Բրեդել
Բրեդել (նաև հայտնի որպես Bredala, Bredle կամ Winachts Բրեդել), փոքրիկ բլիթներ կամ թխվածքաբլիթներ են, որոնք ավանդաբար թխվում են Ալզասում և Մոզելում (Ֆրանսիա), ինչպես նաև Գերմանիայի հարավային շրջաններում, հատկապես Սուրբ Ծննդյան տոների ընթացքում[1]։
Ալզասում Բրեդել թխելը շատ սիրված է Սուրբ Ծննդյան շրջանում։ Ընտանեկան ավանդույթի համաձայն, յուրաքանչյուր ընտանիք պատրաստում է իր տարբերակը և նվիրում հարևաններին տոնական նվերի տեսքով։ Բրեդել բառը ծագում է ստորին ալեմանական գերմաներենից և նշանակում է Սուրբ Ծննդյան թխվածքաբլիթներ։
Տեսակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քանի որ բաղադրատոմսերը հիմնականում փոխանցվել են բանավոր կերպով, այսօր գոյություն ունեն այնքան տարբերակներ, որքան ալզասյան ընտանիքներ[2]։ Ամենահայտնի դասական տեսակներն են՝
Անիսոնով և ձվի սպիտակուցով թխվածքաբլիթներ (Anis Բրեդել),
Համեմունքներով փոքրիկ pain d’épices (Lapkueche կամ Leckerli),
Փխրուն կարագով թխվածքաբլիթներ (Butter Բրեդել),
Նուշով (Schwowe Բրեդել), պնդուկով կամ ընկույզով թխվածքաբլիթներ,
Դարչինով աստղաձև բլիթներ (Zimtsterne)[3]։
Պատրաստում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ընտանիքում Բրեդելն պատրաստում են նոյեմբերից սկսած, հաճախ՝ ավելի քան մեկ տասնյակ տարբեր տեսակներ։ Ընտանեկան բաղադրատոմսերը պահպանվում և փոխանցվում են սերունդների միջև[4]։ Որոշ պատրաստման եղանակներ պահանջում են հատուկ հմտություններ։ Դրանք ավանդաբար պահում են մետաղական տուփերում և մատուցում տոնական շրջանում՝ սուրճի, թեյախմության, կամ որպես փոքրիկ նվեր[5]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բրեդելի ծագումը և պատմությունը հատկապես դժվար է հաստատել[6]։ Միակ վկայությունները դրանց պատրաստման համար օգտագործված ձուլվածքներն են, որոնցից ամենահինը թվագրվում է 14-րդ դարին[7]։ Դեռևս հստակ չի որոշվել, թե արդյոք այս ձուլվածքները օգտագործվել են միայն Սուրբ Ծննդյան տոներին ընդառաջ, թե նաև այլ մեծ առիթների համար[8]։ Նրանց գոյության ապացույցներից մեկը գալիս է 1570 թվականից, երբ Ստրասբուրգի մագիստրատը արգելեց Սուրբ Նիկոլասի տոնավաճառը[9]։ Քանի որ այլևս հնարավոր չէր գնել ցիտրուսային մրգեր (նարինջ, մանդարին, կիտրոն) կամ համեմունքներ, որոնք անհրաժեշտ էին Բրեդելի պատրաստման համար, քաղաքի տնային տնտեսուհիները բուռն կերպով բողոքեցին[10][11][12]։
Պատրաստման համար խմորը պարզապես կտրտվում էր դանակով՝ ստանալու համար քառակուսի, ուղղանկյուն կամ ադամանդաձև կտորներ։ Իր հուշերում բարոնուհի դ’Օբերկիրխը նշում է, որ դրանք հնարավոր էր գնել Ստրասբուրգի Christkindelsmärik-ից[13]։
Բրեդելն սկսեց ավելի լայն տարածում ստանալ18-րդ դարի ընթացքում։ Դրանք ավելի հասանելի դարձան 19-րդ դարի սկզբին՝ կաղապարների (emporte-pièces) ի հայտ գալով։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Bredela Biscuits and Christmas in France Արխիվացված 2013-04-10 archive.today Մուտք գործվել է 2013 թ. փետրվարի 17-ին
- ↑ Genossenschaft, Schweizer Milchproduzenten SMP. «Berner Haselnussleckerli - Rezept». Swissmilk (գերմաներեն). Վերցված է 2025-02-19-ին.
- ↑ Doré, Juliette Le (2009-01-01). 4. L'Union Européenne fait son entrée dans le grand jeu. Autrement. էջեր 197–202. ISBN 978-2-7467-1088-7.
- ↑ Spekulatius bei Freibad-Wetter, handelsblatt.com vom 5. September 2016, abgerufen am 22. November 2018
- ↑ «Die Gewürze machen's: Warum die Weihnachtsbäckerei gute Laune bringt». wissenschaft.de. 2009-09-12. Վերցված է 2019-09-08-ին.
- ↑ Ostpreußisches Landesmuseum, abgerufen am 12. September 2009.
- ↑ https://www.derbund.ch/feuchter-klebriger-besser-lebkuchen-aus-der-urschweiz-201201204914
- ↑ Im Handel ist bald Weihnachten – Die Nachfrage nach Zimtsternen und Lebkuchen steigt. In: Der Tagesspiegel, 28. August 2015; abgerufen am 19. April 2017
- ↑ https://www.gaultmillau.ch/rezepte/vanillegipfeli-156998
- ↑ https://www.swissmilk.ch/de/rezepte-kochideen/weihnachtsguetzli-rezepte/
- ↑ https://migusto.migros.ch/de/storys/guetzli-weihnachten-rezepte.html
- ↑ https://www.blick.ch/fr/lifestyle/food/voici-les-7-meilleures-recettes-de-biscuits-de-noel-id17045792.html
- ↑ https://www.zuerich.com/de/zuercher-tirggel