Բորսայական միջնորդ
| Ենթակատեգորիա | Մակլեր, թրեյդեր  | |
|---|---|---|
| Բնագավառ | securities industry | |
| Տվյալ գործունեության դաշտ | Բորսա | |
| Բնութագրվում է | stockbrokers in France | |
Բորսայական միջնորդ (անգլ.՝ stockbroker), ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձ, որը ձեռք է բերում և վաճառում բաժնետոմսեր ու այլ ներդրումային գործիքներ ֆինանսական շուկայի մասնակիցների համար՝ դրա դիմաց ստանալով միջնորդավճար, գնի հավելավճար կամ վարձատրություն։
Շատ երկրներում բորսայական միջնորդները ծառայում են որպես «միջնորդ» կամ «միջնորդ-դիլեր» և հաճախ պարտավոր են ունենալ համապատասխան արտոնագիր։ Նրանք կարող են նաև լինել բորսայի անդամ։
Բացի այդ, նրանք հաճախ հանդես են գալիս որպես ֆինանսական խորհրդատու և ներդրումային կառավարման մասնագետ։ Այս դեպքում նրանք կարող են նաև ունենալ արտոնագիր որպես ֆինանսական խորհրդատու, օրինակ՝ Միացյալ Նահանգներում՝ գրանցված ներդրումային խորհրդատու։
Այս ոլորտում աշխատող անձինք կարող են ունենալ մասնագիտական կոչումներ, որոնք ազդում են իրենց կողմից առաջարկվող ծառայությունների և թույլատրելի ներդրումային գործիքների տեսականու վրա։ Այդպիսի կոչումների օրինակներ են՝
- Հավատարմագրված ֆինանսական խորհրդատու (անգլ.՝ Chartered Financial Consultant)
- Սերտիֆիկացված ֆինանսական պլանավորման մասնագետ (անգլ.՝ Certified Financial Planner)
- Հավատարմագրված ֆինանսական վերլուծաբան (անգլ.՝ Chartered Financial Analyst)՝ (ԱՄՆ-ում և ՄԹ-ում)
- Հավատարմագրված ֆինանսական պլանավորման մասնագետ՝ (միայն ՄԹ-ում)։
Միացյալ Նահանգներում ֆինանսական ոլորտի կարգավորող մարմինը (FINRA) տրամադրում է առցանց գործիք, որն օգնում է քաղաքացիներին հասկանալու ֆինանսական ոլորտի մասնագիտական կոչումների իմաստը և իրավական հիմքը[1]։
Բորսայական միջնորդության պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
(...) «Այս խորհրդավոր գործունեությունը, այսինքն՝ Ամստերդամի բորսայի ներքին աշխատանքը, մասնավորապես՝ հնդկական և արևմտահնդկական հոլանդական ընկերությունների բաժնետոմսերի վաճառքն ու գնումը, միաժամանակ Եվրոպայի ամենաարդար և ամենախաբուսիկ, աշխարհի ամենագեղեցիկ և ամենամեղավոր, երկրի վրա ամենանրբաճաշակ և ամենավուլգար արհեստն է։
Սա թե՛ ակադեմիական իմաստության տարածում է, և թե՛ խաբեության կատարյալ օրինակ։ Այն միաժամանակ խելացիների փորձաքարն է ու համարձակների վախճանի վայրը։ Սա թե՛ օգտակարության գանձարան է, և թե՛ աղետի աղբյուր։ (...) Նոր զբաղմունքի ամենալավ ու ամենահաճելի կողմն այն է, որ կարելի է հարստանալ առանց վտանգի։ Իրականում՝ առանց կապիտալը վտանգելու և առանց գործ ունենալու գրագրության, կանխավճարների, պահեստների, փոստի, գանձապահների, վճարման դադարեցումների կամ այլ անսպասելի դեպքերի մարդը կարող է հարստանալու հեռանկար ունենալ։ Եթե գործարքները ձախողվեն, պարզապես բավական է փոխել անունը։ Ինչպես հրեաները, երբ լուրջ հիվանդ են լինում, փոխում են անունը՝ բուժում ստանալու հույսով, նույն կերպ՝ բորսային սպեկուլյանտը, որն ընկել է դժվար կացության մեջ, կարող է փոխել իր անունը՝ ազատվելով բոլոր սպառնացող վտանգներից և տանջող անհանգստություններից»։- 200px
|
|
Բաժնետոմսերի գնման և վաճառքի առաջին գրանցված դեպքը տեղի է ունեցել մ.թ.ա. 2-րդ դարում՝ Հռոմում[2]։
Հռոմեական կայսրության արևմտյան մասի անկումից հետո բորսայական միջնորդությունը որպես մասնագիտություն ձևավորվել է միայն Վերածննդի շրջանից հետո, երբ իտալական քաղաք-պետություններում՝ օրինակ՝ Ջենովայում և Վենետիկում, սկսվել է պետական պարտատոմսերի առևտուրը[3]։
1602 թվականին Ամստերդամի ֆոնդային բորսան (անգլ.՝ Euronext Amsterdam) դարձել է աշխարհի առաջին պաշտոնական բորսան, որտեղ սկսվել է հոլանդական, արևելահնդկական ընկերության բաժնետոմսերի առևտուրը՝ դառնալով պատմության մեջ առաջին ընկերությունը, որը թողարկել է բաժնետոմսեր[4]։
1698 թվականին Լոնդոնի բորսան բացվել է Ջոնաթանի սրճարանում[5]։
1792 թվականի մայիսի 17-ին Նյու Յորքում 24 բորսայական միջնորդ ստորագրել են «Բաթընվուդի համաձայնագիրը» (անգլ.՝ Buttonwood Agreement)՝ համաձայնելով կատարել հինգ արժեթղթերի առևտուր սեզանի (անգլ.՝ Platanus occidentalis) ծառի տակ։ Այդ օրը համարվում է Նյու Յորքի բորսայի (անգլ.՝ NYSE) հիմնադրման օրը[6]։
Լիցենզավորման և վերապատրաստման պահանջներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ավստրալիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մինչև 2019 թվականի հունվարի 1-ը, Ավստրալիայում ֆինանսական խորհրդատվություն տրամադրող ներդրումային մասնագետները պարտավոր էին անցնել RG146 ուղեցույցին համապատասխան վերապատրաստում[7]։
Այս մասնագետները պետք է ունենային Ավստրալիայի ֆինանսական ծառայությունների արտոնագիր, որի վերահսկողությունը իրականացնում է Ավստրալիայի արժեթղթերի և ներդրումների հանձնաժողովը (ASIC)[8]։
Նրանք նաև ենթարկվում են հավատարմության (ֆիդուցիար) պարտավորությունների, այսինքն՝ պարտավոր են գործել իրենց հաճախորդների լավագույն շահերից ելնելով։
2019 թվականի դրությամբ Ավստրալիայի ամենախոշոր առցանց բրոքերը Commonwealth Securities ընկերությունն էր։ Այլ խոշոր բրոքերներ էին՝
- ANZ Share Investing,
- nabtrade,
- և Westpac Online Investing[9]։
Կանադա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կանադայում, որպեսզի անձը ստանա «գրանցված ներկայացուցիչ» կամ «ներդրումային խորհրդատու» կոչումը և ունենա իրավասություն ներդրումային խորհրդատվություն տրամադրելու ու գործարքներ իրականացնելու (բացառությամբ ածանցյալ գործիքների), նա պետք է լինի ներդրումային ընկերության աշխատակից և՝
Պարտադիր է՝
- Ավարտել Կանադական արժեթղթերի դասընթացը (անգլ.՝ Canadian Securities Course),
- Անցնել գործելակերպի և պրակտիկայի ուղեցույցի քննությունը (անգլ.՝ Conduct & Practices Handbook),
- Ավարտել 90-օրյա ներդրումային խորհրդատուի ուսուցման ծրագիրը։
Լիցենզավորումից հետո՝
Գրանցված ներկայացուցիչը, լիցենզավորումից հետո 30 ամսվա ընթացքում, պարտավոր է կատարել հետլիցենզային որակավորման պահանջը՝
- Ավարտելով «Հարստության կառավարման հիմունքներ» (անգլ.՝ Wealth Management Essentials) դասընթացը։
Շարունակական կրթություն՝
Յուրաքանչյուր 3 տարվա շարունակական կրթության շրջանում գրանցված ներկայացուցիչը պետք է անցնի՝
- 30 ժամ մասնագիտական վերապատրաստում (արտադրանքների վերաբերյալ գիտելիքներ),
- 12 ժամ համապատասխանության (կոմպլայենս) ուսուցում, ըստ Կանադայի ներդրումային ոլորտի կարգավորող կազմակերպության (անգլ.՝ IIROC) պահանջների։
Բարդ ներդրումային գործիքներով առևտրով զբաղվելու համար պարտադիր է անցնել հետևյալ դասընթացները.
- Ածանցյալների հիմունքներ (անգլ.՝ Derivatives Fundamentals Course),
- և Օպցիոնների լիցենզավորման դասընթաց (անգլ.՝ Options Licensing Course) և/կամ Ֆյուչերսների լիցենզավորման դասընթաց (անգլ.՝ Futures Licensing Course), կամ՝
- Ածանցյալների հիմունքներ և Օպցիոնների լիցենզավորում համակցված դասընթացը՝ միայն օպցիոններով առևտրի համար[10][11][12]։
Հոնկոնգ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հոնկոնգում մասնագետ դառնալու համար անհրաժեշտ է աշխատել լիցենզավորված ընկերությունում և անցնել երեք քննություն՝ որակավորումը հաստատելու համար։
Լրացուցիչ չորրորդ քննության հաջող անցումն արժանանում է «հատուկ մասնագետի» արտոնագրի։
Բոլոր քննությունները կազմակերպում են Հոնկոնգի արժեթղթերի ինստիտուտը[13]։
Բոլոր քննությունները հանձնելուց հետո անհրաժեշտ է ստանալ Հոնկոնգի արժեթղթերի և ֆյուչերսների հանձնաժողովի հավանությունը՝ պաշտոնական լիազորությունների համար։
Հնդկաստան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հնդկաստանի ազգային արժեթղթերի բորսան (անգլ.՝ National Stock Exchange of India) և Բոմբեյի արժեթղթերի բորսան (անգլ.՝ Bombay Stock Exchange) բրոքերների միջոցով ապահովում են կապիտալ շուկաներում ներդրողների առևտրի համար համակարգված միջավայր՝ տարբեր ուղիներով՝ բրոքերի գրասենյակներ, ներդրումային խորհրդատուներ կամ էլեկտրոնային առևտրի էկրանային համակարգեր:
Ներդրումային ընկերությունում աշխատող անհատը պետք է անցնի Ազգային արժեթղթերի շուկաների ինստիտուտի (անգլ.՝ National Institute of Securities Markets, NISM) քննությունը և դիմի SEBI-ին՝ որպես ներդրումային խորհրդատու գրանցվելու համար[14]:
Բաժնետոմսերի շուկայում խորհրդատվության և հետազոտական ծառայությունների մատուցումը Հնդկաստանում խիստ կարգավորվում է:
Տեղի ունեն միայն SEBI-ում գրանցված բրոքեր-խորհրդատուների և ներդրումային հետազոտական վերլուծաբանների գործունեությունը:
Այս լիազորված անձանց ամբողջական ցանկը հասանելի է SEBI-ի պաշտոնական կայքում՝ ներդրողների պաշտպանության նպատակով:
Իռլանդիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Իռլանդիայում ներդրումային մասնագետների համար ընդունված չափանիշ-ինքնականությունը QFA (որակավորված ֆինանսական խորհրդատու) կոչումն է։
Այն շնորհվում է այն անձանց, ովքեր հաջողությամբ հանձնել են «Ֆինանսական խորհրդատվության մասնագիտական դիպլոմի» քննությունը և պարտավորվել են հետևել շարունակական մասնագիտական զարգացման (CPD) պահանջներին։
Այս որակավորումը և դրան կցված CPD ծրագիրը համապատասխանում են Ֆինանսական կարգավորողի սահմանած «նվազագույն որակավորման պահանջներին»՝ մանրածախ ֆինանսական հետևյալ հինգ ոլորտներում խորհրդատվություն և վաճառք իրականացնելու համար․
- Բաժնետոմսեր, պարտատոմսեր և այլ ներդրումային գործիքներ
- Խնայողություններ, ներդրումներ և կենսաթոշակային ծրագրեր
- Հիփոթեքային վարկեր
- Սպառողական վարկեր
- Կյանքի ապահովագրություն
2019 թվականի դրությամբ, Իռլանդիայում ամենախոշոր բրոքերական ընկերությունները Davy-ն և Goodbody-ն էին[15]։
Նոր Զելանդիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նոր Զելանդիայում կրթական որակավորումները վերահսկում են Նոր Զելանդիայի որակավորման վարչությունը (անգլ.՝ New Zealand Qualifications Authority, NZQA)։
Ֆինանսական ծառայությունների սերտիֆիկատը (մակարդակ 5) համարվում է նվազագույն պահանջվող որակավորումը ներդրումային խորհրդատվություն տրամադրելու համար[16]։
Սինգապուր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սինգապուրում առևտրային ներկայացուցիչ (անգլ.՝ trading representative) դառնալու համար, անհրաժեշտ է հանձնել չորս քննություն՝ 1A, 5, 6 և 6A մոդուլները, որոնք կազմակերպվում են Բանկային և ֆինանսների ինստիտուտի (անգլ.՝ Institute of Banking and Finance) կողմից։
Դրանք հաջողությամբ հանձնելուց հետո անհրաժեշտ է դիմել լիցենզիա ստանալու համար՝ Սինգապուրի Դրամավարկային վարչության (անգլ.՝ MAS) և Սինգապուրի բորսայի (անգլ.՝ SGX) միջոցով։
Հարավային Աֆրիկա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հարավաֆրիկյան Հանրապետության Յոհանեսբուրգի արժեթղթերի բորսայի կանոնները պահանջում են, որ բորսայի անդամ կազմակերպությունները գտնվեն որակավորված բորսայական գործակալի վերահսկողության ներքո, որը նաև պետք է լինի տվյալ կազմակերպության գործադիր տնօրենը։ Նույնը վերաբերում է մասնաճյուղերին․ դրանք ևս պետք է ղեկավարվեն համապատասխան որակավորում ունեցող անձի կողմից[17]։
Հարավաֆրիկյան բորսայական գործակալների ինստիտուտը (անգլ.՝ SAIS)[18] կազմակերպում է վեց քննություն, որոնք պարտադիր են վկայագրված բորսայական գործակալ (անգլ.՝ Certified Stockbroker, CSb(SA)) դառնալու համար։ Բացի այդ, պահանջվում է առնվազն երեք տարվա աշխատանքային փորձ, ինչպես նաև այլ կրթական պահանջների կատարում[19]։
Նշված է նաև, որ Հարավաֆրիկյան ֆինանսական շուկաների ինստիտուտը սահմանում է տարբեր կարգավորվող պաշտոններ (անգլ.՝ «Regulated Positions») և գրանցված անձանց կարգավիճակ (անգլ.՝ «Registered Persons»)։
SAIS-ն առաջարկում է նաև «Ֆինանսական շուկաների մասնագետ» (անգլ.՝ Financial Markets Practitioner) մասնագիտական վկայական, որը նախատեսված է մասնագիտացված գործնական պատրաստվածության համար[20]։
Հարավային Կորեա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հարավային Կորեայում ներդրումային մասնագետների լիցենզավորումը վերահսկվում է Կորեայի Ֆինանսական Ներդրումների Ասոցիացիայի կողմից (անգլ.՝ Korea Financial Investment Association):
Միացյալ Թագավորություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մեծ Բրիտանիայում բորսայական գործակալությունը կարգավորվող մասնագիտություն է, և բրոքերները պետք է ստանան Ֆինանսական վարքագծի վարչության (անգլ.՝ FCA) կողմից սահմանված համապատասխան որակավորում, որը ներառված է պաշտոնական «Համապատասխան որակավորումների ցանկում»[21]։
Արժեթղթերի և ներդրումների լիցենզավորված ինստիտուտը, որը հիմնադրվել է 1992 թվականին, Մեծ Բրիտանիայի ներդրումային ոլորտի ամենախոշոր մասնագիտական կառույցն է[22]։ Այն սկիզբ է առել Լոնդոնի Բորսայից, ունի մոտ 45․000 անդամ ավելի քան 100 երկրում, և ամեն տարի անցկացնում է ավելի քան 40,000 քննություն[23]։
CFA UK-ն (անգլ.՝ Chartered Financial Analyst – UK)[24] նույնպես առաջարկում է FCA-ի կողմից ճանաչված մի շարք որակավորումներ[25]։
Այն ներկայացնում է շուրջ 12․000 ներդրումային մասնագետների շահերը և CFA ինստիտուտի գլոբալ ցանցի անդամ է[26]։
Միացյալ Նահանգներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]ԱՄՆ-ում ներդրումային մասնագետների գործունեությունն վերահսկվում է Ֆինանսական արդյունաբերության կարգավորող վարչության (անգլ.՝ FINRA) կողմից, որը ինքնակարգավորվող կազմակերպություն է։
Լիցենզավորման համար անհատները պետք է հանձնեն որոշակի քննություններ, որոնցից են՝
- Series 7 — լիարժեք բրոքերային լիցենզիա,
- Series 63 — «Միացյալ նահանգների արժեթղթերի մասին օրենք» քննություն,
- Series 66 — համակցված պետական օրենքների քննություն,
- Series 65 — ներդրումային խորհրդատուի մասին օրենքի քննություն[27]։
Որոշ քննությունների արտոնագիր ունեցող անձանց, օրինակ՝ Series 6 քննությունը հանձնածներին, չի թույլատրվում որակվել որպես բորսայական գործակալ, քանի որ նրանց արգելված է բաժնետոմսերի վաճառքը։
Փոփոխական արտադրանքների վաճառքը՝ ինչպես օրինակ փոփոխական կենսաթոշակային պայմանագիր կամ փոփոխական ունիվերսալ կյանքի ապահովագրություն, սովորաբար պահանջում է նաև նահանգի ապահովագրական վարչության կողմից տրվող արտոնագիր։
Ներդրումային ընկերություններն ու մասնագետները վերահսկվում են նաև ԱՄՆ Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովի (անգլ.՝ SEC) կողմից՝ 1940 թվականի «Ներդրումային խորհրդատուների մասին» օրենքի շրջանակում, ներառյալ՝ ֆիդուցիար (վստահության վրա հիմնված) պարտականություններին վերաբերող դրույթները։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ komsan, seksun. «Understanding Professional Designations». seksun_komsan.org.co.th. Financial Industry Regulatory Authority. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
- ↑ Goetzmann, William N. (2017). Money Changes Everything: How Finance Made Civilization Possible. Princeton University Press. էջ 17. ISBN 9780691178370.
- ↑ Piola Caselli, Fausto (2015). Government Debts and Financial Markets in Europe. Routledge. էջ 24. ISBN 9781317314233.
- ↑ Beattie, Andrew (2017 թ․ դեկտեմբերի 13). «What Was the First Company to Issue Stock?». Investopedia. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
- ↑ Rolland, Gail (2010). Market Players: A Guide to the Institutions in Today's Financial Markets. John Wiley & Sons. էջ 277. ISBN 9780470665558.
- ↑ «Wall Street and the Stock Exchanges: Historical Resources». Library of Congress. 2018 թ․ հունիսի 12. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
- ↑ Goh, Jassmyn (2020 թ․ հունիսի 10). «RG146 CPD no longer required». moneymanagement.com.au. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
- ↑ «Financial advice». Australian Securities and Investments Commission. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
- ↑ Yeates, Clancy (2019 թ․ սեպտեմբերի 30). «CommSec profits fall 20.8 per cent amid market turbulence». The Sydney Morning Herald. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
- ↑ «CSI Career Map - CSI Global Education». Canadian Securities Institute. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2025 թ․ օգոստոսի 13-ին.
- ↑ «Continuing Education/Approval Category Chart» (PDF). Investment Industry Regulatory Organization of Canada.
- ↑ «Continuing Education & Member Resources». Investment Industry Regulatory Organization of Canada.
- ↑ Yiu, Enoch (2012 թ․ դեկտեմբերի 1). «Hong Kong puts financial professionals to the test». South China Morning Post. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
- ↑ «SEBI prescribes norms for investment advisors». Business Line. 2020 թ․ սեպտեմբերի 24. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
- ↑ Hamilton, Peter (2019 թ․ հոկտեմբերի 15). «So you want to invest in the stock market: what will it cost?». The Irish Times. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
- ↑ «For Individuals Seeking to Complete the Level 5 qualification». Skills Organisation.
- ↑ «SAIS Gazette Report» (PDF).
- ↑ South African Institute of Stockbrokers, sais.co.za
- ↑ Becoming a Stockbroker, sais.co.za
- ↑ Financial Markets Practitioner, sais.co.za
- ↑ Williams, Alex (2020 թ․ սեպտեմբերի 17). «Best Online Trading Platform (UK) in 2020». hostingdata.co.uk. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
- ↑ Mitra, Gautam; Mitra, Leela (2011). The Handbook of News Analytics in Finance. John Wiley & Sons. ISBN 9781119990802.
- ↑ Oates, Simon (2022 թ․ փետրվարի 1). «About The CISI». financial-expert.co.uk. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 2-ին.
- ↑ «CFA UK | Building a better investment profession». www.cfauk.org.
- ↑ Qualifications, cfauk.org
- ↑ Tew, Imogen (2020 թ․ հոկտեմբերի 9). «Investment sector fears major restructure and staff cuts». Financial Times Adviser. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
- ↑ Fiorillo, Steve (2019 թ․ օգոստոսի 22). «How to Become a Financial Advisor: What You Need to Know». TheStreet.com. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բորսայական միջնորդ» հոդվածին։ |
