Բիր ալ-Կուտի վրացալեզու արձանագրություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բիր ալ-Կուտի վրացալեզու արձանագրություն
ბირ ელ ყუტის წარწერები
Բիր ալ-Կուտի վրացալեզու մակագրությունը
տեսակասոմթավրուլիով գրված հին վրացական արձանագրություն
Երուսաղեմ
Երուսաղեմի ֆրանսիական հետազոտությունների կենտրոն
ստեղծվել է430 թվական (առաջին, երկրորդ)
532 թվական (երրորդ)
ոճխճանկար

Բիր ալ-Կուտի վրացալեզու արձանագրություն կամ Պաղեստինի վրացական արձանագրություններ (վրաց.՝ ბირ ელ ყუტის წარწერები), հին վրացական ասոմթավրուլի գրով մակագրված բյուզանդական խճանկար, որը հայտնաբերվել է Բեթղեհեմում գտնվող սբ Թեոդորոս Տիրոնի վանքի տարածքից 1952 թվականին։

Հայտնաբերողը եղել է իտալացի հնագետ Վիրջիլիո Կանիո Կորբոն։ Երկու մակագրություններից մեկը թվագրվում է 5-րդ դարի 30-ական թվականներին, իսկ երկրորդը՝ 532 թվականին։

Ըստ ընդունված տարբերակի՝ այդ եկեղեցին կառուցել է Վիրքի թագավորության Բոսմարիոս արքայի որդին՝ Պետրե Իբերիացին, ով իր ուսուցիչ Միտրիդատի հետ ուխտագնացության է մեկնել Երուսաղեմ, որտեղ վանական է ձեռնադրվել և ստացել Պետրե անունը։ Այս մասիվ հավաստում է մակագրություններից առաջինը, հավելելով, որ վանքը հիմնադրելիս Պետրեին զորավիգ է եղել հայրը՝ վրաց արքան[1][2][3]։

Երկրորդ մակագրությունը հակասում է առաջինի բովանդակությանը՝ նշելով, որ վանքը կառուցել է հռոմեացի զորավար Բակուր Իբերացին (ամենայն հավանականությամբ՝ Պետրեի պապը)[4][5]։ Այնուամենայնիվ, երկրորդ արձանագրությունը որևէ տեղեկատվություն չի տալիս Պետրե Իբերացու մասին։

Արձանագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին մակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ႣႠ ႻႭჃႻ

ႤႭჃႪႬႨ Ⴋ
ႠႧႬႨ ႡႠ
ႩႭჃႰ ႣႠ
ႢႰႨ ႭႰႫ
ႨႦႣ ႣႠ Ⴌ
ႠႸႭႡႬႨ
ႫႠႧႬႨ Ⴕ

  • Թարգմանությունը՝ «Հիսո՛ւս Քրիստոս, ողորմիր Բակուրին և Գրիորմիզդին և նրա սերունդներին»։
  • Թվագրություն՝ մեր թվականության 430 թվական, 5-րդ դար։

Երկրորդ մակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ႼႫႨႣႠႭ ႧႤႭႣႭႰ

Ⴄ ႫႠႰ Ⴌ ႣႠ ႡႭჃ
ႰႦ Ⴌ ႤႬ ႠႫႨ

  • Թարգմանությունը՝ «Սո՛ւրբ Թեոդորոս, ողորմիր Մարուանին (Պետրե Իբերացի) և Բուրզենին, ամէն»։
  • Թվագրություն՝ մեր թվականության 532 թվական, 6-րդ դար։

Երրորդ մակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ႸႤႼႤႥႬႨႧႠ Ⴕ ჁႱႨႧႠ ႣႠ Ⴋ

ႤႭႾႤႡႨႧႠ ႼႫႨႣႨႱႠ ႣႠ Ⴇ ႤჂႱႨႧႠ
ႸႬ ႠႬႲႭႬႨ ႠႡႠჂ ႣႠ ႨႭႱႨႠ ႫႭ
ႫႱႾႫႤႪႨ ႠႫႨႱ ႱႤႴႨႱႠჂ ႣႠ ႫႠ
ႫႠ ႣႤႣႠჂ ႨႭႱႨႠჂႱႨ ႠႫႤႬ

  • Թարգմանությունը՝ «Սուրբ Հիսուս Քրիստոսի և Թեոդորոսի միջոցով, Աստվա՛ծ, ողորմիր աբբա Անտոնին և Յոսիային՝ այս խճանկարի հեղինակին, և Յոսիայի մորն ու հորև, ամէն»։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Gideon Avni, The Byzantine-Islamic Transition in Palestine: An Archaeological Approach, p. 149, Oxford University Press, 2014
  2. Dairat Al-Athar al-Ammah, Annual of the Department of Antiquities, p. 78
  3. Michael Avi-Yonah, Ephraim Stern, Encyclopedia of Archaeological Excavations in the Holy Land, V. 3, pp. 879-882
  4. Louis Leloir, Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium, p. 71, Secrétariat du Corpus SCO, 1976
  5. Glen Warren Bowersock, Peter Brown, Oleg Grabar, Late Antiquity: A Guide to the Postclassical World, p. 466

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Hewitt, B.G. (1995). Georgian: A Structural Reference Grammar. John Benjamins Publishing. 978-90-272-3802-3.
  • Khurtsilava, Besik (2016). The inscriptions of the Georgian Monastery in B'ir el-Qutt and their chronology,"Christianity in the Midlle East", No 1,2017, pp. 129–151
  • Wachtang Djobadze, Materials for the study of Georgian monasteries in the Western environs of Antioch on the Orontes, Volume 48; Volume 372, Corpussco, 1976