Բուլղարերենի այբուբեն
Բուլղարերենի այբուբեն (բուլղար․՝ българскa азбука), Բուլղարիայի պաշտոնական լեզվում՝ բուլղարերենում օգտագործվող գիրը, որը հիմնված է կիրիլիցայի վրա։ Համարվում է կիրիլիցայի տարատեսակներից մեկը[1]։
Բուլղարերեն տեքստերը երբեմն ռոմանիզացված են` գրված լատինական այբուբենով՝ կիրիլիցայով կարդալ չկարողացողների համար։ Ի տարբերություն ռուսաց այբուբենի՝ բուլղարական գրերում բացակայում են Ы, Э և Ё տառերով։
Տարբերվող տառեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ի տարբերություն ռուսերենի՝ բուլղարերենում կան նաև հետևյալ տառերը․
- Е տառը միշտ հանդես է գալիս, որպես ձայնավոր հնչյուն [ɛ] (ի տարբերություն ռուսերենի, որում կա Э տառ).
- Щ տառն արտասանվում է ШТ, իսկ որոշ դեպքերում նաև ШИ։ Այնտեղ «и»-ն արտասանվում է ռուսերենի «ы»-ի նմանությամբ։
- Ъ տառը բուլղարերենի ամենակարճ ձայնավոր հնչյունն է, որը հանդես է գալիս շեշտված և չշեշտված ձևերով։
- Я և Ю տառերը և համապատասխան հնչյունները ի տարբերություն ռուսերենի բաղաձայններից հետո արտասանվում է փափուկ (ի դեմս -тья և -тя կամ-тью և -тю, ածանցների)։
- Ь տառը հանդիսանում է բացառիկ ֆոնետիկ գործիք։ Այն բուլղարերենի երրորդ ամենափափուկ ձայնավորն է՝ О-ից և Е-ից հետո։ Բավականին նման է Й հնչյունին՝ հնչյունաբանության տեսանկյունից։
- ДЖ-ն արտասանվում է [ʤ] (ДЗ տառակապակցության նմանությամբ)։ Այն կազմված է երկու անկախ տառերից՝ [d] և [ʒ]։
| А а (а) |
Б б (бъ) |
В в (въ) |
Г г (гъ) |
Д д (дъ) |
Е е (е) |
Ж ж (жъ) |
З з (зъ) |
И и (и) |
Й й (и кратко) |
| К к (къ) |
Л л (лъ) |
М м (мъ) |
Н н (нъ) |
О о (о) |
П п (пъ) |
Р р (ръ) |
С с (съ) |
Т т (тъ) |
У у (у) |
| Ф ф (фъ) |
Х х (хъ) |
Ц ц (цъ) |
Ч ч (чъ) |
Ш ш (шъ) |
Щ щ (штъ) |
Ъ ъ (ер-голям) |
Ь ь (ер-малък) |
Ю ю (йу) |
Я я (йа) |
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Սլավոնական գրեր և այբուբեններ». www.artlebedev.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 14-ին.