Բնապահպանական պարտքի համաշխարհային օր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բնապահպանական պարտքի համաշխարհային օրեր[1]
Տարի ԲՊՀՕ Տարի ԲՊՀՕ
1987 հոկտեմբերի 23 2013 օգոստոսի 3
1990 հոկտեմբերի 11 2014 օգոստոսի 5
1995 հոկտեմբերի 5 2015 օգոստոսի 6
2000 սեպտեմբերի 23 2016 օգոստոսի 5
2005 օգոստոսի 26 2017 օգոստոսի 3
2010 օգոստոսի 8 2018 օգոստոսի 1
2011 օգոստոսի 4 2019 հուլիսի 29
2012 օգոստոսի 4 2020 օգոստոսի 22

Բնապահպանական պարտքի համաշխարհային օր (անգլ.՝ Earth Overshoot Day), օր, երբ տարվա ընթացքում մարդու կողմից օգտագործվող վերականգնվող ռեսուրսների քանակն սկսում է գերազանցել այն ծավալը, որը Երկիրն ի վիճակի է վերարտադրելու։ Փորձագետները մարդու էկոլոգիական հետքը (մարդկանց կողմից վերականգնվող ռեսուրսների սպառումը) համեմատում են կենսատարողության (մոլորակի հնարավորությունը վերականգնելու և կլանելու թափոնները, ներառյալ СО2-ը) հետ[2]։

Օրվա հաշվարկն իրականացվում է Էկոլոգիական հետքի համընդհանուր ցանցի (GFN) բանաձևով.

Հաշվարկված ամսաթվից հետո տարվա մնացած մասն աշխարհը շարունակում է ապրել՝ մոլորակի ռեսուրսներն սպառելով «պարտքով», այսինքն՝ շարունակելով կրճատել նախորդ ամբողջ պատմության ընթացքում բնության կողմից ամբարված պաշարները և մթնոլորտում կուտակելով ածխաթթու գազ։

Բնապահպանական պարտքն առաջին անգամ գրանցվել է 1970 թվականի դեկտեմբերի 29-ին, այդ ժամանակ ռեսուրսների պակասը կազմել է ընդամենը երկու օր։ Ամեն տարի այս օրը գալիս է ավելի շուտ. 2000 թվականին այդ գիծն անցել է հոկտեմբերի սկզբին, 2013 թվականին`օգոստոսի 20-ին, 2014 թվականին՝ օգոստոսի 19-ին, 2015 թվականին`օգոստոսի 13-ին[3]։ 2018 թվականին այդ օրը եղել է օգոստոսի 1-ին, այսինքն՝ ռեսուրսների պակասը կազմել է 153 օր[4]։

2019 թվականին Բնապահպանական պարտքի համաշխարհային օրը գրանցվել է հուլիսի 29-ին[5], այսինքն՝ ընթացիկ սպառումը պահանջել է 1,75 այնպիսի մոլորակներ, ինչպիսին Երկիրն է։

Ըստ GFN տվյալների՝ մարդկությունն ամեն տարի ծախսում է այնքան վերականգնվող ռեսուրսներ, որքան կարող են ապահովել Երկրի նման 1,6 մոլորակներ։ Եթե էկոլոգիական հետքը մնա նույն մակարդակի վրա, ապա 2030 թվականին մարդկությանն անհրաժեշտ կլինի արդեն երկու Երկիր, իսկ Բնապահպանական պարտքի համաշխարհային օրը կգրանցվի հունիսի վերջին։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. «Past Earth Overshoot Days». overshootday.org. Global Footprint Network. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  2. «Всемирный день экологического долга». Сайт WWF России. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 18-ին.
  3. «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 18-ին.
  4. «Earth Overshoot Day». Global Footprint Network.
  5. «Past Earth Overshoot Days». overshootday.org. Global Footprint Network. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 6-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]