված վնասակար աթեիստական ​​ազդեցությունների հետ, որոնք առկա են երկրի բարձրագույն դպրոցներից շատերում[82]։ Դպրոցը անջատվեց Դեզերեթի համալսարանից և դարձավ Բրիգամ Յանգ Ակադեմիա 1876 թվականին[82][25]։

Տաճարների կառուցում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յանգը ՀՎԿՕՍ Եկեղեցու իր անդամակցության ողջ ընթացքում ներգրավված էր տաճարաշինության մեջ՝ այն դարձնելով առաջնահերթություն եկեղեցու նախագահ լինելու ընթացքում: Սմիթի ղեկավարությամբ Յանգը մասնակցեց Կիրթլենդի և Նավուի տաճարների կառուցմանը: Սոլթ Լեյքի հովիտ ժամանելուց ընդամենը չորս օր անց Յանգը նշանակեց Սոլթ Լեյքի տաճարի վայրը. նա նախագահեց դրա հիմնարկեքը տարիներ անց՝ 1853 թվականի ապրիլի 6-ին[83]։ Իր պաշտոնավարման ընթացքում Յանգը վերահսկում էր Սոլթ Լեյքի Թաբերնաքլի շինարարությունը և հայտարարեց Սուրբ Գեորգի (1871), Մանթի (1875) և Լոգան (1877) տաճարները կառուցելու ծրագրերի մասին: Նա նաև տրամադրեց Օժանդակման տան շենքը՝ «ժամանակավոր տաճար», որը սկսեց օգտագործվել 1855 թվականին՝ եկեղեցու անդամներին տաճարային արարողություններ տրամադրելու համար, մինչ Սոլթ Լեյքի Տաճարը կառուցման փուլում էր:

ՈՒսուցում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յանգի ուսմունքների մեծամասնությունը պարունակվում է «Journal of Discourses»-ի արտագրված և խմբագրված քարոզների 19 հատորներում: ՀՎԿՕՍ Եկեղեցու Վարդապետություն և Ուխտերը պարունակում է Յանգից մեկ բաժին, որը սրբադասվել է որպես սուրբ գրություն և ավելացվել է 1876 թվականին[84]։

Բազմակնություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թեև բազմակնությունը կիրառում էր Յանգի նախորդը՝ Ջոզեֆ Սմիթը[85] բազմակնությունը ասոցացվում է Յանգի հետ։ Որոշ Վերջին Օրերի Սրբերի դավանանքները, ինչպիսիք են Քրիստոսի Համայնքը, Յանգին համարում են «Մորմոնների բազմակնության հայրը»[86]։ 1853 թվականին Յանգը եկեղեցու առաջին պաշտոնական հայտարարությունն արեց այդ թեմայով այն բանից հետո, երբ եկեղեցին ժամանել էր Յուտա: Յանգը խոստովանեց, որ վարդապետությունը դժվար էր շատ կանանց համար, բայց նշեց մեծ ընտանիքներ ստեղծելու անհրաժեշտությունը՝ հայտարարելով. «Բայց առաջին կինը կասի. «Դժվար է, քանի որ ես ապրել եմ ամուսնուս հետ քսան կամ երեսուն տարի և նրա համար ընտանիք եմ ստեղծել, և ինձ համար մեծ փորձություն է նրա համար ավելի շատ կանայք ունենալը։ Ապա ես ասում եմ, որ ժամանակն է, որ դուք նրան հանձնեք այլ կանանց, ովքեր երեխաներ են ունենալու նրա համար»[87][88]։

Ադամ-Աստված վարդապետություն և արյան քավություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մորմոնների ռեֆորմացիայի ընթացքում Յանգի ամենավիճելի ուսմունքներից մեկը Ադամ-Աստված վարդապետությունն էր: Ըստ Յանգի, Ադամը «մեր Հայրն է և մեր Աստվածը, և միակ Աստվածը»: Համաձայն վարդապետության՝ Ադամը մի ժամանակ մահկանացու մարդ էր, որը հարություն առավ և բարձրացավ: Մեկ այլ մոլորակից Ադամն իր հետ բերեց Եվային՝ իր կանանցից մեկին, որտեղ նրանք մահկանացու դարձան՝ ուտելով բարու և չարի գիտության ծառի պտուղը: Մահկանացու երեխաներ ծնելուց և մարդկային ցեղը հաստատելուց հետո Ադամն ու Եվան վերադարձան իրենց երկնային գահերը, որտեղ Ադամը գործում է որպես այս աշխարհի աստված: Ավելի ուշ, ինչպես Յանգը սովորեցնում էր,որ Ադամը վերադարձավ երկիր՝ դառնալու Հիսուսի կենսաբանական հայրը[89][90][91]։ ՀՎԿՕՍ եկեղեցին ընդունում էր Ադամ-Աստված վարդապետական կրոնապետությունը[92]։

Յանգը նաև ուսուցանեց արյան քավության վարդապետությունը, որում Հիսուսի քավությունը չի կարող փրկագնել հավերժական մեղքը, որը ներառում էր ուրացություն, գողություն, անբարոյականություն (բայց ոչ սոդոմիա) կամ շնություն[93][94]։ Փոխարենը, նրանք, ովքեր նման մեղքեր գործեցին, կարող էին մասամբ քավել իրենց մեղքը՝ զոհաբերելով իրենց կյանքը արյուն թափելու միջոցով[95]։

Մահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Յանգը թաղված է Սոլթ Լեյք Սիթիում գտնվող մորմոն պիոներների հուշահամալիրի տարածքում:

Նախքան իր մահը Սոլթ Լեյք Սիթիում, 1877 թվականի օգոստոսի 29-ին[96],Յանգը տառապում էր խոլերայից և աղիների բորբոքումից[97]։ Ենթադրվում է, որ նա մահացել է պերիտոնիտից՝ կույր աղիքի պատռվածքից[98]։

Նրա վերջին խոսքերն էին «Ջոզեֆ, Ջոզեֆ, Ջոզեֆ»։

Բիզնես ձեռնարկություններ և հարստություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յանգը զբաղվում էր առևտրային ձեռնարկությունների մեծ տեսականիով` ինքնուրույն և ուրիշների հետ համագործակցելով: Դրանք ներառում էին վագոնների էքսպրես ընկերություն, լաստանավային ընկերություն, երկաթուղի և վերամշակված փայտանյութի, բրդի, շաքարի ճակնդեղի, երկաթի և լիկյորի արտադրություն։ Յանգը մեծագույն հաջողությունների է հասել անշարժ գույքի ոլորտում: Նա նաև փորձեց խթանել մորմոնների ինքնաբավությունը՝ հիմնելով կոլեկտիվիստական ​​համայնքներ, որոնք հայտնի են որպես Ենոքի միացյալ կարգ[99]։

Ռասայի և ստրկության տեսակետները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յանգը հավատում էր սպիտակամորթ տղամարդկանց ռասայական գերազանցությանը[100]։ Նրա 185 2թվականի ձեռագրերի պատմության մեջ, որը հրապարակվել է Deseret News-ում, ասվում է.

Նեգրը … պետք է ծառայի Աբրահամի սերնդին. նա չպետք է լինի կառավարիչ, ոչ էլ քվեարկի, որ մարդիկ իշխեն իմ կամ իմ եղբայրների վրա: Դեզերեթի Սահմանադրությունը լռում է այս մասին, մենք նկատի ունեինք, որ այդպես պետք է լիներ։ Քամի սերունդը չի կարող զբաղեցնել որևէ պաշտոն՝ քաղաքացիական կամ եկեղեցական: … Աստծո որոշումը, որ Քանանը պետք է լինի իր եղբայրների (այսինքն՝ Սեմի և Հաբեթի) ծառաների ծառան, ամբողջությամբ ուժի մեջ է: Կգա մի օր, երբ Քամի սերունդը կփրկագնվի և կունենա բոլոր օրհնությունները, որոնք վայելում են իրենց եղբայրները: Ցանկացած անձ, ով խառնում է իր սերմը Քամի սերմի հետ, կորցնում է իշխելու իրավունքը և Աստծո Քահանայության բոլոր օրհնությունները. և եթե նրա և նրա սերունդների արյունը չթափվեր, նա և նրանք չէին կարող փրկվել, մինչև Քամի սերունդները չփրկվեն[101]։

Յանգի կանանց ծաղրանկարը, որը հրապարակվել է նրա մահից հետո

Ընտանիքը և կանայք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յանգը ունեցել է առնվազն 56 կին[8]։ Եկեղեցում շատերի համար դժվար էր ընդունել բազմակնության քաղաքականությունը և գործելակերպը: Յանգը նշեց, որ Ջոզեֆ Սմիթի կողմից բազմակի ամուսնության մասին ուսուցանվելուց հետո. «Իմ կյանքում առաջին անգամն էր, որ ես գերեզման ուզեցի»[102]։ Մահվան պահին Յանգն ուներ հիսունյոթ երեխա իր տասնվեց կանանցից։ Նրա երեխաներից քառասունվեցը հասել են չափահասության[8]։

Գրական գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յանգի մահվանից հետո հրապարակվել են մի շարք աշխատություններ։

  • Teachings of President Brigham Young: Salvation for the Dead, the Spirit World, and Kindred Subjects. Seagull Press. 1922.
  • Brigham Young (1925). Discourses of Brigham Young. selected by John A. Widtsoe. Deseret Book.
  • Young, Brigham (1952). The Best from Brigham Young: Statements from His Sermons on Religion, Education, and Community Building. selected by Alice K. Chase. Deseret Book.
  • Manuscript History of Brigham Young, 1801–1844. Eldon J. Watson. 1969.
  • Manuscript History of Brigham Young, 1846–1847. Eldon J. Watson. 1971.
  • Dean C. Jessee, ed. (1974). Letters of Brigham Young to His Sons. Deseret Book.
  • Everett L. Cooley, ed. (1980). Diary of Brigham Young, 1857. University of Utah.
  • The Essential Brigham Young. Signature Books. 1992. ISBN 1-56085-010-8. Արխիվացված է օրիգինալից October 30, 2014-ին. Վերցված է October 29, 2014-ին.
  • Teachings of Presidents of the Church: Brigham Young. The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints. 1997. LDS Church publication number 35554
  • Young, Brigham (2009). Richard Van Wagoner (ed.). The Complete Discourses of Brigham Young. Vol. 5. Smith-Pettit Foundation. ISBN 978-1-56085-206-3.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Latter-day Saint Literature database
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
  4. ↑ 4,0 4,1 Pas L. v. Genealogics — 2003.
  5. ↑ «Brigham Young (1801–1877) | FamilySearch». ancestors.familysearch.org. Վերցված է October 5, 2018-ին.
  6. ↑ Roberts, David. «The Brink of War». Smithsonian. Smithsonian Institution.
  7. ↑ 7,0 7,1 Johnson, Jeffery Ogden (1987). «Determining and Defining 'Wife': The Brigham Young Households» (PDF). Dialogue. University of Illinois Press. 20 (3): 62. doi:10.2307/45225560. JSTOR 45225560. S2CID 254339939.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Jessee, Dean C. (2001). «'A Man of God and a Good Kind Father': Brigham Young at Home». BYU Studies. Brigham Young University. 40 (2): 23. ISSN 0007-0106. JSTOR 43042842.
  9. ↑ Turner, 2012, էջ 136
  10. ↑ [7][8]: 23 [9]
  11. ↑ 11,00 11,01 11,02 11,03 11,04 11,05 11,06 11,07 11,08 11,09 11,10 11,11 11,12 11,13 11,14 11,15 Turner, 2012
  12. ↑ Arrington, Leonard (2000). «Young, Brigham (1801–1877)». American National Biography. doi:10.1093/anb/9780198606697.article.0801714. ISBN 978-0-19-860669-7. Վերցված է March 28, 2022-ին.
  13. ↑ Turner, 2012, էջեր 13–14
  14. ↑ Alexander, 2019, էջեր 6–7
  15. ↑ Cornwall, Rebecca; Palmer, Richard F. (1978). «The Religious and Family Background of Brigham Young». BYU Studies. Brigham Young University. 18 (3): 303–305. ISSN 0007-0106. JSTOR 43040765.
  16. ↑ 16,0 16,1 Arrington, 1985, էջեր 15–16
  17. ↑ Alexander, 2019, էջ 9
  18. ↑ Alexander, 2019, էջեր 9, 11
  19. ↑ Alexander, 2019, էջ 16
  20. ↑ Marquardt, H. Michael (2012). «Setting the Record Straight: Brigham Young's Baptism Date». Journal of Mormon History. 38 (4): 195–199. doi:10.2307/23292637. ISSN 0094-7342. JSTOR 23292637. S2CID 254494524. Վերցված է March 23, 2022-ին.
  21. ↑ Alexander, 2019, էջ 15
  22. ↑ Arrington, 1985, էջ 32
  23. ↑ Turner, 2012, էջեր 30–31
  24. ↑ Turner, 2012, էջեր 35–36
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 25,5 25,6 25,7 25,8 Arrington, 1985
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 26,5 Alexander, 2019
  27. ↑ Arrington, 1985, էջեր 39, 45
  28. ↑ Arrington, 1985, էջ 47
  29. ↑ 29,0 29,1 Alexander, 2019, էջ 26
  30. ↑ Arrington, 1985, էջ 39
  31. ↑ Alexander, 2019, էջ 27
  32. ↑ Arrington, 1985, էջ 48
  33. ↑ Arrington, 1985, էջեր 49–50
  34. ↑ Alexander, 2019, էջ 28
  35. ↑ Turner, 2012, էջեր 45–46
  36. ↑ Alexander, 2019, էջ 33
  37. ↑ Arrington, 1985, էջեր 62–63
  38. ↑ Alexander, 2019, էջ 38
  39. ↑ «The Saints' Forced Exodus from Missouri, 1839». Brigham Young University. Վերցված է 1 July 2024-ին.
  40. ↑ Turner, 2012, էջեր 66–79 [76]
  41. ↑ 41,0 41,1 Turner, 2012, էջեր 83–85, 87
  42. ↑ Turner, 2012, էջեր 92–94
  43. ↑ 43,0 43,1 Alexander, 2019, էջեր 54–55
  44. ↑ Turner, 2012, էջ 97
  45. ↑ Smith, 2008, էջեր 272–273
  46. ↑ Turner, 2012, էջ 91
  47. ↑ Arrington, 1985, էջ 121
  48. ↑ Turner, 2012, էջ 103
  49. ↑ Buerger, David John (Spring 1983). «"The Fulness of the Priesthood": The Second Anointing in Latter-day Saint Theology and Practice». Dialogue. 16 (1): 23. doi:10.2307/45225125. JSTOR 45225125. Վերցված է September 26, 2022-ին.
  50. ↑ Alexander, 2019, էջ 56
  51. ↑ Turner, 2012, էջեր 107–108
  52. ↑ Coleman, 2004, էջ 137
  53. ↑ 53,0 53,1 Turner, 2012, էջ 112
  54. ↑ Coleman, 2004, էջ 138
  55. ↑ 55,0 55,1 Jorgensen, Lynne Watkins (2017). «The Mantle of the Prophet Joseph Passes to Brother Brigham: One Hundred Twenty-nine Testimonies of a Collective Spiritual Witness». In Welch, John W. (ed.). Opening the Heavens: Accounts of Divine Manifestations, 1820–1844 (2nd ed.). Provo and Salt Lake City: Brigham Young University Press and Deseret Book. էջեր 395–507. Արխիվացված է օրիգինալից 24 May 2024-ին.
  56. ↑ Turner, 2012, էջեր 112–113
  57. ↑ Arrington, 1985, էջեր 114–115
  58. ↑ Van Wagoner, Richard S. (Winter 1995). «The Making of a Mormon Myth: The 1844 Transfiguration of Brigham Young» (PDF). Dialogue. 28 (4): 1–24. doi:10.2307/45226132. JSTOR 45226132. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) November 8, 2020-ին.
  59. ↑ Turner, 2012, էջեր 113, 117
  60. ↑ Arrington, 1985, էջ 153
  61. ↑ Gutjahr, 2012, էջեր 68–80
  62. ↑ Alexander, 2019, էջ 65
  63. ↑ Turner, 2012, էջեր 120, 124–125
  64. ↑ Alexander, 2019, էջ 66
  65. ↑ Turner, 2012, էջ 127
  66. ↑ Alexander, 2019, էջ 67
  67. ↑ 67,0 67,1 Gibbons, 1981
  68. ↑ Walker, Ronald W. (Winter 1993). «"A Banner is Unfurled": Mormonism's Ensign Peak» (PDF). Dialogue. 26 (4): 71–91. doi:10.2307/45228700. JSTOR 45228700. S2CID 254321480. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից October 9, 2022-ին.
  69. ↑ Turner, 2012, էջեր 169-170
  70. ↑ «Brigham Young». historytogo.utah.gov. Արխիվացված է օրիգինալից March 1, 2016-ին. Վերցված է February 29, 2016-ին.
  71. ↑ Turner, 2012, էջեր 173-174
  72. ↑ «Utah's new capitol grows from humble beginning; first political sessions were held in council house; fight for statehood». Salt Lake Telegram. October 22, 1916. Արխիվացված է օրիգինալից February 26, 2012-ին. Վերցված է May 14, 2010-ին.
  73. ↑ Christy, Howard A. (Summer 1978). «Open Hand and Mailed Fist: Mormon–Indian Relations in Utah, 1847–52». Utah Historical Quarterly. 46 (3): 216–235. doi:10.2307/45060624. JSTOR 45060624. S2CID 254437351 – via Utah Department of Cultural and Community Engagement.
  74. ↑ Turner, 2012, էջեր 353-354
  75. ↑ Williams, Carter (25 August 2016). «Looking back at 'Mormon Gold' coins, other historical Utah currencies». KSL.com. Deseret Digital Media.
  76. ↑ Ison, Yvette D. (January 1995). «The Beginnings of the University of Utah». History Blazer. Utah State Historical Society. Արխիվացված է օրիգինալից October 21, 2013-ին. Վերցված է September 18, 2013-ին.. Online reprint Արխիվացված Հոկտեմբեր 23, 2011 Wayback Machine, with permission, at HistoryToGo.utah.gov by the Utah Division of State History, Utah Department of Heritage and Arts, State of Utah.
  77. ↑ Ashton, Wendell J. (1950). Voice in the West: Biography of a Pioneer Newspaper. New York City: Duell, Sloan and Pearce.
  78. ↑ Chase, Randal S. (2012). Church History Study Guide, Part 3. Plain & Precious. էջ 85. ISBN 9781937901066.
  79. ↑ Cooper, Jed Arthur (1968). «Brigham Young – Educator». Peabody Journal of Education. 45 (5): 296–298. doi:10.1080/01619566809537550. ISSN 0161-956X. JSTOR 1490381.
  80. ↑ Buchanan, Frederick S. (1982). «Education among the Mormons: Brigham Young and the Schools of Utah». History of Education Quarterly. 22 (4): 435–459. doi:10.2307/368068. ISSN 0018-2680. JSTOR 368068. S2CID 145609963.
  81. ↑ Sloan, Robert W. (1884). Utah Gazatteer and Directory of Logan, Ogden, Provo and Salt Lake Cities, for 1884. Sloan & Dunbar. էջ 278.
  82. ↑ 82,0 82,1 Bills, Sarah (April 16, 2003). «Warren Dusenberry (1875–1876)». The Universe. Brigham Young University. Արխիվացված է օրիգինալից February 7, 2012-ին.
  83. ↑ Hanks, Marion Duff (1992), «Salt Lake Temple», in Ludlow, Daniel H (ed.), Encyclopedia of Mormonism, New York: Macmillan Publishing, էջեր 1252–1254, ISBN 0-02-879602-0, OCLC 24502140 – via Brigham Young University
  84. ↑ «Doctrine and Covenants 136». www.churchofjesuschrist.org.
  85. ↑ «Plural Marriage in Kirtland and Nauvoo». ChurchofJesusChrist.org.
  86. ↑ Richard and Pamela Price (2000), «Vol. 1, Ch. 4: Brigham Young: The Father of Mormon Polygamy», Joseph Smith Fought Polygamy: How Men Nearest the Prophet Attached Polygamy to His Name in Order to Justify Their Own Polygamous Crimes (self-published), Independence, Missouri: Price Publishing Company, ISBN 1891353063, LCCN 99041763, OCLC 42027453, Արխիվացված է օրիգինալից July 16, 2011-ին, Վերցված է October 30, 2010-ին
  87. ↑ Watt, G. D. (September 21, 1856). «The People of God Disciplined By Trials – Atonement By the Shedding of Blood – Our Heavenly Father – A Privilege Given to All the Married Sisters in Utah». Journal of Discourses. 4: 56.
  88. ↑ Turner, 2012, էջ 96
  89. ↑ Widmer, Kurt (2000). Mormonism and the Nature of God: A Theological Evolution, 1830–1915. Jefferson, North Carolina: McFarland. էջ 131.
  90. ↑ Bergera, Gary James (1980). «The Orson Pratt–Brigham Young Controversies: Conflict Within the Quorums, 1853 to 1868». Dialogue. 13 (2): 41. Արխիվացված է օրիգինալից June 14, 2011-ին.
  91. ↑ Kirkland, Boyd (1984). «Jehovah as the Father: The Development of the Mormon Jehovah Doctrine» (PDF). Sunstone. Vol. 44. էջ 39. «[Adam] later begot Jesus, his firstborn spirit son, in the flesh.»
  92. ↑ Kimball, Spencer (November 1976). «Our Own Liahona». Ensign. էջ 77. «We denounce that theory and hope that everyone will be cautioned against this and other kinds of false doctrine.»
  93. ↑ Quinn, D. Michael (2001). Same-Sex Dynamics Among Nineteenth-Century Americans: A Mormon Example. University of Illinois Press. էջ 269. ISBN 978-0252069581. Վերցված է November 3, 2018-ին.
  94. ↑ Snow, Lowell M. «Blood Atonement». Encyclopedia of Mormonism. Վերցված է August 13, 2021-ին – via Brigham Young University.
  95. ↑ Gardner, Martin R. (Spring 1979). «Mormonism and Capital Punishment: A Doctoral Perspective, Past and Present». Dialgoue. 12 (1): 9–26. doi:10.2307/45224743. JSTOR 45224743. Վերցված է August 13, 2021-ին.
  96. ↑ «Death of Brigham Young"». The New York Times. August 30, 1877.
  97. ↑ «Brigham Young's Health». The New York Times. August 29, 1877.
  98. ↑ «Brigham Young Biography: Facts of Faith». Y Facts. Brigham Young University. Արխիվացված է օրիգինալից September 20, 2013-ին. Վերցված է September 19, 2013-ին.
  99. ↑ Bringhurst, Newell G. «Young, Brigham». www.uen.org. Utah History Encyclopedia. Արխիվացված է օրիգինալից December 9, 2023-ին. Վերցված է March 19, 2024-ին.
  100. ↑ Brooks, Joanna (2018). «The Possessive Investment in Rightness: White Supremacy and the Mormon Movement». Dialogue. 51 (3): 45–82. doi:10.5406/dialjmormthou.51.3.0045. JSTOR 10.5406/dialjmormthou.51.3.0045. S2CID 246627952.
  101. ↑ “History of Brigham Young,” entry dated Jan. 5, 1852, Church Historian’s Office Records Collection, LDS Church Archives (quoted in Ricks, “A Peculiar Place,” 114).
  102. ↑ «People & Events – Polygamy and the Church: A History». The Mormons. PBS. April 30, 2007. Վերցված է September 19, 2013-ին.

Աղբյուրներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բրիգամ Յանգ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ


Քաղվածելու սխալ՝ <ref> tags exist for a group named "Ն", but no corresponding <references group="Ն"/> tag was found

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բրիգամ_Յանգ&oldid=10254842» էջից